Janusz Korczak

Janusz Korczak urodził się w 1878 roku jako Henryk Goldszmit. To polski pisarz, pedagog, lekarz, działacz społeczny żydowskiego pochodzenia. Znany jest ze stworzenia teorii i systemu wychowania dzieci opartego na kreatywnej i prospołecznej aktywizacji najmłodszych. Przez wiele lat Korczak badał zachowanie i działanie dzieci. Był pionierem diagnozowania dziecięcego zachowania. Korczak był również aktywnym działaczem na rzecz praw dzieci. W 1926 roku zainicjował jedno z pierwszych pism przeznaczonych dla dzieci – „Mały Przegląd”.

Działalność Janusza Korczaka

Janusz Korczak założył i prowadził kilka domów dla sierot. Zajmował się nie tylko opieką i teoretyczną pracą z dziećmi, ale również na podstawie swoich obserwacji pisał książki dla najmłodszych. Napisał książki, które do dziś czytane są dzieciom w wieku przedszkolnym i szkoły podstawowej. Wśród jego najważniejszych bajek i powieści dla dzieci warto wyróżnić takie książki jak „Kajtuś Czarodziej”, „Koszałki-opałki”, „Król Maciuś Pierwszy”.

Za swoją działalność społeczną Janusz Korczak otrzymał wiele ważnych odznaczeń państwowych. W 1931 roku otrzymał Srebrny Krzyż Zasługi. Sześć lat później został uhonorowany Złotym Wawrzynem Akademickim. Ponadto otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. W 1947 roku, pośmiertnie przyznano Korczakowi Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, a w 2018 roku Order Orła Białego, najwyższe państwowe wyróżnienie Rzeczypospolitej Polskiej.

Twórczość literacka Janusza Korczaka

Korczak napisał ponad dwadzieścia książek dla dzieci oraz publikacji pedagogicznych. Przez wiele lat pisał felietony, teksty naukowe, opowiadania oraz humoreski. Według ustaleń biografów Korczaka pedagog opublikował przeszło 1400 tekstów w ponad 100 czasopismach. Ponadto wiele artykułów nie zostało nigdy opublikowanych. Korczak pisał m.in. dla „Głosu”, „Echa”, i „Czytelni dla wszystkich”.

Za literacki debiut Korczaka uznaje się humoreskę pt. „Węzeł gordyjski”, która miała swoją premierę w 1896 roku na łamach tygodnika „Kolce”. Pierwszą powieścią Korczaka była książka „Dzieci ulicy”, która ukazała się w 1901 roku. Fabuła powieści opiera się na analizie dziecięcego zachowania, które Korczak obserwował w trakcie pracy z najmłodszymi.

W 1906 roku miała swoją premierę kolejna powieść Korczaka pt. „Dziecko salonu”. Głównym bohaterem jest Janek, który wrócił do swojego rodzinnego miasta, Warszawy, po rocznej podróży po Europie. Chłopak widzi wady świata, w którym przyszło mu dorastać. Nie podoba mi się system, w którym został wychowany. Janek buntuje się i postanawia szukać przygód w środowisku biedaków. Czytanie „Dziecka salonu” przypomina lekturę osobistego pamiętnika. Korczak snuje swoją opowieść za pomocą notatek, luźnych zapisków i komentarzy wygłaszanych przez Janka.

W 1919 roku ukazała się pionierska książka Korczaka dotycząca sposobów rozumienia, wychowania i kochania dziecka. „Jak kochać dziecko” to wyjątkowy poradnik dla rodziców, w którym Korczak zawarł wiele cennych rad i informacji dotyczących zdrowia fizycznego i psychicznego dzieci. W publikacji znajduje się ponadto wiele porad związanych z wychowywaniem dzieci – od wieku niemowlęcego po wiek nastoletni.

Najbardziej znana dziecięca powieść Janusza Korczaka – „Król Maciuś Pierwszy” – miała swoją premierę w 1923 roku. Wszystko zaczyna się od śmierci starego króla, po którym władzę musi przejąć jego mały synek – Maciuś. Z każdym dniem chłopiec uświadamia sobie, że rządzenie krajem nie należy do rzeczy najprzyjemniejszych. Bycie królem wiąże się z wieloma nieprzyjemnymi obowiązkami, znanymi od wieków rutynowymi zachowaniami oraz życiem według ustalonych reguł. Ponadto chłopiec uświadamia sobie, że ministrowie nie traktują go poważnie, jak króla. Urzędnicy ukrywają przed nim wiele spraw istotnych dla losów państwa, np. to, że trzy kraje wypowiedziały mu wojnę. Maciuś potajemnie zaprzyjaźnia się z Felkiem, kolegą z sąsiedztwa. Chłopcy razem wyruszają na nieznany front. Na szczęście ich wyprawa zakończyła się sukcesem, jednak przysporzyła im wiele niebezpieczeństw. Korczak w swojej książce w bardzo symboliczny sposób pokazuje, w jak wielu aspektach absurdalne jest życie dorosłych. „Król Maciuś Pierwszy” to także opowieść o tym, jak bardzo trudno jest odnaleźć się środowisku ludzi starszych, na dodatek posiadających władzę. Korczak napisał kontynuację przygód Króla Maciusia pt. „Król Maciuś na bezludnej wyspie”.

