Rafał Lemkin, polski prawnik żydowskiego pochodzenia, urodził się w 1900 roku w niewielkiej wsi Bezwodne koło Wołkowyska na terenie dzisiejszej Białorusi. Niespełna 50 lat później na Zgromadzeniu Ogólnym ONZ została uchwalona Konwencja w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa, do której powstania Lemkin ogromnie się przyczynił. To on sformułował termin „genocyd”, który wszedł potem do prawa międzynarodowego, przez co możliwe stało się karanie zbrodni dotychczas na...
Totalitaryzm był bez wątpienia hańbą XX wieku, nie tylko w wymiarze europejskim, lecz także globalnym. Waga problemu nakazuje jednak nie poprzestawać na tym prostym stwierdzeniu, ale szukać odpowiedzi na pytanie, dlaczego doświadczenie totalitaryzmu dotknęło tak wiele społeczeństw w minionym stuleciu. Naturalne wydaje się przy tym poruszenie kwestii relacji, jaka istnieje między totalitaryzmem a sferą religijną, zwłaszcza o relację między totalitaryzme...
Jesienią 1945 roku budynki u zbiegu ulicy Koszykowej i alei Stalina zajęła komunistyczna bezpieka. W piwnicach warszawskich kamienic, teraz przekształconych w biurowce MBP, urządzono areszt wewnętrzny. W trakcie dekady przewinęło się przez niego kilka tysięcy zatrzymanych. Byli wśród nich antykomunistyczni konspiratorzy, np. Witold Pilecki i Zygmunt Szendzielarz, przedwojenni politycy, np. minister, premier i marszałek sejmu Kazimierz Świtalski, przyszli politycy Władysław Ba...
Wschód Europy zajmował szczególne miejsce w planach nazistów. Zgodnie z ich wizją wyrażoną w Generalnym Planie Wschodnim miał on podlegać niemieckiej kolonizacji. Warunkiem powodzenia było wysiedlenie lub wymordowanie dużej części zamieszkującej tam ludności. Wyjątkowym przykładem tego, jak uzyskiwana dzięki niemieckim zbrodniom „przestrzeń życiowa” stawała się polem do realizacji utopijnego porządku społecznego, pozostaje Zamojszczyzna. Dotychczasową mieszankę kultur, religi...
W swoim klasycznym już zbiorze esejów Gertrude Himmelfarb dokonuje krytycznego przeglądu rozmaitych sposobów uprawiania historii, które zyskały na popularności w XX wieku. Konfrontuje tradycyjne metody badawcze ze stanowiskiem historii społecznej oraz z nurtami marksistowskimi, psychoanalitycznymi i postmodernistycznymi. Pozwala to nie tylko uchwycić ich specyfikę, lecz także odsłonić konsekwencję ich założeń dla postrzegania i rozumienia rzeczywistości. Podstawą pierwszego p...
Dlaczego ludzie stosują przemoc? Czemu w pewnych okolicznościach jest ona niedopuszczalna i odstręczająca, a w innych tolerujemy ją, a nawet sami po nią sięgamy? Czy przemoc jest niezbędnym elementem porządku życia zbiorowego? Jörg Baberowski szuka odpowiedzi na te pytania, przyglądając się masowym zbrodniom XX wieku. Sięga po narzędzia różnych dyscyplin i dyskutuje z dominującymi teoriami. Nie traktuje przemocy jako „sytuacji ekstremalnej” ani „wypadku przy pracy”. Stara si...
Totalitaryzm był bez wątpienia hańbą XX wieku, nie tylko w wymiarze europejskim, lecz także globalnym. Waga problemu nakazuje jednak nie poprzestawać na tym prostym stwierdzeniu, ale szukać odpowiedzi na pytanie, dlaczego doświadczenie totalitaryzmu dotknęło tak wiele społeczeństw w minionym stuleciu. Naturalne wydaje się przy tym poruszenie kwestii relacji, jaka istnieje między totalitaryzmem a sferą religijną, zwłaszcza o relację między totalitaryzmem a chrześcijaństwem. ...
