Opis treści
Domy Boże, w których człowiek silniej niż gdzie indziej odczuwa Bożą obecność jest obszarem,
w jakim istota ludzka zbliża się do Boga. Jest to teren wyjątkowy i poza płaszczyzną
horyzontalną sytuuje się także w wertykalnym porządku świata. Płaszczyzny:
horyzontalna i wertykalna organizują Dom Boży na ziemi i życie człowieka w sferze
sacrum. Uniwersalny i zarazem mityczny status Domu Bożego potwierdzają koncepcje
M. Eliadego – zwłaszcza jego idea „środka” – pogląd o centrum przestrzeni,
według którego człowiek organizuje swoje życie i z którego ogląda świat. Zgodnie
z tą myślą Dom Boży może być miejscem najbliższym człowiekowi – „środkiem” jego
świata. Niezmiernie istotne jest przy tym to, że status ten odnosi się nie tylko do
wymiaru horyzontalnego, kiedy patrzymy na Dom Boży jako na centrum świata,
możemy przyjąć, że stanowi on także centrum kosmosu i implikuje uniwersum.
W związku z tym zaś, że Domy Boże konotują pozytywne treści i przywołują na
myśl bogatą tradycję – począwszy od biblijnego namiotu spotkania, poprzez często
burzliwe historie różnych kościołów w dziejach państw i narodów, gdy stanowiły
ostoję i azyl, aż po czasy nam najbliższe, w których „ponowoczesnym” obliczu ponownie
stają się fundamentem archetypicznych wartości i swą obecnością konstytuują
sakralny (a nie tylko profetyczny) wymiar rzeczywistości – oraz wobec faktu
ciągłego trwania w czasoprzestrzeni, możemy mówić o ich charakterze mitycznym.
Książka, którą otrzymuje czytelnik, jest zbiorem studiów i refleksji naukowych
o kościołach Rzeczpospolitej – także tych, które dzisiaj sytuują się poza granicami
państwa polskiego, a które stanowią nasze wspólne dziedzictwo: duchowe, kulturowe,
historyczne, a nawet socjologiczne. Publikacja jest owocem badań prowadzonych
przez osoby uczestniczące w trzeciej edycji Ogólnopolskiej Konferencji
Naukowej Rzeczpospolita domów, która odbyła się w Słupsku w dniach 26-27
kwietnia 2010 r. i zgromadziła naukowców wokół hasła Dom Boży. Obok studiów
zaprezentowanych w formie referatów podczas obrad w tomie swoje miejsce znalazły
również teksty osób nieuczestniczących w konferencji, których prace wiążą się tematycznie z badanym zagadnieniem i wzbogacają interdyscyplinarną publikację
prezentującą Domy Boże występujące w świecie realnym i na kartach literatury,
w ich bogactwie architektonicznym i zróżnicowaniu konfesyjnym, w różnorodności
znaczeń: archetypicznych, religijnych, funkcjonalnych i mitycznych. Przedstawiona
w tomie materia potwierdza bogactwo dziedzictwa sakralnego tak w aspekcie materialnym,
jak i duchowym, w wymiarze uniwersalnym i regionalnym; w tym kontekście
wpisuje się ona w promowanie szeroko rozumianej tradycji i dziedzictwa
narodowego.
Kompozycja książki podporządkowana jest promocji rodzimego obszaru i idei
wspierania małych ojczyzn; w związku z powyższym Część I zawiera studia mieszczące
się W kręgu uniwersaliów i tradycji kaszubsko-pomorskiej, na Część II – W kręgu
tradycji historycznoliterackiej – składają się studia historyków literatury, a w Części
III – W kręgu historii sztuki i tradycji historyczno-geograficzno-etnograficznej – znajdują
się artykuły historyków, historyków sztuki, kulturoznawców i geografów.
