Płk Andrzej Kowalski, znawca tematyki wywiadowczej, dokonuje analizy i interpretacji dotychczas dostępnej wiedzy historycznej na temat celów, metod i osiągnięć wywiadu sowieckiego i rosyjskiego. Dzięki tej publikacji możemy lepiej zrozumieć wyzwania w zakresie bezpieczeństwa, przed jakimi znajduje się nasz kraj.
Cenieni artyści, dziennikarze, sportowcy, ekonomiści, lekarze, społecznicy. Jednym słowem ci, którzy dzięki talentowi, ciężkiej pracy i pasji odnieśli sukces. Ludzie Łodzi to wywiady ze znanymi łodzianami, którzy poruszają serca i budzą podziw. Bohaterami tej niezwykłej opowieści są: Krzysztof Cwynar – piosenkarz, kompozytor i poeta, założyciel i szef Studia Integracji. Kalina Jerzykowska – dziennikarka i pisarka, autorka piosenek, spektakli i książek dla dzieci. Adam Kszczot...
Książka ta powstała z pasji do komunikacji miejskiej. Dokumentuje szczególną historię Szczecina, w którym tramwaje pojawiły się już w drugiej połowie XIX wieku, odgrywając ważną rolę w życiu miasta. Najpierw tramwaje konne, następnie wraz z postępem techniki i elektryfikacją sieci tramwaje elektryczne stały się charakterystyczną częścią miejskiego krajobrazu. Kultowe już wagony typu N, przegubowce typu „Tatra” aż po nowoczesne tramwaje niskopodłogowe „Swing” tworzą historię s...
Opowieść o planach i ich realizacjach, o agentach i ich oficerach prowadzących z IW (kontrwywiadu), którzy niszczyli wszelkie przejawy polskości obecne w powojennym ludowym Wojsku Polskim. Główni bohaterowie służą autorce jako ilustracja losów armii, „wypłukującej” ze swego grona nosicieli „faszystowskiego” korpusu oficerskiego II RP. Proces ten dotknął m.in. oflagowców, dawnych jeńców III Rzeszy, którzy zamierzali kontynuować służbę wojskową w kraju. Ich losy potoczyły się r...
Książka jest 3 tomem cyklu biograficznego poświęconego generałom II Rzeczypospolitej.
Obecna edycja jest oparta na dwutomowej publikacji pod tym samym tytułem, jednak gruntownie poprawionej i poszerzoenj o nowe rozdziały. Wszyscy opisani przez autora generałowie podczas I wojny światowej zdobywali doświadczenie w armiach zaborców oraz w polskich formacjach zbrojnych.
Dlaczego pierwsze strzały II wojny światowej padły właśnie w Gdańsku? Dla niektórych był on wtedy zarzewiem konfliktu, którego winno się za wszelką cenę uniknąć, dla innych oznaczał kres ustępstw wobec Hitlera. Stał się wówczas jednym z najbardziej znanych europejskich miast i retoryczne pytanie, czy umierać za Gdańsk, było na wiosnę i w lecie 1939 r. stawiane w zachodnich mediach bardzo często. Tu rozpoczęła się II wojna światowa, ale również nieprzypadkowo w tym mieście nar...
Czy nieustannie zmieniające się Gliwice moją swoje sekrety? Z pewnością tak, bo wiele się działo w niemieckim Gleiwitz, a potem w polskich Gliwicach. Autorzy książki – Beata i Paweł Pomykalscy – ujawniają kulisy tych wydarzeń. Z każdą stroną akcja nabiera tempa. Zaledwie młody przedsiębiorca Erwin Weichmann założył elegancki dom handlowy, który stał się ikoną modernizmu, a już na stację wjechał supernowoczesny „Latający Ślązak”. Na kolejnych stronach ważą się sprawy życia i ś...
„Piłsudski i sanacja – prawda i mity” książka zawierająca 11 referatów z konferencji historycznej, która miała miejsce 12 maja 2018 r. w Warszawie oraz 4 aneksy. Referaty wygłosili: Prof. Jan Żaryn:„O przewrocie majowym – krytycznie” - m.in. o skutkach zamachu Piłsudskiego, Prof. Lech Wyszczelski: „Kontrowersje wokół polskiej polityki wojskowej 1926-1939”, Grzegorz Braun:„Sanacyjna polityka historyczna - czyli „prawda wyższego rzędu"", Sławomir Suchodolski: „Garść uwag ...
