Filozofia w nauce to jedna z kluczowych idei Michała Hellera, która wyznacza specyfikę jego stylu uprawiania filozofii w ścisłym związku z nauką. Filozofia w nauce to również idea, która przyświeca od lat Jego dziełu - interdyscyplinarnym spotkaniom uczonych i filozofów. Dwadzieścia kolejnych Krakowskich Konferencji Metodologicznych zgromadziło i skrystalizowało wyjątkowe środowisko myślicieli zainteresowanych nauką w kontekście filozoficznym. Osiemdziesiątą rocznicę uro...
Zachwycający, niezwykle różnorodny zbiór esejów. Świetna zabawa i doskonały prezent dla każdego cierpiącego na paniczny lęk przed matematyką, niezależnie od wieku – „Kirkus Reviews” Czy naprawdę jesteśmy na wskroś przesiąknięci matematyką? Daniel Tammet, zakochany w matematyce autystyczny sawant, prowadzi czytelnika po meandrach liczb z zaskakującym wdziękiem, lekkością i ciepłym humorem. Udowadnia, że kombinatoryka, ułamki i równania nie są tylko ods...
Odkrycie neuronów lustrzanych przez zespół neurobiologów z Uniwersytetu w Parmie w latach 90-tych ubiegłego wieku porównywano do rozszyfrowania struktury DNA przez Francisa Cricka i Jamesa Watsona. Szybko ogłoszono, że neurony lustrzane stanowią klucz do zrozumienia wielu unikalnie ludzkich cech – z językiem, teorią umysłu, empatią, moralnością i uspołecznieniem na czele. Autor jej książki, profesor Christian Keysers wniósł duży wkład w odkrycie słuchowych neuronów lust...
...Wszystko dzieje się w przypowieściach, aby „patrzyli oczami, a nie widzieli, słuchali uszami, a nie rozumieli...” (Łk 4, 12). Czyżby Jezus naprawdę chciał, żeby słuchający nie widzieli i nie rozumieli? Oczywiście, nie. Z tych słów przebija jedynie głębokie rozczarowanie. Można słuchać i nie rozumieć, na przykład gdy słowo pada na skalistą ziemię, ale patrzeć i nie widzieć...? Oczy są świadkiem, który nie kłamie. Można je co najwyżej zamknąć, by nie widzieć, lub patrze...
Wkład Alberta Einsteina w dziedzinę nauki stanowi temat ogromnej liczby książek. Jednak niewiele dzieł przedstawia równie wszechstronny i osobisty portret tego niezwykłego człowieka, który jeszcze za życia stał się legendą. Jak wyobrażam sobie świat, to najbardziej kompletny zbiór popularnych pism Alberta Einsteina. Ich tematyka obejmuje jego poglądy na kwestie religii, praw człowieka, ekonomii, zasad rządzenia państwem i wojny jądrowej, a także przystępne wyjaśnienie za...
Czy modne teorie, ślepo wyznawana wiara lub szalone spekulacje mają jakikolwiek udział w procesie naukowego poznawania Wszechświata? Profesor Roger Penrose, światowej sławy fizyk i matematyk, od niemal półwiecza nie tylko śledzi rozwój fizyki, ale i żywo w nim uczestniczy. W swojej najnowszej książce przygląda się roli, jaką odgrywają w tej dyscyplinie moda, wiara i fantazja. Na przykładzie teorii strun, kosmologii i mechaniki kwantowej opowiada o inspirującej, ale i cza...
Książka jest wyborem zapisków z dziennika Michała Hellera, prowadzonego podczas licznych podróży po świecie. Ukazuje nieco inne oblicze autora, nie tylko naukowca, lecz także bystrego obserwatora życia, miłośnika literatury i sztuki. Znajdziemy tu rozważania o pięknie matematyki, starogreckiej poezji, refleksje z dyskusji z ks. Tischnerem, Richardem Dawkinsem, notatki z podróży do Moskwy, Japonii czy konferencji w Castel Gandolfo, a także recenzje lektur i zapiski z wakacji...
Najbardziej odczuwalną przyjemnością związaną z uprawianiem nauki nie jest stan posiadania wiedzy, lecz proces jej zdobywania. Przygoda pioniera, odkrywcy... Wysiłek i ryzyko... I droga, którą się pokonuje. Ale czy przyjemność byłaby aż tak wielka, gdyby się jednak nie było przekonanym, że droga ta dokądś prowadzi i że warto tam zmierzać? Michał Heller dzieli się własnymi doświadczeniami w przeżywaniu wielkiej, choć - jak pisze - trudnej przygody, jaką jest uprawianie na...
