Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk Pozostałe - książki, ebooki i audiobooki

Publikacje Kamili Budrowskiej cechuje to, co winno wyróżniać wszelkie studia sięgające po zagadnienie cenzury ? rzetelna archiwalna kwerenda poparta równie rzetelną analizą materiału źródłowego. Książka „Cenzura i okolice” ujawnia wieloletnie doświadczenie Autorki w badaniach nad aktami Głównego Urzędu Kontroli Prasy Publikacji i Widowisk. Zarówno na tę, jak i poprzednie jej prace (myślę przede wszystkim o „Literaturze i pisarzach wobec cenzury PRL. 1948–1958”) możemy spojrze...

Szczegółowa, erudycyjna monografia Corinne Fournier Kiss stanowi istotny wkład w badanie europejskich kontekstów polskiej literatury dziewiętnastowiecznej. Ta udana próba komparatystyczna, daleka zarówno od naiwnej wpływologii, jak i od poszukiwania kultur dominujących i kultur podporządkowanych, konstruuje obiecujący paradygmat studiów porównawczych. Dochodzą do tego olśnienia interpretacyjne. Teraz już wiemy, że bez pani de Stäel, George Sand, E.T.A. Hoffmanna nie wyjaśnimy...

Arkadiusz Półtorak – doktor nauk humanistycznych, kulturoznawca, kurator i krytyk sztuki. Związany z Instytutem Sztuki Mediów na Uniwersytecie Pedagogicznym im. KEN w Krakowie oraz Wydziałem Polonistyki na UJ. Stypendysta MNiSW (2015) oraz laureat ministerialnego programu „Diamentowy Grant” (2015-2020). Sekretarz w Sekcji Polskiej Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki AICA (od 2020), współzałożyciel galerii „Elementarz dla mieszkańców miast” w Krakowie; publikuje na...

Władysław Zawistowski (ur. 1954) stale podąża śladem dynamicznych przemian społecznych, reaguje na kolejne projekty życia zbiorowego w dobie przebudowy, mierzy się z dominującymi modelami kultury. Pierwszymi sztukami wpisywał się w „teatr aluzji” jako zastępczą formę porozumienia w czasach PRL-u; w Wysockim korzystał z kodu historycznego, by opisać współczesną zbiorową depresję w okresie stanu wojennego, a jego konsekwencje przedstawił w epicko skonstruowanym dramacie Stąd do...

Justyna Tabaszewska – adiunktka w Instytucie Badań Literackich PAN. Przed Humanistyką służebną opublikowała dwie książki: Poetyki pamięci (2016) i Jedna przyroda czy przyrody alternatywne (2010). Jest autorką artykułów drukowanych m.in. w „Memory Studies”; „Tekstach Drugich”; „Przeglądzie Kulturoznawczym”; „Wielogłosie” i „Pamiętniku Literac - kim”. Stypendystka IWM (Tischner Fellowship 2021) oraz Stypendium Bekkera NAWA (Goethe Universität). Zajmuje się szeroko rozumianą eko...

W serii Biblioteka Pisarzów Polskich ukazało się pierwsze wydanie szóstego tomu Dzieł wszystkich Jana Kochanowskiego opracowanego przez prof. Tadeusza Witczaka przy udziale dr hab. Marka Osiewicza i dr hab. Moniki Szczot: Jan Kochanowski, Odprawa posłów greckich, oprac. T. Witczak, M. Osiewicz, M. Szczot, Warszawa, Wydawnictwo IBL PAN, 2022, t. VI DWJK (BPP Seria B, nr 28). Edycja przynosi pierwszą od kilkudziesięciu lat propozycję krytycznego opracowania dramatu wraz z fil...

Dzieło Anny Nasiłowskiej jest niezwykłe w samym swoim zamierzeniu. Autorka już we wstępie precyzuje, że ten „jednotomowy zarys literatury polskiej jest adresowany do czytelnika, który o niej niewiele wie, i że „wydaje jej się, iż nieznajomość języka polskiego nie jest przeszkodą uniemożliwiającą korzystania z tej książki”. Jest to więc wyzwanie niemające precedensu (jeśli pominąć The history of polish literature Czesława Miłosza z 1969 roku, nieco przestarzałą i dość osobistą...

