Teoria ewolucji i jej popularne przeróbki pełnią w cywilizacji zachodniej i globalnej rolę teorii wszystkiego: bardzo różni autorzy przedstawiają darwinizm jako podstawowy mit tłumaczący funkcjonowanie Wszechświata, Ziemi, życia, ludzkości i człowieka. Darwinowski klucz stosowany bywa do wyjaśniania całego wachlarza zjawisk: od selekcji naturalnej teorii naukowych, przez tłumaczenie procesów kosmologicznych, naukę o moralności, w socjobiologii, językoznawstwie, wiedzy o matem...
Jak oswoić przypadek? Czy jest on wyłomem w racjonalności, czy da się go jakoś ująć w matematyczne karby? Sformułujmy problem kontrastowo: czy światem rządzi Bóg, czy czysty przypadek? Komu można zadedykować Filozofię przypadku? Michał Heller przyznaje, że sam mógłby ją zadedykować Richardowi Dawkinsowi i Williamowi Dembskiemu, którzy spierają się o to, czy biologiczna ewolucja jest „ślepym zegarmistrzem”, czy raczej świadczy o „Inteligentnym Projekcie”. W biologicznej ewolu...
Czy nowoczesny, naukowy światopogląd wyklucza religijność i czyni z niej zabobon? Jak ma się biblijny opis stworzenia do około czternastu miliardów lat historii wszechświata i ewolucyjnego pochodzenia ciała i umysłu człowieka? To pytania, jakie przed sobą muszą postawić nie tylko naukowcy, filozofowie i teologowie. Stawia je każdy, kto racjonalnie podchodzi do swojej wiary, czyli prawdę o Bogu i świecie próbuje odczytać zarówno w Księdze Pisma Świętego, jak i Księdze Przyrody...
Książka przedstawia podstawowe nurty współczesnych dyskusji o istocie poznania naukowego. Omawia zarówno klasyczne stanowiska klasyków filozofii: Poppera, Bridgmana czy Khuna, jak i rozległą panoramę współczesnych teorii filozofii nauki, w których próbuje się akcentować wpływ czynników społeczno-kulturalnych na treść teorii przyrodniczych. Polemizując ze stanowiskiem Szkoły Edynburskiej i próbami zastępowania epistemologii nauki przez socjologię nauki, konsekwentnie broni ko...
Czy możliwe jest uprawianie filozofii bez oglądania się na naukę? Teoretycznie, tak. Będzie to jednak filozofia utykająca, zubożona, programowo obojętna na badanie filozoficznych aspektów nowych odkryć pasjonujących umysły współczesnych. Teoretycznie jest możliwe także uprawianie nauki połączone z zupełną obojętnością na wszelką filozofię, nawet filozofię nauki. Wiara w intuicję czy praktykowanie metody prób i błędów może być wtedy praktyczną namiastką filozofii. Właściwie po...
W jaki sposób los człowieka jest złączony z losem Wszechświata? Jaki jest bilans kilku wieków współistnienia chrześcijaństwa i nauk przyrodniczych? Dlaczego Wielkie Pytanie nie powoduje, że inne pytania są małe? Chrześcijaństwo stworzyło system wartości, który – zrośnięty z europejską kulturą – legł u podstaw ideałów do dziś kształtujących wiele postaw współczesnego człowieka. Nauki empiryczne nie tylko doprowadziły do eksplozji nowoczesnej techniki, zmieniającej oblicze świa...
Jak to się stało, że jedna z małp przeszła tak niezwykłą drogę od lasów tropikalnych Afryki po współczesne globalne społeczeństwo informacyjne? Książka Robina Dunbara doskonale łączy ze sobą naukową precyzję i wielki talent narratorski autora, dzięki czemu przedstawiona w niej opowieść jest nie tylko wiarygodna, ale przede wszystkim fascynująca i pobudzająca do myślenia. Człowiek. Biografia przedstawia epokę „przed historią” – najbardziej tajemniczy, ale przy tym kluczowy fra...
Jakie miejsce w fizyce i kosmologii zajmują spekulacje? Czy teoria wszystkiego jest oryginalnym pomysłem współczesnych naukowców? W jakim stopniu nauki fizyczne to wyłącznie suche fakty, ścisłe matematyczne wzory i sterylne eksperymenty? Wielkie spekulacje to książka, w której wraz z autorem odbywamy fascynującą wędrówkę poprzez historię idei fizycznych od czasów rewolucji naukowej do dzisiaj. Jest jednym z niewielu dzieł, dzięki któremu możemy śledzić powstawanie koncepcji ...