Czym jest seks dla kobiety chorej psychicznie i jej partnera? Krótka opowieść o trudnej miłości Ady i Janka i o wstydliwym tabu. Druga książka autorki Wszystkiego opisuje decydujący dzień z życia zamożnego małżeństwa próbującego podjąć decyzję o posiadaniu dziecka. Ada, zamknięta w kokonie z jedwabnych poduszek i kaszmirowych pledów, wciąż żyje pod dyktando dawno pokonanej choroby psychicznej. Jej dużo od niej starszy mąż Janek biernie przygląda się swojemy małżeństw...
Niniejszy zbiór zawiera wybór moich artykułów opublikowanych w latach 2004–2015. Przeważają w nim prace dotyczące logiki w szerokim tego słowa znaczeniu, tj. semantyki, logiki formalnej i metodologii nauk. Aby jednak pokazać, że filozof analityczny żyje nie tylko tym, co logiczne, zamieściłem też szkice o Domu Kereta, ontologii ii metodologii krasnoludków (to żaden żart), Brunonie Schulzu i filozoficznych podstawach naszego stosunku do zwierząt. ...
Rozważania zawarte w niniejszym eseju dzielą się na trzy części. W części pierwszej autorka porównuje działalność naukowców i artystów. Porównanie to dotyczy czterech sfer: przedmiotu i celu obu form działalności oraz roli elementów twórczych i wartościujących w każdej z nich. Część druga zawiera charakterystykę teorii sztuki, wskazuje na jej osobliwości i szczególny status metodologiczny. Część trzecia poświęcona jest poznawczym aspektom sztuki.Autorka przedstawia w ...
Bez zaufania życie byłoby koszmarem. Na pozór świetnie je znamy, ale rodzi wiele paradoksów. Zaufanie powinno być racjonalne i sprawdzone, ale nadmiar kontroli je niszczy. Pomaga radzić sobie z ryzykiem i niepewnością świata, ale zarazem czyni nas bezbronnymi, bo zdanymi na dobrą wolę innych ludzi. Zaufanie powinno rosnąć w miarę wzmacniania ludzkiej współpracy, ale stajemy się coraz bardziej nieufni. Spieramy się nawet, kto jest idealnym przykładem zaufania: serdeczny prz...
Pamięć jest jednym z największych darów, jakie człowiek otrzymał od Boga lub przyrody. To właśnie dzięki pamięci człowiek może niejako powracać do przeszłości, przywołując i powtórnie przeżywając ważne dla niego wydarzenia – w odróżnieniu od zwierząt, których życie toczy się w wąskim horyzoncie teraźniejszości. Ten bezcenny dar, nadający ludzkiej egzystencji wymiar głębi, rodzi jednak szczególną odpowiedzialność: pamięcią bowiem można posługiwać się niewłaściwie. Niniejs...
Książka Przestrzenie wszechświata miała być kontynuacją Boga i geometrii i w pewnym sensie nią jest – ale tylko w pewnym sensie. Od czasów Newtona (tamta książka kończyła się na Newtonie) historia geometrii nabrała przyspieszenia i potem można ją śledzić już tylko bardzo wybiórczo. Zmienił się także charakter jej oddziaływań z resztą kultury. Gdy przy końcu lektury tej książki (uzupełnionej, być może, wcześniejszą lekturą Boga i geometrii) ogarniamy rozwój geometrii od st...
W "Filomicie" Dobrosław Kot próbuje dotknąć relacji między myśleniem a mitem. Zaczyna w miejscu dość nieoczywistym: w "Metafizyce" Arystoteles wyraża przekonanie, że miłośnik mitu (philomythos) jest poniekąd filozofem (philosophos). To językowe podobieństwo staje się pretekstem do pytania o obecność mitu w filozofii. Od Arystotelesa autor cofa się do Platona i zastanawia się nad rolą mitu o narodzinach Erosa w samym sercu filozoficznej mowy Sokratesa w Platońskiej "Uczcie"....
Badania funkcjonowania ludzkiego mózgu przyniosły więcej pytań, niż odpowiedzi. Z jednej strony, potrafimy coraz lepiej zrozumieć drogi impulsów, w wyniku których otrzymujemy subiektywny obraz świata i naszych decyzji. Z drugiej - coraz mniej rozumiemy, jakim sposobem mózg łączy się z czymś tak podstawowym, jak subiektywne doświadczenie "ja". Czy to, że każdy z nas jest jakimś "ja", stanowi złudzenie? To, co najbliższe nam i - zdawałoby się - najbardziej podstawowe zamienia...
