Moje duchowe miejsce Krajobraz religijny Polski zmienia się szybko, zwłaszcza w najmłodszym pokoleniu. Według badań CBOS-u 30 lat temu jako wierzący deklarowało się 93% osób między 18. a 24. rokiem życia. W zeszłym roku było to już tylko 71%. Jeszcze szybciej postępuje zanik praktyk religijnych. Odsetek regularnie chodzących do kościoła spadł w tej grupie aż trzykrotnie: z 69% w 1992 r. do 23% w 2021 r.  Jednocześnie pozostają w nas pewne duchowe potrzeby: wspólnoty...

Planeta Śląsk Śląsk wymyka się łatwemu szufladkowaniu. Choć dziś znajduje się na mapie Polski, przez wieki wiązał się z innymi państwowościami. Narracja o „ukrytej opcji niemieckiej” rywalizuje z tą o „odwiecznej polskości”, a zarówno pierwsza, jak i druga z opowieści, nie oddają prawdy.  Z perspektywy Krakowa, Warszawy czy Poznania Śląsk nadal stanowi temat obcy i peryferyjny, a przecież, jeśli kierować się miarą spisu powszechnego sprzed dziesięciu lat, żyje nim n...

Temat miesiąca: Polska przeprasza za powieść Dlaczego nie mamy polskiego Pamuka? Skąd popularność literatury faktu? Dlaczego wolimy zagraniczne powieści? Odpowiadają pisarze i krytycy: Dukaj, Orbitowski, Szostak, Dunin – Wąsowicz, Majmurek, Twardoch, Jerzy Jarzębski, Przemysław Czapliński Dariusz Nowacki i inni Ponadto m.in.: Jagielski i Ochojska o Afryce, Fragment najtrudniejszej książki S. Kierkegaarda, spór o aborcję oraz religia w USA – jak żyją i w co wierzą A...

Temat Miesiąca: Wojna - Wojny stały się wszechobecne - od ataku na World Trade Center polem bitwy jest cały świat. W pewnym sensie stały się też niewidoczne - drony i roboty docierają niepostrzeżenie do celu i tam zbierają informacje lub dokonują egzekucji. Czym jest dziś wojna? Czy nas dotyczy? Kto ją prowadzi? | Fotoreportaż Claire Felicie - o żołnierzach w Afganistanie | Sztuka bycia sobą: Czy zadowolenie z siebie to najważniejsza rzecz, jaką w życiu możemy osiągnąć? | Eko...

Temat Miesiąca: Człowiek - jaki to rodzaj? Dziś wiemy już nie tylko, że na naszą kobiecość i męskość wpływa kultura, ale także że sama biologia kształtuje płeć na kilku różnych poziomach. Czy istnieje wyraźna linia odgraniczająca kobiety i mężczyzn? Co współczesne spojrzenie na płeć mówi o relacji kultura-natura? Czy nasze mózgi mają płeć? | Rozmowa: Pamięć o Katyniu. Śmierć polskich oficerów nie pasuje do polskiej martyrologii - ponieśli ją bez broni w ręku | DEBATY: Mitolog...

Czym jest ciało w XXI wieku? Jakim językiem o nim mówić? Czy taniec może wyleczyć ciało? Jakie historie opowiada tatuaż? Co o cielesności mówi przemysł pornograficzny? 

Przynależność wstydu Wszyscy odczuwają go podobnie, jest wrodzony, choć jego skala podlega relacjom społecznym. To „strażnik pogranicza”, który pozwala chronić reguły obowiązujące w otoczeniu i przestrzegać ich. Wstyd oddziałuje, prowokuje i wymusza szereg zachowań: wykluczenie, izolację i strach. Sam karmi się przynależnością do klasy, kultury, rasy, płci, religii, nieustannie poszerzając swoje granice. Dlaczego się wstydzimy? Jakie są reprezentacje wstydu w kulturze? Ki...

Sztuka wędrowania „Chodzenie, w wersji idealnej, jest stanem, w którym umysł, ciało i świat spotykają się z sobą, jak gdyby były trzema prowadzącymirozmowę postaciami, trzema dźwiękami niespodziewanie łączącymi się w akord” – pisała Rebecca Solnit w Zewie włóczęgi. Spacery i mikropodróże pozwalają nam nie tylko oderwać się od codzienności, odpocząć i spojrzeć na problemy z innej perspektywy, ale także nauczyć się uważności, przyjrzeć się samemu sobie i duchowo zjednoczyć z ...