Celem niniejszej edycji źródłowej, obejmującej depesze Poselstwa Rzeczypospolitej Polskiej w Bernie, jest ukazanie zaangażowania i rozmaitej pomocy niesionej przez tę placówkę w czasie II wojny światowej. Na jej czele od 31 maja 1940 do lipca 1945 r. stał Aleksander Ładoś. Był on kluczowym członkiem grupy polskich dyplomatów oraz działaczy żydowskich, którzy wspólnie opracowali system produkcji paszportów polegający na nielegalnym zakupie i sporządzaniu paszportów oraz poświa...
In the subsequent volume of the “Chronicles of Terror” series we give voice to the eyewitness who survived the tragedy of war. It is from the perspective of their experiences that we show the history of Kielce, Radom and other smaller towns and villages under German occupation. The Radom District was a kind of laboratory of German occupation policy in Poland. The testimonies of the residents of the Radom, Kielce and Częstochowa regions contained in the present volume paint a...
The “Outlines of Memory” are an album containing the accounts of people who during the Second World War suffered at the hands of the German and Soviet totalitarian regimes. Seven Polish artists took up the challenge of illustrating their heart-wrenching stories. These testimonies reflect the experiences of specific individuals ? victims of Nazism and Communism. By presenting personal accounts and almost 100 illustrations executed utilizing various graphic means, the “Outline...
Dziewiąty tom serii wydawniczej "Zapisy Terroru" został w całości poświęcony losom cywilnych ofiar sowieckiej okupacji Kresów Wschodnich w latach 1939-1941. Wybór relacji zebranych przez Referat Historyczny i Biuro Dokumentów II Korpusu obejmuje wszystkie główne rodzaje represji stosowane wobec polskich obywateli w Związku Sowieckim. Świadkowie opisują warunki masowych deportacji, aresztowań, przesłuchań i tortur, a także to czego doświadczyli w miejscu zesłania lub odbywania...
The 9th volume of the "Chronicles of Terror" series is entirely devoted to the fates of civilian victims of the Soviet occupation of Polish Eastern Borderlands in the years 1939–1941. The selected testimonies from among those gathered by the Historical Division and the Documents Bureau of the Polish II Corps cover all main methods of repression employed against Polish citizens in the Soviet Union. The witnesses describe the conditions of mass deportations, arrests, interroga...
Funkcjonariusze służb bezpieczeństwa III Rzeszy stworzyli odpowiednio wcześniej alfabetyczny wykaz nazwisk Polaków potencjalnie groźnych dla przyszłej władzy okupacyjnej, przeznaczonych do szybkiego aresztowania i likwidacji, w który wyposażono m.in. Einsatzgruppen. Wykaz ten przetrwał w formie „Sonderfahndungsbuch Polen”, czyli „Specjalnej księgi gończej dla Polski”, wiemy jednak, że nie była to pierwsza tego typu lista. Zachowały się bowiem informacje o wcześniejszej, zagin...
5 kwietnia 1940 roku Gestapo rozpoczęło w rejencji ciechanowskiej akcję masowych aresztowań wymierzoną w „ruch oporu polskiej inteligencji”. Zatrzymano wówczas 1259 mężczyzn i kobiet, którzy trafili następnie do obozów koncentracyjnych w Dachau lub Ravensbrück. Niemal co trzecia osoba z tej grupy została zamordowana bądź zmarła w obozie, a los co czwartej pozostaje nieznany. Pojęcie narodowości polskiej Gestapo rozumiało w sensie ściśle etnicznym. Nie było jednak konsekwentn...
This is the first volume of "Chronicles of Terror" to deal exclusively with the victims of Soviet repression; it contains the testimonies of Polish soldiers who were taken into Soviet captivity in 1939–1941. These soldiers went on to join Anders’ Army and noted their experiences in questionnaires prepared by the Military Historical Bureau in the Middle East in 1943. The accounts are a fascinating personal record of how Polish citizens were confronted with totalitarian Stalini...
Józef Lipski (1894–1958) należy do najważniejszych postaci polskiej dyplomacji doby międzywojennej. Wywodził się z elity wielkopolskiego ziemiaństwa. Pierwsze doświadczenia zdobywał w Komitecie Narodowym Polskim Romana Dmowskiego. Do pracy w Ministerstwie Spraw Zagranicznych został przyjęty w 1919 roku i stał się ekspertem od zagadnień niemieckich. Negocjował polsko-niemiecki układ o nieagresji z 1934 roku. Jako ambasador w Berlinie służył sprawie ugody – między obydwoma skłó...
