Biografie i wspomnienia

Typ publikacji

Cena

Format

Wydawcy

Sortuj według:
Zyskujące popularność
    Promocja
    okładka W poszukiwaniu Bożej woli Faustyn Miguez, Książka | Sacramento Calderon

    Ojciec Faustyn Míguez – pijar, naukowiec, założyciel Zgromadzenia Córek Boskiej Pasterki, szczególnie zatroskany o edukację i wychowanie dziewcząt. Kanonizacja ojca Mígueza to znakomita okazja, by przypomnieć sobie postać tego świętego wychowawcy i wiernego ucznia św. Józefa Kalasancjusza. Mimo że od śmierci ojca Faustyna upłynęło już niemal 100 lat, jego życie jest wciąż aktualnym i inspirującym wzorem dla kolejnych pokoleń duszpasterzy, wychowawców i nauczycieli. Jako wybi...

    Promocja
    okładka Uparty Tadzio kowal swego losu czyli spod Czerniowiec do Lwowa, dookoła Europy, Książka | Zygmunt Gizella

    Kresowa literatura, wspomnieniowa i fabularna, opiera się głównie na tekstach powstających w kręgach ziemiaństwa i arystokracji. Niewiele jest utworów pisanych z perspektywy ludzi o skromniejszym pochodzeniu. Powieść Zygmunta Gizelli wypełnia częściowo tę lukę. W świecie jej bohaterów często brakuje podstawowych dóbr „pałacowych”: dachu nad głową, żywności, pieniędzy, ubrania. Sieroctwo, głód i bezskuteczne poszukiwanie pracy mogą wykoleić nawet najtwardszego młodego człowiek...

    Promocja
    okładka Wrzask rebeliantów Historia geniusza wojny secesyjnej, Książka | Gwynne S.C.

    Generał Stonewall Jackson jest postacią owianą legendą, romantycznym bohaterem, szlachetnym przegranym. Jest też bez wątpienia jednym z najwybitniejszych amerykańskich taktyków wojskowych. Kiedy wiosną 1862 roku wydawało się, że klęska konfederatów jest nieuchronna, Jackson przeprowadził być może najlepszą kampanię w historii Stanów Zjednoczonych, zdumiewając i zachwycając nowatorską strategią. Jego tragiczną śmierć opłakiwały tak Południe, jak i Północ. S.C. Gwynne opisuje ...

    Promocja
    okładka Michael Fassbender Biografia, Książka | Jim Maloney, Anita Zuchora

    Michael Fassbender to outsider, który zadziwił Hollywood ogromem talentu. Dziś aktor cieszy się uwielbieniem rzeszy fanów i jest laureatem wielu prestiżowych nagród. Potrafi zagrać każdą postać: komiksowego Magneta w X-Menach, androida w Prometeuszu, lekarza psychiatrę w Niebezpiecznej metodzie czy szekspirowskiego Makbeta. Artysta o niemiecko-irlandzkich korzeniach nie przestaje zachwycać. Jim Maloney porusza też wiele wątków pozafilmowych. Z książki dowiemy się, dlaczego F...

    Promocja
    okładka Sybirak, który został generałem Losy mojego Ojca, Książka | Barbara Jagas

    Historia życia generała z PRL opowiedziana przez córkę. Autorka zadaje pytanie, czy można nazwać ruskim generałem potomka bohaterów powstań narodowych i organizacji patriotycznych, zesłanego na Sybir, a potem walczącego w Armii Berlinga o wolność Polski? Czy można dyskredytować generałów LWP, nazywając ich komunistycznymi zbrodniarzami i zdrajcami?

    Promocja
    okładka Umysł terrorysty Były snajper Arafata ujawnia motywy islamskich ekstremistów i podpowiada, jak przeciwdziałać terrory, Książka | Tass Saada, Dean Merrill

    Co siedzi w głowie terrorysty? Serwisy informacyjne regularnie donoszą o wybuchach bomb, zamachach samobójczych i ciężarówkach taranujących przechodniów na ulicach. Prezenterzy wyjaśniają, kto stoi za kolejnymi atakami, podając niewiele mówiące nazwy: Al-Kaida, Hamas, Boko Haram, ISIS… Kim są terroryści dokonujący kolejnych aktów barbarzyństwa? Czym się kierują? Skąd bierze się islamski ekstremizm? Tass Saada wie z własnego doświadczenia, co prowadzi człowieka do tak drastycz...

