Gabriela Jarzębowska – adiunktka na Wydziale „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego. Stypendystka Komisji Fulbrighta na Wesleyan University (2018 - 2019), visiting scholar na Uniwersytecie w Linköping (2016) i University of California at Santa Cruz (2019). Absolwentka I edycji Szkoły Ekopoetyki, laureatka konkursu Preludium 14 (NCN) i IX edycji konkursu im. Inki Brodzkiej-Wald na najlepszą pracę doktorską obronioną w 2020 roku. Wygłaszała wykłady gościnne m. in. na Uniw...
Stan wyczerpania tradycji nie oznacza jej śmierci. Wyczerpanie jest tu metaforą stanu „pośredniego” – między życiem a śmiercią; stanu, gdy nie sposób uwolnić się od przeszłości, rozliczyć się z nią, zapomnieć, ale też, gdy nie sposób projektować przyszłości, postrzeganej jako zagrożenie ocalałych resztek, na których fundowana jest tożsamość mieszkańców „epoki klimakterycznej”. Chciałam uchwycić procesualność tego zjawiska – nie portretować incydentalnych momentów regresu, ale...
W błyskotliwej analizie Ostlinga polska czarownica stoi na skrzyżowaniu światów europejskiego i słowiańskiego, kultury wysokiej i niskiej, Kościoła i państwa, formalnej procedury sądowej i nieformalnych obrzędów pojednania oraz kontrmagii, religii i „zabobonu”, rzeczywistości i fantazji oraz kultury i jednostki. – Valerie Kivelson, „Slavic Review” 2013 Michael Ostling jest doktorem religioznawstwa i wykładowcą na Arizona State University. Współredaguje czasopismo „Magic,...
Wojsko serdecznych nowo rekrutowanych na większą chwałę Boską afektów Hieronima Falęckiego (1678-1756) – dzieło unieśmiertelnione, a zarazem skazane na banicję ze świata literatury jednym prześmiewczym gestem Ignacego Krasickiego. W swojej epoce cieszyło się uznaniem, aby następnie stać się symbolem saskiego obskurantyzmu i ciemnoty. Teraz wraca, aby upomnieć się o należne mu miejsce. Jakie? Tu ipse, Lector benevole, diiudices. [Osądź sam, miły Czytelniku] Już był wyciskał...
Mikołaj z Błonia należy do szczupłego grona pisarzy polskiego średniowiecza, których dzieła zyskały rozgłos europejski najpierw w obiegu rękopiśmiennym, a następnie w druku. Jego traktat Sacramentale tłoczono między 1480 a 1600 w ponad 40 edycjach, licznych wydań między 1493 a 1613 doczekała się także kolekcja jego kazań de tempore i de sanctis. Monografia dr Lidii Grzybowskiej ujawnia zatem swą istotną wartość już poprzez to, że wypełnia dotkliwą lukę w badaniach nad autorem...
Ogród Panieński Wespazjana Kochowskiego (1633-1700) – późnobarokowe, poetyckie kompendium mariologii i zarazem największy w polskim piśmiennictwie zbiór niemal tysiąca sześciuset łacińskich tytułów Najświętszej Maryi Panny, niezwykłe świadectwo pobożności, kunsztu i erudycji autora oraz swoisty przewodnik po dawnej literaturze, symbolice i metaforyce maryjnej. Dzieło udostępniane Czytelnikom po raz pierwszy w całości w naukowym opracowaniu po 340 latach od editio princeps (16...
Kolejny tom serii Bibliotheca litterarum medii aevi wydawanej przez Pracownię literatury Średniowiecza IBL PAN zawiera tekst łaciński i przekład poematu biblijnego pt. Księga Tobiasza autorstwa Mateusza z Vendôme (XII w.). Poeta ten znany był w średniowieczu przede wszystkim jako autor popularnego podręcznika sztuki poetyckiej Ars versificatoria (ok. 1175). Nieco później powstała Księga Tobiasza (ok. 1185) stanowi nie tylko wierszowane opracowanie historii biblijnego Tobiasza...
Dobrosława Świerczyńska – absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego, doktor nauk humanistycznych, od 1968 roku związana „etatowo” z Instytutem Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, obecnie emerytka. Główne kierunki zainteresowań naukowych: historia literatury, bibliografia i biografistyka, folklor (paremiografia i paremiologia), pseudonimy oraz pseudonimologia, edytorstwo. Autorka lub współautorka m.in. słowników pseudonimów, różnych edycji zbiorów przysłów, licznych artyku...
