Swietłana Aleksijewicz to białoruska dziennikarka, pisarka i reportażystka pisząca w języku rosyjskim. Aleksijewicz jest laureatką wielu nagród literackich, a w 2015 roku otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury. Jest autorką sześciu książek – „Wojna nie ma w sobie nic z kobiety”, „Ostatni świadkowie”, „Cynkowi chłopcy”, „Czarnobylska modlitwa”, „Czasy secondhand. Koniec czerwonego człowieka” oraz „Urzeczeni śmiercią”.
Nagroda Nobla w dziedzinie literatury była ukoronowaniem jej kariery. Wcześniej zdobyła kilkadziesiąt prestiżowych rosyjskich i międzynarodowych nagród. Na jej koncie znalazły się między innymi Nagroda im. Nikołaja Ostrowskiego, Nagroda Leninowskiego Komsomołu, Nagroda im. Herdera, Nagroda im. Ryszarda Kapuścińskiego, Literacka Nagroda Europy Środkowej Angelus.
Swietłana Aleksijewicz wyróżnia się swoim charakterystycznym stylem pracy i pisania. W reportażach oddaje głos bohaterom, o których pisze, a jej książki rzadko opatrzone są komentarzami i wtrąceniami odautorskimi. Reportażystka posiada niezwykły dar, dzięki któremu bohaterowie jej książek dzielą się głęboko skrywanymi tajemnicami.
W większości książek pisarka opisuje losy homo sovieticus (człowieka sowieckiego). Termin ten oznacza kogoś, kto urodził się i wychował w systemie sowieckim. Jego życie oparte jest na ideach radzieckiego socjalizmu, zaprogramowane przez propagandę komunistyczną. W każdej ze swoich sześciu książek Aleksijewicz opisuje inną część życia człowieka radzieckiego.
W „Czarnobylskiej modlitwie” przedstawiła skutki katastrofy nuklearnej w Czarnobylu. W książce wypowiadają się ofiary promieniowania i politycznej propagandy Związku Radzieckiego. Znajdują się w niej relacje tzw. likwidatorów, żołnierzy, którzy brali udział w usuwaniu skutków na miejscu katastrofy, w tym promieniotwórczych szczątków reaktorów. Autorka oddała głos również pielęgniarkom, które zajmowały się poparzonymi ofiarami, oraz mieszkańcom terenów zagrożonych skażeniem, zmuszonych do zmiany miejsca zamieszkania.
„Cynkowi chłopcy” to relacja z wojny w Afganistanie, w której udział brali radzieccy żołnierze, często bardzo młodzi chłopcy nieprzygotowani do wojny. Reportaż ukazał się w pełnym wydaniu dopiero w 2004 roku, wcześniej był bowiem cenzurowany. Wizyta na linii frontu w Afganistanie wywarła ogromny wpływ na Aleksijewicz. Bliskość śmierci i widok zmasakrowanych zwłok odcisnął piętno na reportażystce. „Cynkowi chłopcy” to książka dla czytelników o mocnych nerwach.
„Wojna nie ma w sobie nic z kobiety” to portret kobiet, które postanowiły zaciągnąć się do radzieckiej armii i wziąć udział w II wojnie światowej, nazywanej w Związku Radzieckim Wielką Wojną Ojczyźnianą. Wiele kobiet trafiło bezpośrednio na front, miały ambicje uczestniczyć w walce, a nie pełnić funkcje sanitariuszek, stenotypistek i łączniczek. To opowieść o kobietach, które zaciągnęły się do służby w lotnictwie czy do pracy jako saperki. Inspiracją do napisania tej książki były opowieści zasłyszane przez Swietłanę Aleksijewicz od kobiet w jej rodzinnej wiosce.
Cykl o człowieku radzieckim zamyka najdłuższy, przeszło 500-stronicowy reportaż pt. „Czasy secondhand. Koniec czerwonego człowieka”. Noblistka opisuje w nim okres upadku komunizmu, rozpadu Związku Radzieckiego i nastania ery kapitalizmu. Motywem przewodnim książki jest próba odnalezienia się człowieka radzieckiego w nowej, kapitalistycznej rzeczywistości. Aleksijewicz zwraca uwagę na absurdy, dramaty i problemy związane z upadkiem socjalistycznego imperium.
Od 1979 do 1989 roku w czasie interwencji radzieckiej życie straciło co najmniej kilkaset tysięcy Afgańczyków, a kilkadziesiąt tysięcy radzieckich żołnierzy poniosło śmierć lub zostało rannych. Wyjeżdżali, by zostać bohaterami. Do kraju wracali jako bankruci – bez nóg, bez rąk, z koszmarami, które miały ich nigdy nie opuścić. Niektórzy wracali w cynkowych trumnach. Z opowieści weteranów, pielęgniarek, matek i żon „afgańców” wyłania się wstrząsający obraz niepotrzebnej wojny...
Oddziały radzieckie przez dziesięć lat „udzielały narodowi afgańskiemu braterskiej pomocy”. Od 1979 do 1989 roku życie straciło co najmniej kilkaset tysięcy Afgańczyków, a kilkadziesiąt tysięcy radzieckich żołnierzy poniosło śmierć lub zostało rannych. Wyjeżdżali, by zostać bohaterami. Do kraju wracali jako bankruci – bez nóg, bez rąk, bez złudzeń, z koszmarami, które miały ich nigdy nie opuścić. Niektórzy wracali w cynkowych trumnach. Z opowieści weteranów, pielęgniarek...
Historia najnowsza obejmuje okres od zakończenia nowożytności, czyli przełom XVIII i XIX wieku, aż do czasów współczesnych. Dlatego wiele książek z kategorii „Historia najnowsza” poświęconych jest wojnom światowym, powstaniu warszawskiemu czy okresowi PRL-u. Pozycje przedstawiające czasy II wojny światowej stanowią tak dużą część książek, że zostały umieszczone w odrębnej podkategorii „II wojna światowa”. Główny trzon kategorii „Historia najnowsza” stanowią książki oscylujące wokół tematyki wojen światowych („Legiony – droga do legendy” Marka A. Koprowskiego, „Niewygodny Polak” Macieja Bernatta-Reszczyńskiego), powstania warszawskiego („Duch ’44. Siła ponad słabością” Stanisława Zasady), PRL-u („»Ciekawe« życie w PRL-u. I co dalej?” Bogusława Homickiego) oraz Solidarności („Tu radio Solidarność” Pawła Pietkuna). Jednak znaleźć tu można także takie publikacje jak „Kobiety wywiadu” Przemysława Słowińskiego, który przedstawia biografie najsłynniejszych agentek i szpiegów, m.in. Mathilde Carré, Coco Chanel czy Krystyny Skarbek. W tej kategorii znajduje się też „Epilog do »Kamieni na szaniec«” profesora Grzegorza Nowika, ukazujący szerzej tło wydarzeń przedstawionych przez Aleksandra Kamińskiego w jego słynnej książce. Najnowszej historii poświęcona została chociażby „Polska 1945–2015. Historia polityczna” Andrzeja Piaseckiego i Ryszarda Michalaka – jedna z niewielu monografii przedstawiających w takiej formie losy współczesnej Polski. Nie może zabraknąć także opisów brawurowych ucieczek, m.in. z obozów śmierci – Auschwitz, Sobiboru, sowieckich łagrów czy pilnie strzeżonych twierdz, które w „Słynnych ucieczkach Polaków” opisał Andrzej Fedorowicz.