Jedyna wierszowana staropolska encyklopedia z przełomu XVII i XVIII wieku, wydobyta z rękopisu i po raz pierwszy ogłoszona drukiem. Autor ? Jakub Kazimierz Haur (1632-1709) ? znany dotąd z obszernych kompendiów wpisujących się w europejskie przedoświeceniowe piśmiennictwo encyklopedyczne (najbardziej popularne jego dzieło, Skład abo skarbiec znakomitych sekretów ekonomijej ziemiańskiej, wydane w 1689 r., jest po trosze szlachecką sylwą), tym razem wszedł w rolę poety-erudyty....

Tomasz Bocheński – literaturoznawca, eseista, krytyk literacki i teatralny. Profesor Uniwersytetu Łódzkiego, kierownik Zakładu Literatury Polskiej XX i XXI wieku tej uczelni. Pisze głównie o polskich dysydentach modernizmu: Witkacym, Schulzu, Gombrowiczu, Leśmianie, Mrożku, Myśliwskim. Interesuje się improwizacją w literaturze, humorem jako formą poznania, pisarstwem wolnym od natręctw myślowych i ćwiczeniami duchowymi współczesnych pisarzy. Opublikował m.in. Czarny humor w t...

Gotycyzm w literaturze i kulturze lat 1760–1830 – efekt imponującego przedsięwzięcia naukowego, w które zaangażowali się uczeni z kilkunastu polskich ośrodków badawczych, filolodzy polscy i neofilolodzy – zachęca do powrotu do pierwotnych znaczeń i kontekstów związanych ze zjawiskiem wymienionym w tytule. Przypomina o gotycyzmie pojmowanym historycznie, skłania do – jak to ujmują Redaktorzy we Wstępie – „refleksji nad gotycyzmem w jego minionej postaci”. Obszar zainteresowan...

John Bryant (ur. 1949), literaturoznawca i edytor, profesor emeritus Hofstra University i współzałożyciel Digital Research Center at Hofstra University; redaktor (1990–2003) „Melville Society Extracts”, założyciel i redaktor (1999–2014) periodyku „Leviathan. A Journal of Melville Studies and of the Melville Electronic Library”; wieloletni członek oraz prezes (2016) Melville Society, laureat Distinguished Editor Award przyznawanej przez Council of Editors of Learned Journals (...

Baltasar Grácian y Morales (1601–1658) – jeden z najwybitniejszych pisarzy europejskiego baroku i manieryzmu, aforysta, powieściopisarz, teoretyk literatury, filozof, jezuita. Jego powieść filozoficzna El Criticón, jak dotąd nietłumaczona na polski, uchodzi, obok Don Kichota i Guzmána de Alfarache, za najwybitniejsze dzieło prozatorskie hiszpańskiego Siglo de Oro. Na świecie, w tym w Polsce, zasłynął jako autor wspaniałych konceptystycznych maksym moralnych wydanych jako Wyro...

Ogląd dorobku naukowego poświęconego Irzykowskiemu skłania przede wszystkim do pytania o aktualność tego pisarza, krytyka i myśliciela. Czy poświęcone kulturze polskiej pisma stanowią nadal źródło inspiracji, czy przynależą już raczej do modelowych ujęć problematyki odległej, osadzonej w określonym kontekście historycznym? Czy Irzykowski, człowiek sporu i niezliczonych literackich agonów, pozostaje nadal postacią sporną, czy – jak chciał Stefan Kisielewski – „maniak. Dziwak i...

Monografia reprezentuje studium, antologia – punctum. Ich stowarzyszone funkcjonowanie pozwala połączyć dwa tryby lektury: „z daleka”, który ogarnia panoramę, i „z bliska”, który uwidacznia detal. Dlatego przedkładana antologia powtarza kompozycję monografii. Została uporządkowana wedle tych samych zasad, krzyżujących układy problemowy i chronologiczny. Pierwszy układ wyznaczają tzw. „tematy kulturowe”, drugi – przemiany, jakie się w ich ujęciach dokonywały w trójfazowym rytm...

Długo trzeba było czekać na publikację o tak wielkim znaczeniu nie tylko dla polskiego literaturoznawstwa, ale dla polskiej humanistyki w ogóle. Pojawia się w bardzo szczególnym momencie historycznym, w chwili, kiedy tyle jest jałowych dyskusji wokół nauk humanistycznych, ich znaczenia społecznego, wpływu na kulturę i także na szeroko pojętą codzienność. Jest on ogromny - to niekwestionowana oczywistość, a Wiek teorii utwierdza w tym przekonaniu. Na pracę składa się obszern...