Liczącą 415 stron i wydaną w formacie 8° pracę rozpoczyna dedykacja poświęcona królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu. Po niej na stronach 3 do 190 znajduje się część pierwsza dzieła, a na stronach 191 do 415 – część druga. Po każdej część na niepaginowanych stronach umieszczony jest spis treści zatytułowany „Regestr rzeczy znajdujących się w tym dziele”. Na część I składają się rozdziały o numeracji rzymskimi cyframi od I do VII, a na część drugą od VIII do XV. Po czę...
Nazywasz się Antek. Masz osiemnaście lat i jesteś harcerzem. Kończy się II wojna światowa, Niemcy się wycofują, nadciągają Sowieci. Opuszczasz Wilno, gdzie uczęszczałeś do gimnazjum. Wyruszasz w drogę do rodzinnego domu na Lubelszczyźnie. Wkrótce Twoje życie mocno się skomplikuje. Ludzie wokół się cieszą, czekają na zakończenie tej wyniszczającej, strasznej wojny. Ty jako harcerz zdajesz sobie sprawę, że nadciągająca Armia Czerwona wcale nie przynosi wolności a kolejne zni...
Opowieść Bamma jest tak piękna, jak jest straszna, jest tak budująca, jak tragiczna… W jego relacji znajdziemy wszystkie tragiczne elementy, nieodłączne dla doświadczeń żołnierza na najcięższym froncie II wojny światowej – froncie wschodnim – przy czym żołnierza innego niż większość, bo przecież przede wszystkim lekarza-chirurga, przez którego ręce przechodzi nieuchronny „produkt uboczny” pól bitewnych. Peter Bamm w kampanii na wschodzie uczestniczy od jej pierwszych godzin. ...
Maryna Mniszech, Agafia Gruszecka, Matylda Krzesińska i inne – przełamywały konwenanse i walczyły o swoje życie na jednym z najokrutniejszych dworów Europy-Kremlu. Nadszedł czas, by przypomnieć ich dzieje. Książka jest poświęcona postaciom Polek: Maryny Mniszech, Agafii Gruszeckiej, Marii Światopełk-Czetwertyńskiej, Joanny Grudzińskiej, Julii Hauke i Matyldy Krzesińskiej. Życie tych kobiet nierozerwalnie splotło się z losami kolejnych cesarzy Rosji oraz dworu imperialnego, dz...
„Babi Jar” Anatola Kuzniecowa to powieść-dokument. Zawiera autentyczną relację chłopca, przed którego oczyma przesuwają się wstrząsające obrazy z okupacji Kijowa i słynnego obozu zagłady w Babim Jarze. To jedna z najważniejszych książek rosyjskojęzycznych o wojnie. Autor w swoją narrację o okupowanym Kijowie włącza też relacje innych ludzi, w tym tych, którym w cudowny niemal sposób udało się uciec z tego miejsca zagłady. Pisze o skomplikowanych stosunkach rosyjsko-ukraińsko-...
"Rząd wszechmogący" to pierwsza anglojęzyczna książka Ludwiga von Misesa. Jej wydanie w 1944 roku stało się ozdrowieńczym szokiem dla umęczonych wojną elit zachodniej Europy i Ameryki. Współcześnie, w dobie powracającej mody na kontrolowanie przez instytucje państwa kolejnych sfer życia gospodarczego i osobistego "Rząd wszechmogący" to znakomita przestroga przed rozwojem etatyzmu, a także narzędzie edukacji historycznej, politologicznej i ekonomicznej. Mises w swojej książce ...
Drugi tom fascynującej monografii I wojny światowej, która otworzyła Polsce drogę do odzyskania niepodległości w 1918 roku. Wielką Wojnę na wschodzie Europy wywołały imperia, biły się w niej narody a ginęli zwykli ludzie. Im dłużej trwała, tym trudniej było wyobrazić sobie, jak się skończy i czy w ogóle kiedyś nastanie pokój. Tego, że zmianie ulegnie prawie wszystko, nie przewidział nikt. Drugi tom Naszej wojny opisuje tę wielką zmianę na wielu polach. Opowiada o nowej taktyc...