    Promocja
    okładka Nieprzysiadalność Autobiografia, Książka | Marcin Świetlicki, Rafał Księżyk

    Autobiografia Marcina Świetlickiego Marcin Świetlicki — jeden z najwybitniejszych polskich poetów współczesnych, który z sukcesem łączy dwa pola działań: literaturę i muzykę — w obszernej autobiograficznej rozmowie z Rafałem Księżykiem, mistrzem wywiadu rzeki. Z reguły nieskory do zwierzeń i pilnie strzegący granicy prywatności, w tej książce Świetlicki opowiada zaskakująco otwarcie o swoim życiu, nie pomijając epizodów bolesnych, trudnych, a nawet dramatycznych, nie popada j...

    Promocja
    okładka Po co nam to było, Książka | Joanna Rawik

    Po co nam to było po co nam to było jeszcze nic się nie zaczęło a już się skończyło ledwie zapłonęło jedną krótką nocą po co nam to było po co? autor tekstu: Jan Zalewski, kompozytor: Adam Skorupka Joanna Rawik potrafi śpiewać, czego dowiodła w amfiteatrze opolskim i paryskiej Olympii, ale też potrafi pisać i mówić, co artystom sceny dane jest w niewielu przypadkach. W dodatku śpiewa, pisze i mówi w swym drugim języku, jest bowiem poliglotką, co artystom zdarza s...

    Promocja
    okładka Budgie Tom 3 Time To Remember, Książka | Chris Pike

    Budgie dokonał znacznego – choć często pomijanego – wkładu w ewolucję ciężkiego rocka i metalu. Wbrew przeciwnościom losu, ten niewielki zespół z Walii pomógł zdefiniować i ukształtować nowy muzyczny gatunek. Oryginalny skład przyczynił się do nagrania trzech albumów w ciągu trzech lat, a wszystkie powstały w Rockfield Studios. W latach 1974-1979 dokonało się wiele zmian w składzie, powstały także cztery kolejne albumy – dwa dla wytwórni MCA i dwa dla A & M. Nowa fala bryt...

    Promocja
    okładka Obrońcy, Książka | Maria Dłużewska

    Piotr Andrzejewski, Wiesław Johann, Zofia Romaszewska, Jan Krzysztof Kelus, Andrzej i Joanna Gwiazdowie, Andrzej Kołodziej, Andrzej Rozpłochowski, Stefan Hambura i Andrzej Lew-Mirski opowiadają o adwokatach, konieczności oporu, klasie robotniczej, lewakach, transformacji, prywatyzacjach, krzywdach, psychuszkach, Annie Walentynowicz, nadziei, zdrowej diecie, aresztowanej krowie, pająkach, bohaterach w biedzie, zasługach bez nagrody, zbrodniach bez kary i wielu innych sprawach....

    Promocja
    okładka Z historii fotografii w Opolu, Hauptmann Böhmer, Alfred Böhmer 1858-1908 Ełk Hauptmann Böhmer, Książka | Bogusław Szybkowski

    Jest fascynujące śledzenie w tej książce, ile wysiłku wkładał autor, aby wyrwać z zapomnienia Hauptmanna Böhmera, wybitnego artystę fotografa, jednego z pierwszych niemieckich piktorialistów światowego formatu. Siedem lat zdobywał okruchy faktograficzne, na których mógł się oprzeć, odtwarzając zapomnianą biografię światowej klasy artysty, który jak się okazuje mieszkał i pracował w Opolu ponad 12 lat i w tym właśnie czasie powstały jego najlepsze fotografie. Oczywiście, że ...

    Promocja
    okładka Skarbiec 200 lat Ossolineum, Książka |

    Dwa stulecia istnienia Zakładu Narodowego im. Ossolińskich przedstawione w formie montażu świadectw. Na książkę złożył się bogaty wybór ilustracji i zapisów (zarówno drukowanych, jak i pozostających w rękopisach) pochodzących z dzienników, wspomnień, a także listów, dokumentów, wywiadów i innych tekstów prasowych oraz – w końcowym etapie opowieści – nagranych relacji. Dzięki starannemu wyborowi powstała kompozycja, która odzwierciedla dzieje instytucji, począwszy od pomysłu n...

