Opis treści
Jedną z najwybitniejszych osobistości wśród książąt litewskich był bez wątpienia wielki książę Witold. W historii powszechnej stawia się go w jednym rzędzie z najznakomitszymi mężami stanu, jakich wydała Europa Wschodnia, postaciami tego formatu, co na przykład Piotr Wielki. Okres rządów Witolda (1401-1430) stanowi najświetniejszą epokę w dziejach Litwy. Jego znaczenie dla tego kraju polega na tym, że to dzięki niemu księstwo dojrzało politycznie do zrozumienia i uznania wyższych celów oraz dalekosiężnych interesów, a także na tym, że zrozumiał on, iż polityka mocarstwowa uprawiana być musi „wytrwałą konsekwencją i bezwzględną nieustępliwością, przede wszystkim jednak to, że zmieniające się warunki wymagają mądrze obrachowanej rozwagi”. Jego nieugięta natura władcy, zakorzeniona głęboko w pierwotnej sile ludu litewskiego, od dawna już stawiała przed sobą najwyższe i najbardziej ambitne cele, w których realizacji nie wahał się sięgnąć po wszelkie możliwe środki. Bez skrupułów i bez zawracania sobie głowy moralnością przystępował do działania – jak prawdziwe dziecko pierwotnego ludu, z którego się przecież wywodził! Zadaniem, które absorbowało wszystkie jego siły, była wpierw jedynie kontynuacja realizacji przejętych wprost planów ojca: utworzenie silnego, zjednoczonego państwa litewskiego, rozszerzenie własnej potęgi kosztem wielu słabszych państewek leżących na wschód od jego granicy oraz zachowanie odrębności i dumy narodowej Litwinów. Poza tym jednak dalekowzrocznie rozumiał konieczność podniesienia swojego narodu z niskiego poziomu jeszcze na wpół barbarzyńskiego ludu wojowników na wyższy stopień społeczeństwa kulturalnego. Dałby mu w ten sposób możliwość podjęcia walki z sąsiednimi państwami chrześcijańskimi, której stawką byłaby hegemonia w Europie Wschodniej, a przynajmniej zapewnienia sobie roli lidera regionu i zyskania w ten sposób wpływu na bieg dziejów.