Możesz życie swe odmienić

Największym sprzymierzeńcem wielkich duchowych tradycji Wschodu i Zachodu jest dziś nauka, przede wszystkim psychologia i badania nad mózgiem. Osiągnięcia tych dyscyplin potwierdzają trafność dawnych intuicji etycznych i wyjaśniają przyczyny skuteczności klasycznych praktyk duchowych.
Jak poznać siebie? Co utrudnia nam pracę nad sobą? I dlaczego dobry charakter jest ważniejszy niż osobowość? 

Temat Miesiąca: Polska na weselu - We współczesnym weselu widać przemiany polskiego społeczeństwa. Co rytuał weselny mówi o Polakach? Z czego bierze się jego siła? Jak się zmienia i wokół jakich wartości jest organizowany? Kim się stajemy w czasie weselnego obrządku? Czy możemy pozostać sobą w rytuale? | Kanonizacja: Janusz Poniewierski przypomina najważniejsze teksty o Janie Pawle II i Janie XXIII | Zbigniew Mikołejko o weselu: Rytuały przejścia muszą być na swój sposób brut...

Czym jest wspólnota? Gdzie szukać jej we współczesnym świecie? Jak przekuć jej ideał na rzeczywistość? Na ile możliwe jest wychowywanie do wspólnoty i zbudowanie ogólnoludzkiej więzi? 

Temat Miesiąca: Władza w Kościele - Ponad 200 teologów podpisało się pod deklaracją w sprawie władzy w Kościele. Czy zawarte w niej postulaty okażą się zbieżne z działaniami podejmowanymi przez Radę Kardynałów i papieża Franciszka? Jakie są główne tematy sporów teologów z Kongregacją Nauki Wiary? Czy proponowane zmiany mogą wpłynąć na Kościół w Polsce? Odpowiadają: ks. Wacław Hryniewicz, Józef Majewski, ks. Andrzej Szostek | Idee: Pornografia Holokaustu - Wywiad z Alvinem H....

"Temat miesiąca: Imperialne oblicze Rosjan. Władimir Putin pragnie odbudowy imperium. Czy nastroje społeczeństwa rosyjskiego odzwierciedlają politykę kremlowską? Jaki jest stosunek Rosjan do państwowości Białorusinów i Ukraińców? Odpowiadają specjaliści z Rosji, Białorusi i Ukrainy. Ponadto ankieta „Znaku”: Co o imperialnej przeszłości myślą rosyjscy dwudziestolatkowie? DEBATY Jezydzi – Czy Szatan może nauczyć miłości? Joanna Bocheńska o korzeniach bliskowschodniej religii ...

Jaki obraz człowieka wyłania się z refleksji nad zwierzętami? Czym jest status osoby nie-ludzkiej? Jakim językiem mówić w imieniu zwierząt? Czy ludzie są odpowiedzialni za ich szaleństwo? 

Po zamachach z 11 września 2001 r. społeczna i polityczna percepcja islamu w Europie i Stanach Zjednoczonych zmieniła się diametralnie. Społeczności muzułmańskie obecne są na naszym kontynencie od dawna, ale odkąd ideologia islamu stała się pożywką dla wszelkiej maści radykałów, wyznawcy tej religii zaczęli być traktowani jako ciało obce w świecie zachodniej demokracji. Symbolem tego nieprzystosowania stała się kobieta w burce. Chociaż zakrywanie twarzy z powodów religijnych ...

Temat miesiąca: Jak pamiętamy o Żydach? (Makuch, Sobelman, Russek, Michlic) Z kulturą i historią polskich Żydów spotykamy się na każdym kroku. Coraz więcej jest inicjatyw, które przywracają pamięć o dawnych społecznościach żydowskich. Jakie są motywy ich twórców? Czy pamięć ta jest autentyczna? Debaty: Spór o aborcję (Kozłowska, Hennelowa) Czy zamiast bezwarunkowo zakazywać aborcji nie lepiej zapytać, jakie czynniki ostatecznie wpływają na decyzję o urodzeniu dziecka bą...

