Opis treści
Bogato ilustrowany album poświęcony dziejom społeczności pochodzenia niemieckiego w Warszawie w XIX i XX wieku powstał na podstawie materiałów użyczonych z prywatnych archiwów oraz wyszukanych w stołecznych bibliotekach i muzeach podczas przygotowań do wystawy pod tym samym tytułem, zorganizowanej w Warszawie w 2010 r. Autorzy opowiadają o losach 26 rodów (m.in.: Libeltów, Palów, Schielów, Chuchów, Strausów, Wedlów, Werników, Wernerów i Weiglów) których przodkowie przybyli niegdyś z Niemiec do Warszawy. Przedstawiają ich wkład w rozwój przemysłu, nauki, kultury i życia społecznego miasta. Opisują proces stopniowej i dobrowolnej asymilacji tych rodzin, których członkowie zapisali także piękną kartę solidarności z polskimi dążeniami narodowymi. W Warszawie – inaczej niż w innych miastach Polski – przybysze z Niemiec szybko wtapiali się w lokalną społeczność, stając się Polakami z wyboru. Ich potomkowie uczestniczyli w przygotowaniu wystawy i w pracach nad albumem.
Niemcy byli obecni w Warszawie od początków istnienia miasta, jednak po okropnościach II wojny światowej hasło „Niemcy w Warszawie” kojarzy się jednoznacznie negatywnie zarówno starszym, pamiętającym wojnę, jak i młodszym mieszkańcom stolicy. O pokojowej imigracji i wieloletniej koegzystencji w Warszawie przybyszy z krajów niemieckich mało kto pamięta. Naukowcy nie pokusili się jeszcze o całościowe opracowanie tej tematyki, ograniczono się jedynie do przyczynkarskich artykułów. A przecież osoby o niemieckich nazwiskach patronują kilku warszawskim ulicom.
Album Polacy z wyboru pokazuje Niemców, którzy przez ostatnie dwieście lat przyjeżdżali do Warszawy nie w mundurach wrogich armii, lecz dobrowolnie i z pokojowymi zamiarami. Przybysze, a później ich potomkowie, zdobili stolicę Rzeczypospolitej swymi dziełami lub kładli podwaliny pod przyszłe zakłady przemysłowe, które z czasem stały się chlubą Polski i Warszawy. Wnosili również istotny wkład w życie naukowe, kulturalne i artystyczne miasta i kraju. Osiedlając się na stałe, większość z nich asymilowała się już w pierwszym pokoleniu, spolszczając nawet pisownię swych imion i nazwisk. Inaczej niż w Łodzi, Poznaniu czy Katowicach, gdzie po 1945 roku istniała zwarta i zorganizowana mniejszość niemiecka, w Warszawie przybysze z Niemiec szybko stawali się Polakami i warszawianami – z własnego wyboru i z wszystkimi wynikającymi z tego konsekwencjami. Środowisko rodzin pochodzenia niemieckiego w Warszawie konsolidowały Kościoły: ewangelicko-augsburski i ewangelicko-reformowany, które tę funkcję pełnią również dziś. Gdy w 1939 roku i w latach okupacji niemieckiej przyszła godzina największej próby, zdecydowana większość warszawian niemieckiego pochodzenia nie tylko odmówiła podpisania Volkslisty, lecz także zaangażowała się w antyhitlerowską działalność podziemną w Armii Krajowej i w strukturach Państwa Podziemnego. Walczyła także z Niemcami w Powstaniu Warszawskim 1944 roku. Za tę patriotyczną postawę przyszło im zapłacić najwyższą cenę podczas wojny i po jej zakończeniu.
Wklejona płyta DVD zawiera materiały dodatkowe, filmy, wywiady z przedstawicielami rodzin
Album pod patronatem Prezydent m.st. Warszawy Hanny Gronkiewicz-Waltz.
Wydawcy: Dom Spotkań z Historią, Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej.
*