Po stu latach od odzyskania przez Polskę niepodległości zaciera się pamięć o wydarzeniach, które do tego doprowadziły. Rzetelną wiedzę zastępują mity i legendy. Odtworzenie faktów historycznych wymaga wysiłku dociekliwych badaczy, takich jak m.in. prof. Jerzy Gaul. Owocem jego wieloletnich badań archiwalnych jest ta książka. Autor w oparciu o kwerendę przeprowadzoną w archiwach wiedeńskich przedstawia różne, dla wielu dziś zaskakujące, oblicza Józefa Piłsudskiego: bohatera, k...
Przez około 300 lat miliony arabskich, a następnie niemieckich i anglosaskich monet docierały do Europy Wschodniej i Północnej, wpływając istotnie zarówno na ekonomiczny, jak i na społeczno-polityczny rozwój tych obszarów. Srebro stało się wtedy strategicznym instrumentem władzy, który Piastowie oraz inne kształtujące się dynastie chciały poddać swojej kontroli czy nawet zmonopolizować. Gromadzenie i dystrybucja kruszców pozwalały opłacić drużyny wojowników i pozyskać polityc...
Katowice nieustannie intrygują odwiedzających je podróżnych i zachwycają swoich mieszkańców. Wśród efektownej architektury i urokliwych zakątków górniczych osiedli miasto skrywa nieznaną stronę. Barbara Szmatloch odnajduje tajemnicze historie i zapomniane miejsca. Z pasją opowiada o zaskakujących wydarzeniach i niezwykłych ludziach. Przeszłość nieustannie splata się z teraźniejszością. Burmistrz ucieka z miejską kasą, kultowy Spodek czeka na Fidela Castro, a w hotelu Savoy ro...
Nie tak to łatwo poszło z tym Horodyszczem. Generał Listowski, dowódca grupy podla-skiej, mocno nie dowierzał „bojowości” naszych drewnianych łodzi motorowych. Na wszelkie bojowe propozycje stale miał jedną odpowiedź: „Podziurawią wam te duszegubki. Nic nie zrobicie i potopicie się – to nie ma żadnego sensu”. Tymczasem naszym marynarzom bardzo już dokuczyła służba transportowa. Dzień w dzień po rzece Strumieniu sunęły powoli motorówki, holując berlinki z materiałami wo¬jennym...
"Bitwa nazwana przez Niemców pod Czerkasami, a przez Sowietów pod Korsuniem, stanowiła ostatni epizod, nieznanej powszechnie serii operacji określanych ogólnie jako „bitwa o Dniepr”. Pod względem czasu trwania i wielkości zaangażowanych sił, zajmuje ona w wojnie niemiecko-sowieckiej drugie miejsce, zaraz po operacji Barbarossa. Od września 1943 roku do lutego 1944 roku, praktycznie połowa Armii Czerwonej stawiła czoła najlepszej części Wehrmachtu, aby zawładnąć największą u...
Napisana z wielką kulturą języka i humorem, pełna anegdot książka o sportowej pasji, o przyjaźniach i dojrzewaniu w powojennej Polsce Stefan Szczepłek, znany komentator i dziennikarz sportowy, zaprasza czytelników w nostalgiczną i zabawną podróż do miejsca, gdzie się urodził, wychował i pokochał piłkę nożną: do magicznej, podwarszawskiej Falenicy. Barwne postaci i zwyczajni mieszkańcy, krewni, sąsiedzi i koledzy. Szczepłek opisuje ich wojenne i powojenne perypetie, opowiada, ...
Znakomita powieść z wartką akcją poruszająca najważniejsze problemy społeczeństwa Galicji w czasach współczesnych Zachariasiewiczowi. Mamy tu zarysowany konflikt wsi z dworem, umiejętnie podsycany przez władze austriackie dla spacyfikowania niepodległościowych dążeń Polaków. Autor przedstawia budzenie się narodowych dążeń Rusinów, znajdujących poparcie w Wiedniu zgodnie z maksymą divide et impera, aby wzbudzać wzajemną niechęć do siebie poszczególnych narodów zamieszkujących ...
