Ralph Giordano urodził się w Hamburgu i w mieście tym przeżył czasy nazizmu. Z powodu swojego żydowskiego pochodzenia był ofiarą licznych prześladowań. Mimo traumatycznych przeżyć w czasie II wojny światowej po jej zakończeniu zdecydował się pozostać Niemczech. Z wyjątkowej perspektywy obserwował więc zachowanie Niemców w czasach nazistowskich, a następnie sposób, w jaki odnosili się oni do koszmarnej przeszłości po wojnie.Giordano, posługując się pojęciem drugiej winy, ...
Rafał Lemkin, polski prawnik żydowskiego pochodzenia, urodził się w 1900 roku w niewielkiej wsi Bezwodne koło Wołkowyska na terenie dzisiejszej Białorusi. Niespełna 50 lat później na Zgromadzeniu Ogólnym ONZ została uchwalona Konwencja w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa, do której powstania Lemkin ogromnie się przyczynił. To on sformułował termin „genocyd”, który wszedł potem do prawa międzynarodowego, przez co możliwe stało się karanie zbrodni dotychczas na...
„Ich hörte jedoch nach einer Weile im Hof des Hauses Nummer 120 ein zweimal wiederholtes lautes Geschrei ‚Herrje!‘, dann die Stimmen vieler Kinder ‚Vati! Mutti!‘ und gleich danach Garben aus zwei Maschinengewehren“. Der 48-jährige Maurer Władysław Dukowski beobachtete am 5. August 1944 aus einem Versteck stundenlang die Geschehnisse in den Innenhöfen mehrerer großer Mietshäuser in der Wolskastraße, der Hauptarterie des westlichen Stadtteils der polnischen Hauptstadt. Er sah, ...
Obława Augustowska to największa zbrodnia dokonana na Polakach już po zakończeniu II wojny światowej. Akcja pacyfikacyjna została zaplanowana, zorganizowana i przeprowadzona przez Sowietów w lipcu 1945 roku na ziemiach północno-wschodniej Polski.Publikacja jest pokłosiem konferencji naukowej zatytułowanej „Obława Augustowska i jej konsekwencje. Stan badań i postulaty badawcze”, zorganizowanej przez Instytut Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego 11–12 września 2023 roku...
Prowincjonalny, mazowiecki powiat garwoliński, podobnie jak inne ziemie podbitej w 1939 roku Polski, w czasie II wojny światowej doświadczył niemieckiego terroru. Działania okupanta miały charakter kompleksowy, dotykały absolutnie każdego aspektu życia mieszkańców. Niemcy, prowadząc politykę nastawioną na maksymalny wyzysk, a jednocześnie stosując najdrastyczniejsze metody, z ludobójstwem włącznie, stopniowo dezorganizowali i niszczyli tutejszą gospodarkę oraz ludność...
Ksiądz Jerzy Popiełuszko swoją pracą, nauczaniem, a także męczeńską śmiercią wywarł ogromnywpływ na całe pokolenie Polaków. Książka stanowi owoc nowych badań nad najważniejszym okresemjego działalności, obejmującym lata 1980–1984. Charakterystycznym rysem wysiłków duszpasterskichks. Popiełuszki w tym czasie było nawiązywanie licznych kontaktów i współpraca z ludźmi zróżnorodnych środowisk. Byli wśród nich m.in. hutnicy, studenci, artyści, działacze opozycji oraz inniduchowni ...
Ksiądz Jerzy Popiełuszko swoją pracą, nauczaniem, a także męczeńską śmiercią wywarł ogromny wpływ na całe pokolenie Polaków. Książka stanowi owoc nowych badań nad najważniejszym okresem jego działalności, obejmującym lata 1980–1984. Charakterystycznym rysem wysiłków duszpasterskich ks. Popiełuszki w tym czasie było nawiązywanie licznych kontaktów i współpraca z ludźmi z różnorodnych środowisk. Byli wśród nich m.in. hutnicy, studenci, artyści, działacze opozycji oraz inni duch...
Książka pozwala całościowo spojrzeć na niemiecką politykę gospodarczą w podbitych krajach europejskich. Niemcy każdorazowo stawały przed wyborem między rabowaniem zajmowanych ziem a eksploatacją ich gospodarki w celu zaspokajania własnych potrzeb. Dokonywane wybory nie tylko różniły się w zależności od kraju, lecz także zmieniały w czasie wojny. Dzięki temu łatwo można dostrzec różnice i podobieństwa w traktowaniu przez okupanta Francuzów i Polaków, Czechów i Belgów, Rosjan i...