Książka jest próbą odpowiedzi na pytanie o znaczenie, miejsce i rolę mitu w twórczości polskich pisarek współczesnych. Pojęcie „mitu” rozumiane jest tu jako zestaw wątków, figur i symboli pochodzących przede wszystkim z kultur starożytnych i z opowieści biblijnych, na stale zakorzenionych we wspólnej wyobraźni literackiej i w tradycji europejskiej. Nie brakuje jednak szerszego rozumienia mitu jako stereotypu kulturowego, tak jak w przypadku obrazu Czarnej Afryki, który uciele...
Jarosław Abramow-Newerly (ur. 1933) – pisarz, dramatopisarz, redaktor, satyryk i kompozytor. Współtwórca Studenckiego Teatru Satyryków i jeden z czołowych twórców „polskiej szkoły słuchowisk”. Napisał kilkadziesiąt sztuk teatralnych, z czego większość doczekała się realizacji w Teatrze Polskiego Radia, wiele opublikowanych zostało w „Dialogu”, a spora część była inscenizowana w polskich teatrach oraz w Teatrze Telewizji. W PRL jako satyryk krytykował społeczeństwo „z awansu”...
Zachowana dzięki szczęśliwemu zbiegowi okoliczności rękopiśmienna księga wpływów i wydatków warszawskiej Drukarni Księży Misjonarzy to dla dziejów stołecznej produkcji wydawniczej czasów przedrozbiorowych dokument wyjątkowy. Pozwoliła ona zestawić pełną lub niemal pełną bibliografię dokonań tej oficyny, co wobec dużej liczby druków ukazujących się pod względem typograficznym anonimowo i szczupłości ocalałych archiwaliów jest niemożliwe w przypadku innych warsztatów drukarskic...
Że z lektury antologii i pokrewnych jej propedeutycznych gatunków pedagogicznych (podręczników, encyklopedii, słowników) można wyciągnąć wiedzę o całych epokach i kulturach, wiedział dobrze Norbert Elias, który z nich właśnie wyprowadził przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu. Analizując takie źródła, Elias wydobył także mechanizmy powstawania norm, które uchodzą za naturalne – zinstynktywizowały się, przeszły w habitus i trwałą dyspozycję. Krótko mówiąc: uległy ontologiza...
Lidia Amejko nie rozstaje się z metafizycznymi i etycznymi dążeniami modernizmu, choć w literackim poprawianiu świata towarzyszy jej późnonowoczesna melancholia niespełnienia. W swoich dramatach podąża śladem Jacques’a Derridy, by tak jak on „utekstowioną” i „zmediatyzowaną” rzeczywistość naszych czasów uczynić sensowniejszą – poprzez językową dekonstrukcję utrwalonych przeświadczeń, głębszą – poprzez oryginalną interpretację kanonicznych tekstów, lepszą – poprzez otwarcie na...
Analiza kazań, artykułów z „Monitora” oraz Uwag, pozostających nieco na marginesie twórczości Księcia Biskupa, a tym samym również poza obszarem najintensywniejszego zainteresowania badaczy, pozwoliła rzucić nowe światło na dwie bardzo istotne kwestie – sposób przekonywania czytelników stanowiący ważny składnik relacji nadawczo odbiorczych oraz zespół przekonań i opinii pisarza, składających się na przekazywany w całej twórczości XBW obraz świata. Badane zagadnienia ukazują K...
Rękopisy najpiękniejszych utworów Bolesława Leśmiana, które dziś stanowiłyby podstawę do badań tekstologicznych, przepadły w wojennej zawierusze. Nie znaczy to jednak, że w kwestii literackiego warsztatu poety skazani jesteśmy na domysły. Dzięki determinacji jego rodziny przetrwał niewielki pakiet jego manuskryptów. Znajdziemy tam teksty, których autor nie zdążył, nie mógł lub nie chciał opublikować. Rękopisy, znajdujące się dziś w Harry Ransom Center w Teksasie, pozwalają p...
Monografia wprowadza do historii literatury polskiej nowy, zasadniczo zrewidowany obraz krytycznoliterackiej twórczości Jarosława Iwaszkiewicza. Proponuje nowe, obiektywne, mocno osadzone w tekstach spojrzenie na pomijaną dotąd część twórczości pisarza, uzupełnia wiedzę z zakresu jego biografii. Intelektualnie niezależny, nieufny wobec zastanych opinii historycznoliterackich wybór tematu dokonany przez Katarzynę Gędas owocuje cennymi ustaleniami i jest wartościową propozycją ...