Oblężenie Kadyksu przez Francuzów było jedną z ważniejszych strategicznie operacji militarnych podczas inwazji Hiszpanii. Zdobycie miasta miało decydujące znaczenie dla zakończenia wojny i ostatecznego ugruntowania władzy Józefa Bonapartego na hiszpańskim tronie. Zajęcie Madrytu nie rozwiązywało bowiem problemu uznania Józefa jako prawowitego monarchy, ponieważ nadal funkcjonowały władze suwerennej Hiszpanii, najpierw w Sewilli, a następnie w Kadyksie. Aby Józef mógł naprawdę...
Rok 1018. Dla państwa piastowskiego i dla jego władcy to czas brzemienny w skutki. To rok sukcesów wieńczących długotrwałą walkę Bolesława Chrobrego o zdobycie dominującej pozycji w Europie Środkowo-Wschodniej i o międzynarodowe uznanie statusu gracza o formacie niemal kontynentalnym. Syn Mieszka rządził bowiem z rozmachem, jakiego nie miał nikt przed nim – ani nikt po nim. Bolesław Chrobry był niewątpliwie „lwem ryczącym” (jak go nazwał Thietmar), którego ryk odbijał się zło...
Książka jest dokumentem piśmienniczym, obszernym zazwyczaj zapisem wszelkiej ludzkiej myśli. Występuje w postaci wielostronicowej publikacji o określonej liczbie stron i trwałym charakterze.
Postać dzisiejszej książki drukowanej ma formę kodeksu będącego zbiorem kartek połączonych grzbietem. Taki sposób utrwalania zapisu w momencie upowszechnienia pergaminu zastąpił wcześniejszą formę dokumentu piśmienniczego, jakim był zwój.
Według definicji Słownika języka polskiego PWN książka jest złożonym oraz oprawionym arkuszem papieru zadrukowanym tekstem o charakterze literackim, użytkowym bądź naukowym. Jednak współcześnie definicja ta powinna zostać poszerzona o książki elektroniczne będące cyfrowym odpowiednikiem tych drukowanych. Do książek elektronicznych zaliczane są zarówno ebooki, jak i audiobooki. Treść utrwaloną w formie elektronicznej można odczytać za pomocą odpowiedniego oprogramowania na laptopach, tabletach, smartfonach, a przede wszystkim na przeznaczonych do tego celu czytnikach.
E-książki odgrywają bardzo dużą rolę. Podjęty jakiś czas temu proces digitalizacji książek umożliwia dostęp do światowych zasobów wiedzy znacznie większej liczbie osób. Zbiory ksiąg to niepodważalne światowe dziedzictwo kultury, jednak ze względu na ograniczoną możliwość szybkiego dostępu do przechowywanych w księgozbiorach publikacji, a także brak możliwości jakiegokolwiek dostępu do dzieł o znacznej wartości historycznej proces digitalizacji daje szansę na udostępnianie światowych dzieł szerokiej masie odbiorców.
Okładka to wszystko, co zostało od zewnątrz trwale złączone ze znajdującym się w środku wkładem. Składa się z przedniej i tylnej okładziny (potocznie zwanej okładką), a także z grzbietu okładki. To właśnie okładka definiuje i określa ostateczny wygląd książki, gdyż determinuje między innymi sposób, w jaki łączą się ze sobą wszystkie kartki i jaka jest wewnętrzna budowa książki. Oprawy mogą być miękkie, twarde czy też zintegrowane – różnią się przede wszystkim wielkością, wagą, wytrzymałością oraz ceną. Przykładowo książki w twardej oprawie są większe, cięższe, bardziej wytrzymałe i droższe od tych w miękkiej.