    Promocja
    okładka Rockowisko Trójmiasta lata 70, Książka | Stanisław Danielewicz, Marcin Jacobson

    Choć autorzy „Rockowiska Trójmiasta” opatrzyli książkę podtytułem „Lata 70.”, swoją opowieść rozpoczynają kilka lat wcześniej, kiedy to trójmiejskie zespoły beatowe i muzycy z Trójmiasta stanowili ogólnopolską czołówkę rodzimej estrady. Stanisław Danielewicz i Marcin Jacobson byli świadkami, a przede wszystkim uczestnikami wydarzeń, które sprawiły, że big-beat przeistoczył się w muzykę rockową. Obaj autorzy przyglądali się tej transformacji z różnych pozycji, co doprowadziło ...

    Promocja
    okładka Zapach mężczyzny, Książka | Agneta Pleijel

    Kolejna – po entuzjastycznie przyjętej „Wróżbie” – odsłona autobiograficznego cyklu szwedzkiej pisarki. Narratorka studiuje w Göteborgu, próbuje znaleźć własną życiową drogę, szuka równowagi w relacjach z matką i ojcem, który zostawił rodzinę. Przede wszystkim jednak chłonie świat, chce się rozwijać, doświadczać rzeczywistości wszystkimi zmysłami. Rekonstruując młodzieńcze lata, opowiada o miłości – tej zmysłowej, i tej do literatury, o odkrywaniu świata i siebie, o kreowaniu...

    Promocja
    okładka Czerwony monter Mieczysław Berman grafik który zaprojektował polski komunizm, Książka | Piotr Rypson

    Pierwsza książka poświęcona w całości jednemu z najważniejszych projektantów graficznych w Polsce. Mieczysław Berman, który w latach 20. i 30. był związany z ruchem komunistycznym i współpracował z opozycyjnymi lewicowymi wydawnictwami, po wojnie stał się jednym z głównych propagandystów pracujących na rzecz komunistycznej władzy. Jego życiowe i polityczne wybory budziły kontrowersje i przez wiele lat utrudniały rzetelną ocenę jego twórczości. Piotr Rypson prezentuje twórczoś...

    Promocja
    okładka Janusz Korczak Fotobiografia, Książka | Sadowski Maciej

    Ten album nazwano fotobiografią, choć zdjęcia w nim zawarte opatrzono zaledwie cytatami z dzieł jego bohatera – Janusza Korczaka, najwybitniejszego pedagoga naszych czasów. Stare fotografie, obrazy którymi możemy podglądać świat, którego już nie ma. Książka, którą trzymasz w ręku opowiada historię człowieka niezwykłego. Choć jego wychowankowie nadali mu przydomek Stary Doktor, tak naprawdę do końca, do swojej męczeńskiej śmierci nie przestał być dzieckiem. Czytając dzieła J...

    Promocja
    okładka Sendlerowa W ukryciu, Książka | Anna Bikont

    W 2001 roku przyjechała do Polski grupa amerykańskich uczennic, które napisały sztukę o Polce ratującej w czasie wojny żydowskie dzieci. Z dnia na dzień po latach zapomnienia Irena Sendlerowa stała się bohaterką mediów i symbolem wszystkich tych, którzy mieli odwagę sprzeciwić się złu. Do zorganizowania pomocy potrzebny był sprawnie działający system, pieniądze i siatka zaangażowanych osób, gotowych zaryzykować życie. Jak wspominał profesor Bartoszewski, „łatwiej było znaleź...

    Promocja
    okładka Bezpańskie niebo, Książka | Elwira Krupp

    Bezpańskie niebo to książka unikalna. Jest to bowiem zbeletryzowany, ciekawy literacko opis autentycznej kilkumiesięcznej wędrówki od połowy lutego 1945 r., początkowo pieszej, później furmanką, byłych więźniów Gross-Rosen – ojca i trójki dzieci, których esesmani nie zdążyli rozstrzelać przed opuszczeniem obozu. Autentyczni ludzie, autentyczne wydarzenia w czasie pełnego niebezpieczeństw powrotu przez „bezpańskie” wówczas, zasiedlone jeszcze przez Niemców ziemie, nazywane póź...

