Michał Czajkowski, potem Sadyk Pasza (1804-1886). Wołynianin. Prozaik, polityk, żołnierz. Uczestniczył w powstaniu listopadowym, po jego upadku wyemigrował do Francji. Związawszy się z obozem A. J. Czartoryskiego, wyjechał na jego polecenie najpierw do Rzymu, a potem - w 1841 - do Konstantynopola. W 1850 roku zmienił wyznanie i nazwisko. Podczas wojny krymskiej był naczelnym wodzem kozaków sułtańskich. Z biegiem lat, osamotniony, zaczął na powrót spoglądać...
O wartości dzieła Czajkowskiego nie świadczy wpisana weń ideologia emigracyjna. W tym zakresie Wernyhora stanowi jeden z typowych głosów postulujących zgodę narodową, zgodę, dla której pisarz znalazł podbudowę w barokowej tradycji symbiozy polsko-kozackiej (jej uosobieniem jest m.in. hetman Piotr Konaszewicz Sahajdaczny). Współczesna lektura tekstu pozwala dostrzec „malowniczość” narracji, którą w dobie Czajkowskiego wiązano z twórczością Waltera Scotta. Ten aspekt powieści z...
Wernyhora to niezwykle popularna w XIX w. na ziemiach Ukrainy i Małopolski postać wieszcza Polaka, mieszkającego na Ukrainie, który w swoich przepowiedniach wieścił znękanym niewolą rodakom wspaniałą przyszłość, opartą na braterstwie Polaków i Ukraińców. Wernyhora to nie tylko bohater powieści M. Czajkowskiego, to także piękny obraz Matejki, to postać z perły literatury polskiej – Wesela Wyspiańskiego. Książkę Wernyhora czyta się jednym tchem; jest wspaniałą lekturą tak dla m...