Każdy z nas miał w swoim życiu styczność z nauką historii i świetnie zdaje sobie sprawę, że najlepiej zapamiętuje się te opowieści o przeszłości, które są ciekawie opowiedziane i wciągają od pierwszych stron. Współczesnej literaturze historycznej daleko bowiem do nudnych podręczników, a sama historia jest przecież pełna fascynujących wydarzeń i osób! W wielu wypadkach głos zabierają świadkowie tych ważnych chwil, dzięki czemu możemy poznać ich relacje i przeżycia “z pierwszej ręki”. Stąd wśród tytułów dotyczących historii znajdziecie sporo biografii, pamiętników czy wspomnień, takich jak dwutomowy “Gombrowicz. Ja, geniusz” Klementyny Suchanow, “Lachert i Szanajca” Beaty Chomątowskiej czy “Nieopowiedziane biografie. Polskie dzieci urodzone z powodu wojny” Jakuba Gałęziowskiego. Znaleźć można tu także wiele błyskotliwych podsumowań - jak “Krótka historia prawie wszystkiego” Billa Brysona lub “Zaginione królestwa” Normana Daviesa. Niektóre ebooki historyczne łączą się z reportażami i literaturą podróżniczą - jak chociażby “Cień jedwabnego szlaku” Colina Thurbona bądź “W oblężeniu. Życie pod ostrzałem na sarajewskiej ulicy” Barbary Demick. Wszystkie dostępne są na Woblink w różnych formatach, w tym epub, mobi lub pdf. Znajdziecie tutaj liczne przykłady historiografii - działu piśmiennictwa obejmującego na przykład kroniki. Dobrym przykładem jest tutaj “Historiografia XX wieku” Georga G. Iggersa. Interesują Was militaria i historia wojskowości? “50 idei, które powinieneś znać. Historia wojskowości” to świetne wprowadzenie do tego tematu.
Przeszłość zawiera w sobie niezliczoną ilość ciekawych historii, niewyjaśnionych zagadek i nieznanych wcześniej tajemnic, które odkrywają przed nami kolejni autorzy i autorki. Jak wybrać najlepsze dla siebie książki? Podpowiadamy! Jeśli ciekawi Was, jak wyglądało codzienne funkcjonowanie ludzi w dawnych wiekach, polecamy sięgnąć po serię “ Życie w średniowieczu” Frances Gies i Josepha Gies. Składają się nań: “Życie w średniowiecznym zamku”, “Życie w średniowiecznej wsi”, “Życie w średniowiecznym mieście”, “Życie średniowiecznej kobiety”, “Życie średniowiecznej rodziny” oraz “Życie średniowiecznego rycerza”. Znajdziecie je wszystkie na Woblink jako ebooki (epub, mobi, pdf). A może lubicie rozwiązywać zagadki kryminalne? Świetnie! Sięgnijcie po “Wszystkie trupy prowadzą do Rzymu. Kryminalne zagadki starożytnych” Emmy Soulthon. Całościową historię człowieka na Ziemi zawarł w swojej bardzo znanej książce “Sapiens. Od zwierząt do bogów” Yuval Noah Harari. Z kolei analizę dotyczącą przede wszystkim współczesnej sytuacji politycznej zawarł w swojej “Drodze do niewolności” Timothy Snyder. Interesują Was losy kobiet w różnych, kluczowych momentach historii Polski? Właśnie dla Was są ebooki autorstwa Anny Herbich, takie jak “Dziewczyny z Wołynia”, “Dziewczyny z Powstania”, “Dziewczyny z Solidarności” czy “Dziewczyny ocalałe”. Szukajcie ich na Woblink jako książek papierowych, audiobooków bądź ebooków (epub, mobi, pdf)!
Wiele popularnych ebooków historycznych opowiada o przeszłości naszego kraju. Jednym z najbardziej znanych światowych historyków zajmujących się tym tematem jest Norman Davies. Jego “Boże igrzysko. Historia Polski” stanowi obecnie w zasadzie już klasyczne opracowanie tego zagadnienia. Podobnie jest w wypadku jego “Powstania 44”, które zostało opublikowane w 60. rocznicę Powstania Warszawskiego. Wydarzenie to zostało umieszczone w szerokim kontekście okresu 1939-1956 i stanowi cenny wkład w debatę toczoną wokół tego zrywu. Z tym trudnym temat mierzy się także Magda Łucyan w swojej książce “Powstańcy. Ostatni świadkowie walczącej Warszawy”. O innych momentach z historii Polski opowiadają także między innymi Iwona Kienzler i jej “W oparach absyntu. Skandale Młodej Polski”, “Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie” Cezarego Chlebowskiego, “Zawodowe dziewczyny. Prostytucja i praca seksualna w PRL” Anny Dobrowolskiej, “Kroków siedem do końca. Ubecka operacja, która zniszczyła podziemie” Piotra Lipińskiego czy “Wymazana granica. Śladami II Rzeczpospolitej” Tomasza Grzywaczewskiego. Klasyczną już pozycją dotyczącą różnych epok w historii naszego kraju są książki Pawła Jasienicy. Jego “Polska Jagiellonów”, “Polska Piastów” czy “Myśli o dawnej Polsce”, a także wiele innych tytułów zajmujących się historią Polski znajdziecie na Woblink między innymi jako ebooki (epub, mobi, pdf)!