Wśród fizyków krąży powiedzenie, że wszystkie nauki dzielą się na fizykę i zbieranie znaczków. Czy jest to przejaw ich megalomanii, czy tylko nieco żartobliwe wyrażenie przekonania, ze fizyka jest nauką podstawową? Zarówno wśród „zwykłych” ludzi, jak i naukowców dominuje przeciwstawianie nauk ścisłych naukom humanistycznym. Czasem czyni się to wywyższając ścisłość nauk ścisłych, czasem wskazując na ich ograniczenia, niemożność uchwycenia prawdziwej, żywej złożoności, której...
Przekonania stanowią często dyskutowany problem badawczy, zarówno na gruncie filozofii, jak i nauk badających umysł doświadczalnie. Ich powstawanie związane jest bowiem z najbardziej fascynującymi aspektami ludzkiego myślenia. Książka przedstawia propozycję rozwiązania następującego problemu dotyczącego przekonań: w jaki sposób można uwzględnić dyskusję o racjonalności przekonań w kontekście psychologicznego wyjaśnienia umysłu? Autor argumentuje za koniecznością odróżnieni...
Pytanie: „czym jest myślenie?” jest być może najważniejszym pytaniem filozoficznym. W myśleniu bowiem stawiane są wszystkie inne pytania. Dobrosław Kot próbuje przeniknąć żywioł myślenia, który rozpoznaje jako dramatyczny, pełen nieusuwalnych napięć. Te napięcia odciskają się w mowie: wielu filozofów ma świadomość, że wypowiedzenie tego, co według nich najważniejsze dla myślenia, jest niemożliwe na gruncie zastanego języka. Tak jest choćby w przypadku kwestii bycia (Heidegge...
Wobec filozofii Fryderyka Nietzschego trudno przejść obojętnym – fascynuje i jednocześnie odpycha. Minęło ponad sto lat od śmierci tego niemieckiego myśliciela, a mimo olbrzymiej ilości poświęconych mu książek, jego filozofia nie przestaje inspirować do nowych interpretacji. Książka ta jest próbą zrozumienia „tragicznej wiedzy radosnej”, która sprawiała autorowi Tako rzecze Zaratustra tak wiele zarazem bólu jak i rozkoszy. Sednem tej filozofii jest zmierzenie się z probleme...
Czym jest filozofia ekonomii? Dlaczego ekonomiści interesują się filozofią? Jaka jest natura modeli ekonomicznych? Czy teorie ekonomiczne są wolne od sądów wartościujących? To jedne z ważniejszych pytań poruszanych w książce, która jest zbiorem tekstów poświęconych filozoficznej refleksji nad ekonomią jako nauką, w szczególności historii związków filozofii i ekonomii, metodologii ekonomii oraz relacji zachodzących między ekonomią a etyką. Jest rzeczą naturalną, że nowe ge...
Czy człowiek jest w stanie odkryć zamysły Boga w stworzonym świecie? Tytułowe dwie księgi to Biblia i „księga przyrody”, obie ofiarowane człowiekowi przez Boga. Podwójne źródło poznania – objawienie i krytyczny rozum nie może być sprzeczne. Obie ścieżki są niezależne, lecz także kompatybilne. Książka Olafa Pedersena podejmuje jeden z najstarszych i najważniejszych problemów nauki: kwestie wzajemnych relacji między naukami przyrodniczymi a teologią. Wszechświat jako zegar, ...
Geologiczne katastrofy dokonują się w huku i fajerwerkach. Pozostają po nich ruiny i zgliszcza. Gdy trzęsą się podstawy nauki, rodzi się nowe i nierzadko przemienia postać świata. Bernhard Riemann wygłosił swój wykład habilitacyjny do kilkunastu członków Rady Wydziału. Wysłuchali, zatwierdzili i rozeszli się do swoich obowiązków. A jednak dzięki temu wydarzeniu dziś żyjemy w innym świecie…
Ostra i przejmująca historia samotnych kobiet w świecie wielbiącym mężczyzn. Gwałtowny, brutalny, ostry, ale i głęboko poruszający monolog pięćdziesięciokilkuletniej Anki, którą pewnego dnia opuszcza młodsza o ponad dwadzieścia lat Magda - najbliższa przyjaciółka, powierniczka, naśladowczyni, wróg, a w końcu też kochanka - jej wszystko. Poprzez potok wspomnień i wzajemnych oskarżeń przebija ogromna tęsknota i miłość do niegdyś pięcioletniej Magdy, która przyprowadzona prze...