Justyna Schollenberger – kulturoznawczyni i filozofka, pracuje w Instytucie Kultury Polskiej UW. Zainteresowana sposobami reprezentowania i myślenia o inności, przede wszystkim zwierzęcej. Stworzenia Darwina to piękna i mądra książka. To przejrzyście napisana i elegancko skonstruowana całość, pewnie ugruntowana w aparaturze najwspółcześniejszej humanistyki i dogłębnej znajomości dzieł Darwina. Autorka w precyzyjny i fascynujący sposób pokazuje, w jakim sensie twórca teorii ew...
Tom absolutnie wyjątkowy – postać i dorobek Wacława Borowego stanowią ważny fragment naszej XX-wiecznej humanistyki, a walory badawcze prezentowanych w książce artykułów to prawdziwa uczta polonistyczna. [...] Borowy jawi się jako żywa, barwna postać, zaangażowana w przybliżanie intrygującej rzeczywistości literackiej, traktowanej jako wielka, a przede wszystkim wartościowa całość śródziemnomorskiej kultury, niedającej się podporządkować koniunkturom metodologicznym i zmuszaj...
Gotycyzm w literaturze i kulturze lat 1760–1830 – efekt imponującego przedsięwzięcia naukowego, w które zaangażowali się uczeni z kilkunastu polskich ośrodków badawczych, filolodzy polscy i neofilolodzy – zachęca do powrotu do pierwotnych znaczeń i kontekstów związanych ze zjawiskiem wymienionym w tytule. Przypomina o gotycyzmie pojmowanym historycznie, skłania do – jak to ujmują Redaktorzy we Wstępie – „refleksji nad gotycyzmem w jego minionej postaci”. Obszar zainteresowan...
John Bryant (ur. 1949), literaturoznawca i edytor, profesor emeritus Hofstra University i współzałożyciel Digital Research Center at Hofstra University; redaktor (1990–2003) „Melville Society Extracts”, założyciel i redaktor (1999–2014) periodyku „Leviathan. A Journal of Melville Studies and of the Melville Electronic Library”; wieloletni członek oraz prezes (2016) Melville Society, laureat Distinguished Editor Award przyznawanej przez Council of Editors of Learned Journals (...
Baltasar Grácian y Morales (1601–1658) – jeden z najwybitniejszych pisarzy europejskiego baroku i manieryzmu, aforysta, powieściopisarz, teoretyk literatury, filozof, jezuita. Jego powieść filozoficzna El Criticón, jak dotąd nietłumaczona na polski, uchodzi, obok Don Kichota i Guzmána de Alfarache, za najwybitniejsze dzieło prozatorskie hiszpańskiego Siglo de Oro. Na świecie, w tym w Polsce, zasłynął jako autor wspaniałych konceptystycznych maksym moralnych wydanych jako Wyro...
Ogląd dorobku naukowego poświęconego Irzykowskiemu skłania przede wszystkim do pytania o aktualność tego pisarza, krytyka i myśliciela. Czy poświęcone kulturze polskiej pisma stanowią nadal źródło inspiracji, czy przynależą już raczej do modelowych ujęć problematyki odległej, osadzonej w określonym kontekście historycznym? Czy Irzykowski, człowiek sporu i niezliczonych literackich agonów, pozostaje nadal postacią sporną, czy – jak chciał Stefan Kisielewski – „maniak. Dziwak i...
Żaden badacz, jak dotąd, nie podjął się żmudnego, wymagającego wielkiej pracy i fachowości zadania, przejrzenia całej literackiej prasy hebrajskiej, ukazującej się w Polsce latach międzywojnia. W książce Magdy Sary Szwabowicz otrzymujemy szczegółową mapę hebrajskiego czasopiśmiennictwa literackiego. Ale nie tylko to. Autorka stara się nakreślić relacje pomiędzy członkami redakcji, a także autorami publikującymi swoje teksty, ich polemiki osobiste i programowe. Odtwarza je rów...
Monografia reprezentuje studium, antologia – punctum. Ich stowarzyszone funkcjonowanie pozwala połączyć dwa tryby lektury: „z daleka”, który ogarnia panoramę, i „z bliska”, który uwidacznia detal. Dlatego przedkładana antologia powtarza kompozycję monografii. Została uporządkowana wedle tych samych zasad, krzyżujących układy problemowy i chronologiczny. Pierwszy układ wyznaczają tzw. „tematy kulturowe”, drugi – przemiany, jakie się w ich ujęciach dokonywały w trójfazowym rytm...