Jesienią 1945 roku budynki u zbiegu ulicy Koszykowej i alei Stalina zajęła komunistyczna bezpieka. W piwnicach warszawskich kamienic, teraz przekształconych w biurowce MBP, urządzono areszt wewnętrzny. W trakcie dekady przewinęło się przez niego kilka tysięcy zatrzymanych. Byli wśród nich antykomunistyczni konspiratorzy, np. Witold Pilecki i Zygmunt Szendzielarz, przedwojenni politycy, np. minister, premier i marszałek sejmu Kazimierz Świtalski, przyszli politycy Władysław Ba...
Wanda Pełczyńska (z domu Filipkowska) była działaczką niepodległościową i polityczną, dziennikarką i sufrażystką. Od 1913 roku należała do Polskich Drużyn Strzeleckich. Jako komendantka kurierek Frontu Litewsko-Białoruskiego uczestniczyła w wojnie polsko-bolszewickiej. W dwudziestoleciu międzywojennym pełniła m.in. funkcję redaktor naczelnej „Bluszczu” i „Kobiety Współczesnej”, posłowała na Sejm IV kadencji.W czasie II wojny świato...
W 1939 roku ziemię stanisławowską zamieszkiwali Ukraińcy, Żydzi i Polacy, co stanowiło niezwyklebarwną mozaikę kulturową, narodowościową i religijną. W czasie II wojny światowej region tendoświadczył kolejno okupacji radzieckiej i niemieckiej, a następnie zwycięskiego pochodu ArmiiCzerwonej, który poskutkował włączeniem go do ZSRR. Nim to się jednak stało, niemal wszyscyżydowscy mieszkańcy zostali wymordowani przez Niemców, a społeczność pol...
Polityka historyczna pod rządami Władimira Putina ma charakter synkretyczny, łączy w sobie kult Imperium Rosyjskiego oraz potęgi ZSRR - w tym szczególne znaczenie ma eksponowanie zwycięstwa nad faszyzmem. Coraz częściej w jej ramach oprócz szeregowych żołnierzy Armii Czerwonej jest gloryfikowany Józef Stalin. Przypisuje mu się zarówno pokonanie nadciągającego z Zachodu zła, jak i przesunięcie panowania Moskwy aż nad Łabę oraz modernizację kraju.W latach 90. XX wieku fascynacj...
Stanisław Swianiewicz został zapamiętany przede wszystkim jako ten, który uniknął śmierci w Katyniu i niósł świadectwo o sowieckiej zbrodni. Nie zważając na śmiertelne niebezpieczeństwo, przez lata niestrudzenie działał na rzecz ujawnienia prawdy oraz podtrzymania pamięci o zamordowaniu tysięcy polskich jeńców, a jego książka W cieniu Katynia do dziś stanowi jeden z symboli walki z sowieckim kłamstwem. Niewiele osób ma jednak świadomość, jak wiele innych fascynujących zdarzeń...
Publikacja prezentuje wyniki prac prowadzonych w ramach projektu naukowego Instytutu Pileckiego „KL Gusen jako miejsce eksterminacji Polaków”, kierowanego przez prof. Wandę Jarząbek. Historia obozu, który w powszechnej świadomości nadal pozostaje w cieniu KL Mauthausen, nie doczekała się wcześniej obszernego opracowania o charakterze monograficznym. Zgromadzony zespół autorów wypełnia tę lukę, nie tylko ukazując rozmaiteaspekty życia w obozie, lecz także stawiając pytania o o...
Dlaczego ludzie stosują przemoc? Czemu w pewnych okolicznościach jest ona niedopuszczalna i odstręczająca, a w innych tolerujemy ją, a nawet sami po nią sięgamy? Czy przemoc jest niezbędnym elementem porządku życia zbiorowego? Jörg Baberowski szuka odpowiedzi na te pytania, przyglądając się masowym zbrodniom XX wieku. Sięga po narzędzia różnych dyscyplin i dyskutuje z dominującymi teoriami. Nie traktuje przemocy jako „sytuacji ekstremalnej” ani „wypadkup...
