Publikacja ujmuje całokształt działalności instytucji opiekuńczych i innych pozainstytucjonalnych inicjatyw dobroczynnych podejmowanych przez środowiska kościelne i świeckie, w tym państwowe, na rzecz rozmaitych kategorii potrzebujących, w tym także inicjatyw obejmujących opiekę medyczną. Składa się z dwóch części. Pierwsza przedstawia zagadnienia opieki społecznej w starożytnym Egipcie i na Bliskim Wschodzie oraz w całej chrześcijańskiej Europie, druga - w Polsce.
Tytułowe zagadnienie autor prezentuje w szerokich granicach chronologicznych i terytorialnych, nie stroniąc od wnikliwego omówienia średniowiecznej genezy instytucji. Zwraca też uwagę na oświeceniowe reformy, które zaczęto wprowadzać na ziemiach polskich w późnej epoce stanisławowskiej. Praca Mariana Surdackiego jest nie tylko wynikiem usystematyzowania dotychczasowej wiedzy, ale i owocem nowych kwerend archiwalnych, przeprowadzonych m.in. w niektórych, jeszcze niewykorzystan...