Wiele ważnych tytułów z gatunku literatury historycznej skupia się na innej lub szerszej perspektywie niż dzieje Polski, na przykład na historii Europy. Jednym z najbardziej monumentalnych dzieł wspomnianego już Normana Daviesa jest jego trzytomowa “Europa. Rozprawa historyka z historią”, która od momentu publikacji pierwszego tomu w 1996 roku wywołuje liczne debaty. Niektóre książki łączą w sobie cechy literatury historycznej i reportażu - tak dzieje się na przykład w wypadku wydanego nakładem Wydawnictwa Czarne tytułu “Gorsze dzieci Republiki. O Algierczykach we Francji” Ludwiki Włodek. O historii Stanów Zjednoczonych opowiada między innymi “Droga do wyzwolenia. Scjentologia, Hollywood i pułapki wiary” Lawrence’a Wrighta czy “Ludowa historia Stanów Zjednoczonych. Od 1492 roku do dziś” Howarda Zinna. Szeroką perspektywę proponuje także znany brytyjski historyk Eric Hobsbawm w książce “Wiek skrajności. Spojrzenie na krótkie XX stulecie”. Wiele dzieł literatury historycznej skupia się historii nowożytnej, zwłaszcza na okresie II wojny światowej, opowiadając o obozach zagłady - są to na chociażby “Płakaliśmy bez łez. Relacje byłych więźniów z żydowskiego Sonderkommando w Auschwitz” Gideona Griefa, “Noc” Eliego Wiesela czy “Leningrad. Tragedia oblężonego miasta 1941-1944” Anny Reid. Niejedno wydarzenie, osoba lub perspektywa do dziś pozostawałyby w ukryciu gdyby nie dociekliwość licznych autorów i autorek pozycji historycznych - zapoznajcie się z ich dziełami z pomocą Woblinka!
Literatura historyczna pełna jest pozycji, które zajmują się różnymi epokami - od starożytności po współczesność. Jeśli interesują Was najdawniejsze czasy, a przy tym chcecie dowiadywać się o nich jak najwięcej w lekkiej formie, sięgnijcie po “Jak przeżyć w starożytnym Rzymie” L. J. Trafford, “Jak przeżyć w starożytnej Grecji” Roberta Garlanda czy “Jak zmieścić całą starożytność w jednej windzie” Theodore’a Papakostasa. A może wolicie nieco bardziej naukowe opracowania? “Mity, rytuały i polityka Inków” Jana Szemińskiego i Mariusza Ziółkowskiego lub “Historia Korei” Joanny Rurarz są właśnie dla Was! Wiele z tych pozycji opiera się na wiedzy zdobytej dzięki archeologii i jej odkryciom. Taka sytuacja ma miejsce na przykład w książce “Pierwsze słowo. Narodziny mowy i pisma” Martina Kuckenburga z serii “ Rodowody cywilizacji”. Bardziej interesuje Was średniowiecze? “Przeżyj rok w średniowieczu” Tillmanna Bendikowskiego, “Długie średniowiecze” Jacquesa Le Goffa, “Czasy katedr. Sztuka i społeczeństwo 980-1420” George’a Duby bądź “Jesień średniowiecza” Johana Huizingi czekają na Was na Woblink jako książki papierowe, audiobooki i ebooki (epub, mobi, pdf)!
Najsłynniejsi i zupełnie nieznani bohaterowie, największe i nigdy dotąd nie opowiedziane bitwy, szalone rewolucje i ciche, codzienne życie - to wszystko znajdziecie na kartach książek historycznych. Starożytność, średniowiecze, nowożytność - bez względu na to, która epoka interesuje Was bardziej, czeka na Was mnóstwo tytułów! Dzięki nim nie tylko lepiej poznacie przeszłość, ale także łatwiej będzie Wam zrozumieć teraźniejszość. Zarówno naukowe opracowania, jak i reportaże, biografie czy powieści historyczne - to wszystko czeka na Was na Woblink w postaci książek papierowych, audiobooków oraz ebooków (epub, mobi, pdf).