Książka jest polemiką z dość powszechnym przekonaniem, że dzisiejsi Niemcy odrobili lekcję historii – doskonale wiedzą, czym był Holokaust, i przyjmują odpowiedzialność za winę swoich przodków. W prowokacyjnym eseju Samuel Salzborn twierdzi, że jest dokładnie odwrotnie – w Niemczech nadal dominuje mit zbiorowej niewinności. Autor przypomina o zaniechaniu rozliczeń zbrodni nazistowskich w powojennym niemieckim wymiarze sprawiedliwości. Swoje diagnozy opiera n...
W słynnej pracy Przeszłość pewnego złudzenia. Esej o idei komunistycznej w XX w. François Furet skomentował poglądy Ernsta Noltego na temat faszyzmu, nazizmu i komunizmu. Tak zaczęła się znajomość obu historyków i trwająca w latach 1996–1997 wymiana listów, które zostały zebrane w tej książce. Wroga bliskość jest zapisem spotkania dwóch wybitnych intelektualistów, którzy – w osobistej formie, dalekiej od chłodnych akademickich wywodów – rozmawiają o sprawach fun...
Kazachstan, zamieszkały obecnie przez ponad 100 narodowości, odgrywał w okresie sowieckim rolę swoistego laboratorium, w którym przeprowadzano gigantyczne eksperymenty społeczne. Po brutalnej kolektywizacji i sedentaryzacji koczowników w latach 1931–1933 do kraju kierowano kolejne deportacje: Polaków i Niemców z Ukraińskiej SRS w 1936 roku, Koreańczyków z Dalekiego Wschodu w 1937 roku i „narodów ukaranych” z Kaukazu w latach 1943–1944. Ostatnia wielka fala migra...
Totalitaryzm był bez wątpienia hańbą XX wieku, nie tylko w wymiarze europejskim, lecz także globalnym. Waga problemu nakazuje jednak nie poprzestawać na tym prostym stwierdzeniu, ale szukać odpowiedzi na pytanie, dlaczego doświadczenie totalitaryzmu dotknęło tak wiele społeczeństw w minionym stuleciu. Naturalne wydaje się przy tym poruszenie kwestii relacji, jaka istnieje między totalitaryzmem a sferą religijną, zwłaszcza o relację między totalitaryzme...
W swoim klasycznym już zbiorze esejów Gertrude Himmelfarb dokonuje krytycznego przeglądu rozmaitych sposobów uprawiania historii, które zyskały na popularności w XX wieku. Konfrontuje tradycyjne metody badawcze ze stanowiskiem historii społecznej oraz z nurtami marksistowskimi, psychoanalitycznymi i postmodernistycznymi. Pozwala to nie tylko uchwycić ich specyfikę, lecz także odsłonić konsekwencję ich założeń dla postrzegania i rozumienia rzeczywistości. Podstaw...
W publikacji ukazano losy bankowości na terenie Generalnego Gubernatorstwa w czasie II wojny światowej z perspektywy okupacyjnego Urzędu Nadzoru Bankowego. Jego zadaniem była kontrola bieżącej działalności banków. Ze względu na szerokie uprawnienia oraz powiązania z bankiem centralnym Generalnego Gubernatorstwa – Bankiem Emisyjnym w Polsce (nadzorowanym jednocześnie przez kierownika Urzędu, Fritza Paerscha) – miał on decydujący wpływ na kształt oraz zakres działania banków w ...
During the Second World War, an unofficial group of Polish diplomats from Polish Legation i Bern, led by that counry's envoy to Switzerland Aleksander Ładoś, cooperated with representatives of Jews. From at least the beginning of 1941 until the end of 1943, the members illegaly purchased and issued passports and citizenship certificates of four South and Central American states: Paraguay, Honduras, Haiti and Peru. These wewe delivered to people under threat of death in the Ho...
Podstawę źródłową książki stanowią niemal wszystkie polskojęzyczne pisma codzienne publikowane przez Niemców na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Przeanalizowane zostały przede wszystkim dwa tytuły kolportowane na obszarze całego GG („Nowy Kurier Warszawski” i „Kurier Częstochowski”) oraz cztery dystrybuowane regionalnie („Dziennik Radomski”, „Goniec Krakowski”, „Kurier Kielecki”, „Nowy Głos Lubelski”), uzupełnione o „Gazetę Lwowską”, wydawaną od lata 1941 roku, a także dzi...