    Promocja
    okładka Ojciec Pio z Pietrelciny Szkic biograficzny, Książka | Alessandro Da Ripabottoni

    Dzięki malowniczemu stylowi i zdolności budowania narracji Alessandro da Ripabottoni wiernie przedstawia najważniejsze fakty z życia Ojca Pio, kreśli jego sylwetkę, pozwala wniknąć do głębi jego duszy. " Pociągało go miłosierdzie, czasami w sposób, który mógłby się wydawać dziwny dla tak Bożego człowieka. on, " wielki nieprzyjaciel grzechu", umiał rozpoznawać sytuacje, stad też jednych ganił, a drugich z uśmiechem obejmował. Jedynie ten, kto znał go bardzo dobrze, był w stani...

    Promocja
    okładka Tajemnica sekretarzyka, czyli Z pamiętnika Poznanianki, Książka | Donata Dominik-Stawicka

    Wielkopolska jak serce leży po lewej stronie. Serce Wielkopolski bije mocno. Od zawsze. Jej znakiem orzeł biały na tle czerwonym. Ma złoty dziób i szpony. Patrzy w lewo. Dumnie. XIX wiek – Anna Miśkiewicz, Poznanianka z krwi i kości chciałaby pogodzić szczęście osobiste ze szczęściem ojczyzny. W jej czasach jest to niemożliwe. Mimo to, wyrzekając się uczuciowych porywów, Anna z podziwu godnym zapałem spisuje losy swojej rodziny. Ta powieść to kawał narodowej historii. Wzloty ...

    Promocja
    okładka Moja Afryka Wspomnienia lekarki ze Szpitala Alberta Schweitzera w Lambaréné, Książka | Halina Kalejta-Petrykowska

    W 1913 r. alzacki lekarz, filozof, teolog, muzykolog i niezrównany odtwórca dzieł Bacha zabrał swoje ukochane pianino i wraz z żoną, Heleną Breslau, wyruszył do Afryki Równikowej. Pisał: „Chciałem być lekarzem, aby móc pracować nie mówiąc. Podczas wielu lat pełniąc z przyjemnością funkcję profesora teologii i kaznodziei nadużywałem słów. Teraz moja nowa działalność będzie polegała nie na mówieniu o religii miłości, lecz na jej urzeczywistnianiu”. W Lambaréné (w dzisiejszym Ga...

    Promocja
    okładka Wołyńskie lata, które pamiętam..., Książka | Podskarbi-Łojas Władysława

    Książka "Wołyńskie lata, które pamiętam…" to wspomnienia wielu krewnych i znajomych autorki, którzy przeżyli gehennę wojny na Wołyniu w latach 1942-1945. Autorka przedstawia w niej przeżycia bliskich osób na tle historycznych zdarzeń. Opisuje także losy kilku rodzin z okolic Włodzimierza Wołyńskiego, Kowla, Kisielina i zapamiętaną przez nich gorycz prześladowań ze strony UPA i nacjonalistycznych organizacji ukraińskich. Główna bohaterka opowiadań jest postacią autentyczną (łą...

    Promocja
    okładka Stracone iluzje Powieść biograficzna, Książka | Zofia Hadaj-Cieślińska

    Powieść biograficzna. Druga część losów bohaterki Zofii Hadaj Cieślińskiej opisanej w trylogii książkowej: Naznaczona przez los; Stracone iluzje; Biedula. Dalsze losy bohaterki książki pt: Naznaczona przez los autorstwa Zofii Hadaj-Cieślińskiej, to niezwykle pasjonująca biografia, będąca epopeją nie tylko losów bohaterki, ale i losów całej nacji Polaków-emigrantów, którzy musieli zderzyć się z surową rzeczywistością budowy socjalizmu, kiedy powrócili do naszej oj...

    Promocja
    okładka Biedula Powieść biograficzna, Książka | Zofia Hadaj-Cieślińska

    Biedula. Powieść biograficzna. Trzecia część losów bohaterki Zofii Hadaj-Cieślińskiej opisanej w trylogii książkowej: Naznaczona przez los; Stracone iluzje; Biedula. Książka pt: Biedula autorstwa Zofii Hadaj-Cieślińskiej, to niezwykle pasjonująca biografia, będąca epopeją nie tylko losów bohaterki, ale i losów całej nacji Polaków-emigrantów, którzy musieli zderzyć się z surową rzeczywistością budowy socjalizmu, kiedy powrócili do naszej ojczyzny po zawierusze wojenn...