Oswajanie samotności Boimy się samotności, a ten lęk szczególnie nasiliło doświadczenie odosobnienia w trakcie pandemii. Sprzyja jej również kultura nastawiona na produktywność, która może alienować od nawiązywania bezinteresownych relacji. Angażują przecież najcenniejsze waluty – czasi emocje. Odosobnienie jest nie tylko prywatnym doświadczeniem, ale również kwestią publiczną, którą podejmują powstające w kolejnych krajach ministerstwa do spraw samotności. Jakby wbrew o...

Tu mówi Ukraina Jakimi słowami opisuje się wojnę? Ukraińscy pisarze i pisarki, których poprosiliśmy o relacje z kraju, sięgają po różne pojęcia. Piszą o strachu, cierpieniu, nienawiści, śmierci. Ale także o odwadze, wdzięczności, miłości. I co może zaskakujące: o poczuciu winy i wstydzie – towarzyszącym uchodźcom opuszczającym swoje państwo, tym, którzy zostali, ale nie uczestniczą bezpośrednio w walkach, a wreszcie osobom, których jedyną „przewiną” jest fakt, że ich jęz...

Temat miesiąca: Czy Kościół trzeba ratować? / Mija pół wieku od Soboru Watykańskiego II. Czy Kościół realizuje jego postulaty? Jak mierzy się z realiami nowych czasów i kwestiami kontrowersyjnymi? O kryzysie w Kościele na łamach „Znaku” rozmawiają m.in.: bp Grzegorz Ryś, o. Wacław Oszajca SJ, Józefa Hennelowa, Wojciech Bonowicz, o. Stanisław Jaromi, Piotr Sikora i inni. / Debaty: Kobiety i komunizm / O kobietach w powojennej Polsce przywykliśmy myśleć według schematów. Jak wy...

Odczarowanie JezusaJezus nie był kapłanem ani politykiem. Przez większość życia pracował fizycznie. Być może miał doświadczenie krótkiego i bezdzietnego małżeństwa. Teksty z epoki przedstawiły go jako wędrownego nauczyciela, który chciał odnowić więź Żydów z Bogiem. Zdumiewać więc może, że sprawa Jezusa nie skończyła się w ubogiej Galilei jak innych rabbich tego czasu, ale rozeszła się na cały świat. Mimo kryzysu Kościołów chrześcijańskich Jezus wciąż fasc...

Neuronauka i neurobzdury Co roku ukazuje się w Polsce kilkanaście książek z mózgiem w tytule. Obok prac popularnonaukowych dużo jest też rozmaitych „instrukcji obsługi”: jak usprawnić działanie swego mózgu, przeprogramować go, a nawet „włamać” się do niego. Neuronauka detronizuje psychologię jako dyscyplina, która mówi, jak żyć: podpowiada, w jaki sposób zmniejszyć stres, usprawnić pamięć, efektywniej pracować, osiągnąć szczęście… Niekiedy jednak zamiast rzetelnych ...

W kulturze ciągłej terapiiPoradnikowe książki na topkach Empiku, Psychologia, którą warto znać na listach najczęściej słuchanych podcastów w 2023 r., ogromna popularność psychologizujących kont na Instagramie i TikToku. Trudno zaprzeczyć, że psychologia jest coraz bardziej „pop”.To zjawisko z jednej strony przyczynia się do usuwania tabu, jakim do niedawna było otoczone zdrowie psychiczne, sprawia, że stajemy się wrażliwsi na kryzysowe sytuacje i potr...

Mądrość ciała „Im mniej rozpoznaję się w swoim ciele, tym bardziej czuję się zobowiązana do tego, by o nie dbać. Zostało mi ono powierzone: pielęgnuję je niczym przyjaciela, którego potrzebuję” – pisała Simone de Beauvoir. Ciało to niezwykle istotny element naszej tożsamości. Mimo że często zaczynamy się na nim koncentrować, dopiero gdy przestaje spełniać swoje podstawowe funkcje, nie można sprowadzić jego istnienia jedynie do zwykłej mechaniczności. W&nbs...

Nowa sztuka miłości „Miłość niejedno ma imię”, „Od miłości do nienawiści jeden krok”, „Zakochać się na zabój” – to tylko niektóre powszechnie znane powiedzenia, próbujące uchwycić istotę jednego z najważniejszych uczuć w życiu człowieka. Z jednej strony rośnie liczba rozwodów i jednoosobowych gospodarstw domowych, z drugiej – liczba użytkowniczek i użytkowników aplikacji randkowych. Wygląda na to, że choć w zalewie alternatywnych życiowych scenariuszy...