Salman Rushdie Historia nowożytna

Salman Rushdie to brytyjski pisarz indyjskiego pochodzenia. W swoich książkach porusza tematy związane z subkontynentem indyjskim, relacjami na linii Wschód ‒ Zachód oraz mitami i wierzeniami. Uważany jest za jednego z najważniejszych żyjących pisarzy. Jest laureatem Nagrody Bookera za powieść „Dzieci północy”. Ponadto jest autorem takich powieści jak „Harun i morze opowieści”, „Ostatnie westchnienie Maura” czy „Ziemia pod jej stopami”. W 1988 roku ukazała się najgłośniejsza powieść pisarza pt. „Szatańskie wersety”, która spotkała się z wrogością i ogromną krytyką ze strony świata islamu i została uznana przez muzułmanów za obrazoburczą. Ajatollah Chomeini w irańskim radiu przeklął Rushdiego i ogłosił nałożenie na niego fatwy. W wyniku tej wypowiedzi każdy muzułmanin miał obowiązek zabić pisarza. Od tamtej pory Rushdie musiał żyć w ukryciu, pod stałą ochroną policji.

Bibliografia

Salman Rushdie debiutował w 1975 roku powieścią „Grimus”. Książka przeszła praktycznie bez echa, nie zyskała przychylności ani czytelników, ani krytyków. Zupełnie inny los czekał drugą powieść pisarza. Za wydane w 1981 roku „Dzieci północy” otrzymał Nagrodę Bookera, jedno z najważniejszych wyróżnień literackich na świecie. Jak to zwykle bywa w powieściach Rushdiego, w książce dominuje realizm magiczny, czyli literackie połączenie świata realnego z mitycznym. W „Dzieciach północy” śledzimy losy dziecka posiadającego wyjątkowe zdolności. Chłopak urodził się równo o północy w dniu uzyskania przez Indie niepodległości. Dzięki swoim umiejętnościom telepatycznym potrafi łączyć się z innymi dziećmi, które urodziły się w tym ważnym dla Indii okresie historycznym. Tygodnik „Time” umieścił książkę na liście 100 najlepszych powieści anglojęzycznych opublikowanych między 1923 a 2005 rokiem.

W 1983 roku ukazała się powieść „Wstyd”, w której autor ponownie nawiązuje do historii regionu swojego pochodzenia. Tym razem głównym tematem są zawirowania polityczne w Pakistanie. Po tej książce Rushdie utrwalił swoją pozycję pisarza reprezentującego postkolonialny realizm magiczny i piszącego z perspektywy indyjskiej.

W 1988 roku ukazała się przełomowa powieść w jego karierze. „Szatańskie wersety” to książka częściowo inspirowana biografią Mahometa. Jej tytuł wprost odnosi się do dodatków, które pojawiły się w Koranie po śmierci Proroka. Książka wzbudziła ogromne kontrowersje w świecie islamu, została uznana za bluźnierczą. 14 lutego 1989 roku ajatollah Chomeini ogłosił fatwę. Jego przemówienie było transmitowane przez irańskie radio państwowe. W wyniku przekleństwa Chomeiniego za obrazę Proroka i Koranu każdy muzułmanin miał obowiązek zabić Rushdiego oraz ludzi odpowiedzialnych za redakcję, tłumaczenie i wydanie „Szatańskich wersetów”. W efekcie Rushdie zmuszony został do życia w ukryciu pod stałą ochroną policji. Fatwa przyniosła swoje krwawe żniwo – 11 lipca 1991 roku został zabity japoński tłumacz powieści Hitoshi Igarashi. Tego samego dnia kilkukrotnie ugodzono nożem włoskiego tłumacza, Ettorego Capriolę. Doszło też do kilku ataków terrorystycznych z użyciem materiałów wybuchowych. W Polsce pierwotnie książka ukazała się bez podania nazwy wydawcy oraz nazwisk tłumaczy i redaktorów.

W 1994 roku wydano zbiór opowiadań Rushdiego pt. „Wschód Zachód”. Rok później ukazało się „Ostatnie westchnienie Maura”, czyli powieść, której główny bohater i narrator Moraes Zogoiby opowiada wielopokoleniową historię rodziny, od jej korzeni do historii jego życia. Ostatnią książką Rushdiego wydaną w XX wieku jest „Ziemia pod jej stopami”. Tym razem pisarz na warsztat wziął mit o Orfeuszu i Eurydyce, który mocno uwspółcześnił. 2001 rok to premiera kolejnej powieści pt. „Furia”. W 2005 ukazał się „Śalimar klaun”, a trzy lata później „Czarodziejka z Florencji”. Następnie pisarz miał aż siedem lat przerwy w publikowaniu. Dopiero w 2015 roku na rynku pojawiła się jego wariacja na temat „Księgi tysiąca i jednej nocy”, czyli „Dwa lata, osiem miesięcy i dwadzieścia osiem nocy”. W 2017 ukazała się książka „Złoty dom Goldenów” – powieść osadzona we współczesnej historii Stanów Zjednoczonych. Akcja książki rozpoczyna się w pierwszym dniu kadencji Baracka Obamy na stanowisku prezydenta. W tym samym czasie do Nowego Jorku wprowadza się tajemniczy bogacz Nero Golden wraz ze swoimi trzema synami. Po ich imperium czytelników oprowadza młody filmowiec mieszkający w sąsiedztwie miliardera.

W 2019 roku ukazała się najnowsza powieść Rushdiego pt. „Quichotte”. Dzięki niej brytyjski pisarz ponownie znalazł się w ścisłym finale Nagrody Bookera. Bohaterem książki jest Sam DuChamp, podrzędny twórca thrillerów szpiegowskich. Pod wpływem inspiracji dziełem Miguela Cervantesa tworzy postać Quichotte’a, szarmanckiego akwizytora mającego obsesję na punkcie telewizji, który szaleńczo zakochuje się w gwieździe telewizyjnej ‒ Salmie R. Quichotte wyrusza w podróż przez Amerykę, by udowodnić, że ma szansę rozkochać w sobie Salmę, a w wyprawie towarzyszyć mu będzie wymyślony syn Sanczo.

Nagrody i wyróżnienia literackie dla Salamana Rushdie

Salman Rushdie był wielokrotnie wyróżniany prestiżowymi nagrodami literackimi, od wielu lat wymienia się go wśród kandydatów do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Za „Dzieci północy” otrzymał prestiżową Nagrodę Bookera i później jeszcze czterokrotnie był do niej nominowany ‒ za „Wstyd”, „Ostatnie westchnienie Maura”, „Szatańskie wersety” i „Quichotte’a”. W 1999 roku otrzymał francuski Order Sztuki i Literatury. W 2007 roku królowa Elżbieta II nadała Rushdiemu tytuł szlachecki za zasługi na rzecz literatury. Decyzja monarchini wzbudziła oburzenie w świecie islamu, na Rushdiem bowiem dalej ciąży fatwa Chomeiniego. Wiele opiniotwórczych redakcji wymienia Rushdiego jako jednego z najwybitniejszych żyjących pisarzy. Wśród dziesiątek nagród, które otrzymał, znalazły się m.in. James Joyce Award, Whitbread Book Awards, Mantua Prize, Golden PEN Award, Nagroda Aristeion.

W Polsce książki Salmana Rushdiego ukazują się nakładem wydawnictwa Rebis. Znajdziecie je w formie ebooków, audiobooków i książek papierowych w księgarni internetowej Woblink.com.