Co znajdziesz w kategorii: Biografie i wspomnienia

Co to jest książka biograficzna?

Książki biograficzne to dzieła opisujące życie, karierę, osiągnięcia jakiejś znanej postaci lub popularnej osoby, na przykład muzyka, polityka czy sportowca. Niektóre z tych tytułów są fabularyzowane, inne nie. W przeciwieństwie do autobiografii, ebooki biograficzne napisane są z perspektywy osoby trzeciej, opisującej daną postać. Z kolei autobiografie to historie tworzone przez same osoby w nich opisywane - znajdziecie w nich zatem wiele osobistych opowieści oraz pierwszoosobową formę narracji. Czasami biografie skupiają się na osobach lub wydarzeniach kontrowersyjnych - innym razem na tych najbardziej cenionych i lubianych. Sensację wywołał na przykład debiut literacki Jennette McCurdy, “Cieszę się, że moja mama umarła”. Ten pełen emocji zapis zmagań z toksyczną matką, zaburzeniami odżywiania i uzależnieniami jednej z najbardziej znanych współczesnych amerykańskich dziecięcych aktorek. Nie zawsze jednak biografie lub autobiografie opierają się na tak trudnych zwierzeniach i wspomnieniach.

Z czego składa się biografia?

Jakie elementy składają się na ciekawe biografie? Przede wszystkim wciągająca, często wielowątkowa historia odmalowująca obraz człowieka z krwi i kości - z jego radościami i smutkami, problemami i sukcesami. Często dzieła te opierają się na wspomnieniach - czy to samej opisywanej osoby, czy jej przyjaciół, znajomych, rodziny, bliskich. Dzięki temu otrzymujemy w miarę możliwości jak najbardziej pełny obraz życia, do którego poznania zostajemy zaproszeni. Nierzadko dzięki temu poznajemy inne, czasem zaskakujące oblicze danej osoby, odmienne od tego, co znamy z mediów czy opinii społecznej. Najlepsze książki biograficzne często opierają się na sytuacjach, które są czytelnikom zupełnie nieznane lub niewyobrażalne. Tak dzieje się na przykład w wypadku tytułu “ Czesałam ciepłe króliki. Rozmowa z Alicją Gawlikowską-Świerczyńską” Dariusza Zaborka. Ta lekarka i więźniarka obozu w Ravensbrück opowiada historię o niesamowitym optymizmie, który udało się jej utrzymać nawet pomimo tragicznych warunków obozu koncentracyjnego. W wieku 92 lat zdecydowała się opowiedzieć Zaborkowi o swoim życiu, dzięki czemu otrzymujemy poruszający obraz o życiu silnej, odważnej i niezależnej kobiety. Ebook z tym wywiadem znajdziecie na Woblink w formatach epub, mobi lub pdf.

Jakie są rodzaje ebooków biograficznych?