Obie książki doczekały się tłumaczeń na języki obce. Na podstawie książek „Król Maciuś Pierwszy” i „Król Maciuś na bezludnej wyspie” powstało wiele bajek, sztuk teatralnych, gier planszowych i komputerowe.

W 1924 roku ukazała się inna ważna powieść Korczaka, czyli „Bankructwo małego Dżeka”. To książka, która w humorystyczny sposób ma uczyć dzieci gospodarowania pieniędzmi. Bohaterem opowieści jest Dżek Fulton, uczeń trzeciej klasy. Chłopak marzy o zostaniu kupcem. Żeby jak najlepiej przygotować się do spełnienia swojego marzenia, chłopak podejmuje się prowadzenia szkolnej kooperatywy. Okazuje się, że Dżek bardzo poważnie podchodzi do swojego nowego zainteresowania, czym wzbudza podziw zarówno wśród uczniów, jak i nauczycieli. Dżek odkrywa prawa rządzące światem finansjery i poznaje zasady przedsiębiorczości.

W 1934 roku swoją premierę miała kolejna słynna powieść dla dzieci – „Kajtuś czarodziej”.Tym razem, w przeciwieństwie do „Bankructwa małego Dżeka”, Korczak przenosi swoich młodych czytelników w świat magii, oderwany od praw rządzących zwykłym światem. Bohaterem książki jest mały chłopiec Antoś, którego wszyscy nazywają Kajtusiem. Co ciekawe, Kajtuś posiada magiczne moce. Pod wpływem opowieści babci o magii Kajtuś postanawia zostać czarodziejem. Wkrótce okazuje się, że chłopiec potrafi zmieniać kredę w mydło, a kanapki klasowych żarłoków w żaby.

Po wybuchu II wojny światowej prowadzony przez Korczaka Główny Dom Schronienia znalazł się w granicach nowo powstałego getta warszawskiego. Dzieci, którymi opiekował się Korczak, znalazły się w tragicznej sytuacji. Mimo to Korczak starał się podtrzymywać je na duchu i kontynuował pracę z nimi. Dzięki swoim kontaktom i szacunkowi, jakim cieszył się Korczak, pedagog mógł uciec z getta. Postanowił jednak zostać ze swoimi podopiecznymi.

5 sierpnia 1942 roku doszło do brutalnej likwidacji warszawskiego getta. Korczak, jego współpracownicy i podopieczni zostali wywiezieni do obozu zagłady w Treblince. Podobno Korczak sam zdecydował o tym, że będzie ze swoimi wychowankami aż do śmierci. Choć dziś znanych jest kilka relacji z tamtych wydarzeń, to wiadomo, że zrobił wszystko, by nie opuścić ich do ostatniej możliwej chwili. O pobycie w getcie Korczak pisał w swoim pamiętniku. Wspomnienia z ostatnich dni wybitnego polskiego pedagoga oraz inne zapiski z getta zostały wydane w jednym tomie zatytułowanym „Pamiętnik i inne pisma z getta”.

Książki Janusza Korczaka na Woblinku

W księgarni internetowej Woblink znajdziecie książki Janusza Korczaka we wszystkich formatach (ebook, audiobook, papierowa). Wśród dostępnych tytułów znajdziecie m.in. „Król Maciuś Pierwszy”, „Kajtuś Czarodziej”, „Król Maciuś na bezludnej wyspie”, „Józki, Jaśki i Franki”, „Bankructwo Małego Dżeka”, „Kiedy znów będę mały”, „Jak kochać dziecko”, „Dzieci Ulicy”, „Sława”, „Dziecko salonu”, „Feralny tydzień i inne opowiadania”, „Wybór pism pedagogicznych”, „Jak ciężko być królem”, „Bobo” i wiele innych. Ponadto dostępny jest „Pamiętnik i inne pisma z getta”.