Skąd wzięła się matematyka? Czy obiekty matematyczne istnieją poza czasem i przestrzenią? Czy nauka potrafi wyjaśnić niepojętą skuteczność matematyki w odkrywaniu praw przyrody? Autorzy przedstawiają najnowsze ustalenia nauk neurokognitywnych i ewolucyjnych, w odniesieniu do natury matematyki. Pokazują, że ewolucję zdolności matematycznych wyjaśnić można odwołując się nie tylko do wrodzonych umiejętności protomatematycznych, ale także do roli ewolucji kulturowej. Pytają, czy ...
W jakiego Boga wierzą naukowcy? Co wspólnego z modlitwą ma rozwiązywanie równań? Dlaczego nie należy zapychać Bogiem dziur w nauce? Co nauka może dać teologii? Czemu teoria ewolucji jest aż teorią, a koncepcja Inteligentnego Projektu zahacza o herezję? Michał Heller w pasjonującej rozmowie z włoskim dziennikarzem Giulio Brottim opowiada o dwóch na pozór wykluczających się wartościach, które ukształtowały jego życie: religii i nauce. Wybitny uczony wspomina również wydarzenia ...
Teksty zawarte w 55. numerze poruszają zagadnienia z dziedziny filozofii matematyki (pojęcie nieskończoności), kognitywistyki (korzenie ludzkiego języka), filozofii umysłu (analiza eksperymentu myślowego z zombie Chalmersa) oraz filozofii przyrody (postawianie i próba odpowiedzi na „słabe” pytanie Leibniza - Dlaczego jest mnóstwo rzeczy raczej niż prawie nic?). Tom zawiera również pierwsze polskie tłumaczenie Rozprawy o przypływach i odpływach morza Galileusza....
Dlaczego należy myśleć racjonalnie? Czy każda głupota jest grzechem, a każda mądrość cnotą? Co znaczy myśleć uczciwie i jak robić to na co dzień? Wszystko, co istnieje w świecie, musi podlegać prawom logiki. Z wyjątkiem ludzkich myśli. Człowiek jest czymś więcej niż materią, bo prawa logiki może zawieszać. Wolność do głupoty - oto wielkość ludzkiego fenomenu. Tylko czy można z tej wolności korzystać bezkarnie? W swojej nowej książce ks. prof. Michał Heller przekonuje, że wart...
Czym jest interpretacja Pisma Świętego? Czym jest egzegeza talmudyczna? Czym jest logika żydowska, logika Talmudu? Logika Talmudu z filozoficznego punktu widzenia oferuje oryginalne podejście do pragmatyki i prakseologii. W judaizmie antyplatońskie oraz niearystotelesowskie założenia są jasno wyrażone, zaś świat naszej codziennej praktyki ma w nim znaczenie zasadnicze i rozumować wolno tylko w jego kontekście. Książka odwołuje się do judaistycznego zrozumienia logiki codzien...
Dlaczego spośród kilkunastu żyjących niegdyś gatunków hominidów przetrwał właśnie homo sapiens? Co właściwie tak mocno odróżnia nas od wszystkich innych istot z którymi dzielimy planetę? Kiedy i jak doszło do tego odróżnienia? „Kim więc jesteśmy my, gatunek malarzy i poetów? Jak do tego doszliśmy? Jak to się stało, że ci bezimienni artyści z jaskiń południowej Europy trafili tam, by uprawiać swoje rzemiosło tak dawno temu? Skąd przybyli? Dlaczego, spośród wszystkich gatunków ...
Dlaczego istnieje rzeczywistość? Jak myśleć o Bogu w epoce podroży kosmicznych i Internetu? Skąd jesteśmy? Dokąd zmierzamy? Te fundamentalne pytania towarzyszą człowiekowi od zawsze. Napisana z polotem i poetyckim zacięciem książka jest próbą wyjaśnienia tajemnic naszego istnienia z perspektywy ewolucyjnej, od Wielkiego Wybuchu, aż po chwilę obecną. Autor ocenia religijny i filozoficzny wpływ odkryć naukowych na nasze zrozumienie ewolucji i świata przyrody, a także bada zmien...
Artykuły opublikowane w 56. numerze poruszają szeroki wachlarz kwestii. Tom otwiera tekst o rozumowaniach niefundacjonistycznych. Kolejny artykuł przedstawia historię powstania intuicjonistycznego rachunku zdań i Twierdzenie Gliwienki. Trzeci tekst numeru zestawia ze sobą stanowiska dwóch przeciwników kartezjańskiego dualizmu na gruncie filozofii umysłu - Johna Searle'a i George'a Lakoffa. Ostatni z publikowanych artykułów prezentuje koncepcję powstania i ewolucji mózgu wedłu...