„Przykładne z wiernej i statecznej miłości małżeństwo” Elżbiety Drużbackiej – ostatni dotychczas niewydany romans pierwszej polskiej poetki, której dzieła ukazały się drukiem. W utopijnej Arkadii (skonstruowanej po części z wyobrażeń o złotym wieku ludzkości, po części o ziemskim raju, a po części o ziemiańskiej Arkadii) dwoje cnotliwych mieszkańców pragnie zostać małżeństwem. Jednak wbrew prawom tej krainy ich rodziny sprzeciwiają się, bo ani Sylwana, ani Astyjon nie są wyst...

Książka jest próbą ukazania potencjału pisarskiego osoby powszechnie kojarzonej z innymi zasługami dla polskiej kultury naukowej. Paweł Pluta upomnieć się chce o zarzuconą przez samego autora dziedzinę twórczości i zapomniany, a po trosze lekceważony, dorobek literacki Józefa Maksymiliana Ossolińskiego. Czy warto? Z punktu widzenia dopełnienia sylwetki znaczącej w dziejach polskiego bibliofilstwa na pewno tak. Praca analityczna i interpretacyjna Pluty ma także inne walory dla...

Listy Marji Towiańskiej, opublikowane w niniejszym tomie, to zaskakująco aktualny, zajmujący dokument osobisty. Autorka podjęła się ich kopiowania po trudnym procesie rozstawania z Kołem Sprawy Bożej, ruchem religijnym założonym przez jej ojca, Andrzeja Towiańskiego, powszechnie uważanego za mesjanistę i heretyka. Listy pozwalają na uzupełnienie wiedzy o historii i rozwoju towianizmu, a pod pewnymi względami nawet na jego krytyczną rewizję. Napisane w Polsce w okresie poroman...

Wielką zaletą książki Dariusza Pachockiego jest bardzo bogata baza źródłowa, na której została ona oparta. Chodzi tu przede wszystkim o wykorzystywane przez niego obszernie (najczęściej w ogóle po raz pierwszy!) materiały archiwalne z Instytutu Hoovera (Palo Alto, USA), gdzie znajduje się Archiwum Tyrmanda (m.in. zeszyty Dziennika 1954); z Harry Ransom Center (Austin, USA) dotyczące amerykańskiego wydania Złego; z Instytutu Literackiego (Maisons-Laffitte, Francja), gdzie prze...

Publikowane dzieło to nieznany dotąd polskiej nauce tekst o pochodzeniu Turków powstały w 1456 r. pod piórem greckiego tłumacza w Wenecji Nikolaosa Segundinosa. Po raz pierwszy ukazał się drukiem ok. 1473-1474 r. prawdopodobnie w oficynie drukarskiej Braci Wspólnego Życia w Chełmży [drukarz Leo Papas Sermones]. Dwa spośród trzech zachowanych egzemplarzy dzieła zachowały się w polskich bibliotekach. Nie jest też przypadkiem, że jedno z pierwszych dzieł popularyzujących w Europ...

Jerzy S. Sito (1934–2011) – poeta i dramaturg, eseista, tłumacz. Jako poeta tworzył w nurcie klasycyzującym, jako tłumacz poezji, antologista i eseista zajmował się metafizyczną poezją angielską XVII w., niekiedy współczesną (W.H. Auden, T.S. Eliot). Przetłumaczył kilkanaście dramatów Szekspira, trzy sztuki Ch. Marlowe’a, Mord w katedrze Eliota. Opublikował dwa zbiory esejów o angielskiej poezji i dramacie, przede wszystkim szekspirowskim. Jego sztuki są próbą wpisania w uni...

Celem niniejszej książki jest podjęcie refleksji nad dalszymi losami – najczytelniej sformułowanego przez Dawida Grosmana i zaadaptowanego w obrębie izraelskiej narracji zbiorowej – paradygmatu „kraju tam”. Zatem znacznie bardziej od topograficznie rozumianych polskich przestrzeni interesuje mnie sieć narracji, w którą są one uwikłane. (…) Przestrzenie Polski istnieją zatem w tych rozważaniach na tyle (i na tak długo), na ile tworzone wokół nich narracje mogą stanowić system ...

Adam Dziadek, opisując kształt Notatników Aleksandra Wata, używa formuły work in progress, zaś Jan Zieliński sięga po kategorię „kłącza” (rizomatykę) Deleuze’a. Oba skojarzenia, choć pierwsze jest klasyczne dla poetyki modernistycznej, a drugie odwołuje się do raczej do filozofii postmodernistycznej, są nadzwyczaj trafne. Istotnie,Notatniki to swego rodzaju „kłącze w ruchu”. Decyzja o ich wydaniu wydaje się symptomatyczna dla dzisiejszej, również zmieniającej się w przyspiesz...