Na Woblink znajdziecie wiele różnych rodzajów biografii literackich skupiających się na osobach o różnych zawodach, pochodzeniu czy żyjących w zupełnie odmiennych od dzisiejszych warunkach. Wiele tego typu dzieł odmalowuje portrety artystów i twórców. W tej grupie znajdziecie chociażby historię życia Kory zatytułowaną “Się żyje. Kora. Biografia” napisaną przez Katarzynę Kubisiowską. Z kolei autobiograficzna “My Love Story. Autobiografia” została spisana przez samą Tinę Turner. Nie tylko ta wielka piosenkarka wzięła sprawy w swoje ręce, gdy przyszło do opowiedzenia historii swojego życia. Taką drogą poszli także Dave Grohl, muzyk, lider zespołu Foo Fighters, w swojej książce “The Storyteller. Moje historie. Opowieści o życiu i muzyce” czy Woody Allen w “A propos niczego. Autobiografia”. Specyficzny rodzaj autobiografii przedstawił w swoim dziele “Tysiąc lat radości i trosk. Wspomnienia” chiński artysta Ai Weiwei, przeplatając własne doświadczenia i wspomnienia z historią swojego ojca oraz kontekstem przemian, jakie miały miejsce w Chinach w ciągu kilku ostatnich dekad. Ciekawą perspektywę biografii artysty proponuje także Natalia Budzyńska w swoim dziele “Witkiewicz, ojciec Witkacego”. Opisuje ona bowiem życie znanego malarza, krytyka sztuki oraz pisarza, ojca Witkacego, twórcy architektonicznego stylu zakopiańskiego, o którym czasem zapomina się, mówiąc głównie o jego synu. Wśród ważnych biografii polskich artystów znajdziecie także książkę Moniki Śliwińskiej “Wyspiański. Dopóki starczy życia”. Dzięki danym zebranym w archiwach, rodzinnych dokumentach, listach i pamiętnikach Śliwińskiej udaje się zrekonstruować mało znanego, prywatnego Wyspiańskiego, który ściga się z własną śmiercią, najbardziej intymne wiersze pisze o żonie i gorączkowo szuka sposobu, by dostąpić artystycznego spełnienia i nieśmiertelności. Cennym źródłem wiedzy są także biografie świętych (hagiografie). Dotyczą one zarówno postaci historycznych (na przykład “Ignacy Loyola. Sam i na piechotę”), jak i współczesnych (jak “Siostra Faustyna. Biografia świętej”). Wiele z nich dotyczy także świętych papieży, w tym Jana Pawła II - tutaj znajdziecie chociażby “Pontyfikat na czasy zamętu. Jan Paweł II wobec wyzwań Kościoła i świata” o. Macieja Zięby lub “Niezapomniany. Jan Paweł II we wspomnieniach przyjaciół i współpracowników” Włodzimierza Rędziocha. Te i wiele innych biografii oraz autobiografii znajdziecie na Woblink jako książki papierowe, audiobooki lub ebooki (epub, mobi, pdf).

Najlepsze książki biograficzne i autobiograficzne

Wiele popularnych biografii i autobiografii opowiada historie osób rozpoznawalnych na całym świecie, odkrywając nieznane lub przemilczane wcześniej elementy ich życia. Biografie sławnych ludzi zawierają w sobie także między innymi najciekawsze biografie sportowców, polityków, pisarzy czy muzyków. Znajdziecie tu na przykład ebooka “Ten drugi”, opowieść o księciu Harrym. Wcześniej ukrywane wydarzenia i okoliczności zawiera w sobie także na przykład biografia aktora Matthew Perry'ego , znanego głównie z roli Chandlera w serialu “Przyjaciele”. Jego “ Przyjaciele, kochankowie i ta Wielka Straszna Rzecz”, choć pełne charakterystycznego dla niego humoru, opowiada o trudnej walce z chorobą i nałogami, najciemniejszych momentach życia i najważniejszych, prawdziwych przyjaciołach. Swoją autobiografię, w której wyjaśnia wiele wcześniejszych kontrowersji i ujawnia nieznane dotąd fakty, stworzyła także Pamela Anderson w “Love, Pamela. Autobiografia”. Poznać możecie także życie innych aktorów - Matthew McConaughey’a w książce “Zielone światła” czy Toma Feltona w “Po drugiej stronie różdżki”. Michał Rusinek, przez wiele lat sekretarz Wisławy Szymborskiej, opowiada o tej wybitnej poetce w swoim “Nic zwyczajnego. O Wisławie Szymborskiej”. David Gardner napisał biografię jednego z najbardziej znanych współcześnie amerykańskich aktorów zatytułowaną “ Tom Hanks. Enigma”. Nie tylko artyści są jednak podmiotami książek biograficznych. Jedna z najbardziej głośnych swego czasu pozycji dotyczy współtwórcy sukcesu firmy Apple - to “Steve Jobs” Waltera Andersona. Znaną autobiografię napisała także Michelle Obama - jej “ Becoming. Moja historia” to pełne szczerości i humoru wspomnienia byłej Pierwszej Damy Stanów Zjednoczonych. O swoich przodkach pisała z kolei znana dziennikarka Oriana Fallaci. “Kapelusz cały w czereśniach” to epicka historia jej własnych przodków, pełna miłości, zdrady, namiętności i niespokojnego ducha, artystów, chłopów, buntowników, bohaterów i tchórzy, a przy tym literacki hołd dziennikarki dla jej rodzinnych Włoch i Florencji. Te i wiele innych tytułów biograficznych odsłaniających życie znanych i mniej znanych osób z Polski i świata, czeka na Was na Woblink jako książki papierowe, audiobooki lub ebooki (epub, mobi, pdf).