Ksiądz Jerzy Popiełuszko swoją pracą, nauczaniem, a także męczeńską śmiercią wywarł ogromny wpływ na całe pokolenie Polaków. Książka stanowi owoc nowych badań nad najważniejszym okresem jego działalności, obejmującym lata 1980–1984. Charakterystycznym rysem wysiłków duszpasterskich ks. Popiełuszki w tym czasie było nawiązywanie licznych kontaktów i współpraca z ludźmi z różnorodnych środowisk. Byli wśród nich m.in. hutnicy, studenci, artyści, działacze opozycji oraz inni duch...
Józef Żmij urodził się w 1897 roku w Goczałkowicach Górnych na Śląsku, będącym wówczas pod zaborem pruskim. Wywodził się z ziemi pszczyńskiej, która skutecznie zdołała oprzeć się germanizacji – według spisu powszechnego z 1910 roku 80% jej mieszkańców deklarowało narodowość polską. W domu rodzinnym Józefa nie brakowało książek i prasy w ojczystym języku, co przełożyło się też na jego życiową postawę. Brał udział w powstaniach śląskich oraz w organizacji plebiscytu z 20 marca ...
Książka pozwala całościowo spojrzeć na niemiecką politykę gospodarczą w podbitych krajach europejskich. Niemcy każdorazowo stawały przed wyborem między rabowaniem zajmowanych ziem a eksploatacją ich gospodarki w celu zaspokajania własnych potrzeb. Dokonywane wybory nie tylko różniły się w zależności od kraju, lecz także zmieniały w czasie wojny. Dzięki temu łatwo można dostrzec różnice i podobieństwa w traktowaniu przez okupanta Francuzów i Polaków, Czechów i Belgów, Rosjan i...
Wanda Pełczyńska (z domu Filipkowska) była działaczką niepodległościową i polityczną, dziennikarką i sufrażystką. Od 1913 roku należała do Polskich Drużyn Strzeleckich. Jako komendantka kurierek Frontu Litewsko-Białoruskiego uczestniczyła w wojnie polsko-bolszewickiej. W dwudziestoleciu międzywojennym pełniła m.in. funkcję redaktor naczelnej „Bluszczu” i „Kobiety Współczesnej”, posłowała na Sejm IV kadencji.W czasie II wojny świato...
W 1939 roku ziemię stanisławowską zamieszkiwali Ukraińcy, Żydzi i Polacy, co stanowiło niezwyklebarwną mozaikę kulturową, narodowościową i religijną. W czasie II wojny światowej region tendoświadczył kolejno okupacji radzieckiej i niemieckiej, a następnie zwycięskiego pochodu ArmiiCzerwonej, który poskutkował włączeniem go do ZSRR. Nim to się jednak stało, niemal wszyscyżydowscy mieszkańcy zostali wymordowani przez Niemców, a społeczność pol...
W czasie II wojny światowej miliony pracowników z ZSRS, Polski, Francji, Czechosłowacji, Włoch i innych krajów trafiło do Niemiec. Ich wykorzystywanie miało ogromne znaczenie dla podtrzymania działania machiny wojennej III Rzeszy oraz odpowiedniej kondycji niemieckiej gospodarki jako całości. Książka Ulricha Herberta stanowi przełomowe studium tej tematyki, uwzględniające zarówno punkt widzenia funkcjonariuszy nazistowskiego reżimu oraz niemieckich przedsiębiorców, jak i wyzy...
Jesienią 1945 roku budynki u zbiegu ulicy Koszykowej i alei Stalina zajęła komunistyczna bezpieka. W piwnicach warszawskich kamienic, teraz przekształconych w biurowce MBP, urządzono areszt wewnętrzny. W trakcie dekady przewinęło się przez niego kilka tysięcy zatrzymanych. Byli wśród nich antykomunistyczni konspiratorzy, np. Witold Pilecki i Zygmunt Szendzielarz, przedwojenni politycy, np. minister, premier i marszałek sejmu Kazimierz Świtalski, przyszli politycy Władysław Ba...