Dlaczego należy myśleć racjonalnie? Czy każda głupota jest grzechem, a każda mądrość cnotą? Co znaczy myśleć uczciwie i jak robić to na co dzień? Wszystko, co istnieje w świecie, musi podlegać prawom logiki. Z wyjątkiem ludzkich myśli. Człowiek jest czymś więcej niż materią, bo prawa logiki może zawieszać. Wolność do głupoty - oto wielkość ludzkiego fenomenu. Tylko czy można z tej wolności korzystać bezkarnie? Ks. prof. Michał Heller przekonuje, że warto w życiu kierować się ...
Jakie są ewolucyjne źródła moralności i religii? Gdzie można odnaleźć biologiczne fundamenty humanizmu? Czy ludzie potrzebują religii, by zachowywać się moralnie? Frans de Waal, światowej sławy prymatolog, sięga do badań nad zachowaniem zwierząt, by lepiej zrozumieć funkcję religii we współczesnym świecie. Szczególną uwagę poświęca bonobo, pokojowemu i empatycznemu gatunkowi małpy człekokształtnej, która pod względem zachowania być może najbardziej przypomina wspólnego przodk...
Czy istnieje język doskonały? Czym jest interpretacja? Czy poza jej granicami leży tylko nonsens? Książka odpowiada na pytanie, dlaczego w świecie komunikacji jesteśmy skazani na interpretację. Autor, posiłkując się ustaleniami współczesnych nauk kognitywnych i teorii ewolucji, a także czerpiąc z tradycji filozofii analitycznej dowodzi, że nie może istnieć język doskonały niepodatny na interpretację. Zastanawia się również nad strukturą rozumienia i pokazuje, że zbyt pochopne...
Filozofia matematyki rozwijana jest intensywnie zarówno w Polsce, jak i na świecie. Zajmują się nią uczeni reprezentujący różne dyscypliny. Choć bezpośrednio niepotrzebna właściwie dla uprawiania i rozwijania samej matematyki, jest przecież niezbędna dla lepszego zrozumienia tej dziedziny i jej miejsca pośród innych nauk. Ostatnio zauważyć się daje także rozwój refleksji filozoficznej nad młodą dyscypliną, jaką jest informatyka. Zebrane w tym tomie prace obrazują prowadzone ...
Jaka jest natura podejmowania decyzji indywidualnych i zbiorowych? Czy decyzje podejmujemy w sposób wolny? Jakie są kryteria racjonalności podejmowania decyzji? Czy komputery potrafią za nas planować, wybierać, przewidywać i decydować? Książka jest zbiorem artykułów, w których analizowany jest proces podejmowania decyzji w różnych kontekstach: logicznym, psychologicznym, (neuro-)kognitywistycznym, filozoficznym, społeczno- kulturowym i ekonomicznym. W ramach badań logicznych ...
Co to jest Nic? Czym była próżnia dla Greków, a czym jest dla współczesnej kosmologii? Czy zero Babilończyków, Hindusów i Majów to jedno i to samo zero? John Barrow, brytyjski kosmolog i autor wielu znanych książek popularnonaukowych, tym razem poświęcił się Niczemu. Błyskotliwa, napisana z humorem i erudycją książka prowadzi Czytelnika od religijnych i poetyckich rozważań nad naturą nicości i przemijania, przez zmagania Babilończyków i Majów z zerem matematycznym, aż po najn...
O ile oczami wiary widzi się świat inaczej, niż oczami wiedzy naukowej? Jak, w perspektywie teologicznej, sens człowieka wiąże się z sensem Wszechświata? Jaki jest związek „teologii sensu” z „teologią stworzenia”? Pytania o sens człowieka i sens Wszechświata są ze sobą ściśle związane. Właściwie stanowią one jedno Wielkie Pytanie. Człowiek jest genetycznie związany z Wszechświatem. Korzenie człowieka wyrastają z historii Wszechświata. Jeżeli Wszechświat ma sens, to sens ten p...
Gdzie kryją się ewolucyjne źródła kultury człowieka? Co o naturze człowieka mówią badania nad innymi naczelnymi? Jakie jest znaczenie prymatologii dla współczesnej polityki? Władza, seks, przemoc, życzliwość – fascynująca książka Fransa de Waala, jednego z najwybitniejszych prymatologów naszych czasów, mierzy się z każdą z tych kwestii, czerpiąc z niezwykle bogatej historii badań nad małpami człekokształtnymi, zarówno w niewoli, jak i w naturalnym środowisku tych zwierząt. Wn...
