Władysław Bieńkowski był przedwojennym komunistą. W 1941 roku przedostał się ze Lwowa do Warszawy, gdzie wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej. Z czasem został bliskim współpracownikiem Władysława Gomułki. Po wojnie był między innymi członkiem Sekretariatu KC i ministrem oświaty. Należał w tamtych czasach do najważniejszych ideologów partyjnych w Polsce. Narastające w latach 60. krytyczne nastawienie Bieńkowskiego do władz doprowadziło do usunięcia go w 1969 roku z PZPR. W p...
Co sprawiało, że zwykli Niemcy stawali się gorliwymi zwolennikami Hitlera? Jak niewielka, ekstremistyczna partia NSDAP przekształciła się w masowy ruch polityczny? Dlaczego, mimo początkowych wyborczych porażek, zdołała zgromadzić ogromne społeczne poparcie? W jaki sposób miliony osób głęboko przyswoiły sobie poszczególne aspekty nazistowskiej ideologii? Czemu ogromna część Niemców zaakceptowała wywołanie krwawej wojny, masowy terror i niezliczone zbrodnie? Autor poszukuje od...
Egzekucje należały w okupowanej Warszawie do codzienności. Większość z nich Niemcy wykonywali w ukryciu. Jednakże w październiku 1943 roku na ulicach miasta rozpoczęła się seria masowych egzekucji publicznych, trwająca aż do lutego kolejnego roku. Dziesiątki ulic, w tym Aleje Ujazdowskie, Aleje Jerozolimskie i ulica Marszałkowska, stały się miejscem masowych zbrodni na bezbronnych ofiarach. Paweł Mrowiński nie tylko przypomina te wstrząsające przykłady niemieckiego terroru, ...
Tom dziesiąty jest kolejnym z serii, w całości poświęcony losom ofiar represji sowieckich na terenach Azji Centralnej, przede wszystkim Kazachstanu. Książka składa się z relacji Polaków, którzy opisują swoją drogę do Kazachstanu, straszliwe warunki na zesłaniu, w obozach koncentracyjnych oraz niełatwą drogę do Armii Andersa. Sprawozdania naocznych świadków namacalnie ilustrują nam dramatyczny los tych, którym ostatecznie udało się wyrwać z sowieckiego piekła.
Krwawa pomorska jesień i zbrodnia pomorska to dwa terminy używane na określenie niemieckiej polityki okupacyjnej na Pomorzu jesienią 1939 roku i akcji eksterminacji polskiej warstwy przywódczej. Liczba ofiar – zarówno na Pomorzu, jak i na zachodnich ziemiach Polski, bo akcja ta miała szerszy zasięg – nadal pozostaje przedmiotem kontrowersji, zazwyczaj przyjmuje się, że w pierwszej fazie wojny zamordowano około 30 tys. osób na Pomorzu, 10 tys. w Wielkopolsce oraz 2 tys. na Gór...
Dziennik 1939–1944 Stanisława Srokowskiego to zapiski przedwojennego wojewody, człowieka dobrze zorientowanego w sprawach państwa, czerpiącego informacje zarówno z własnych obserwacji, jak i ze źródeł, których nie ujawnił. Spostrzeżenia Srokowskiego, pisane tonem pozbawionym egzaltacji, przełamują potoczne wyobrażenia o okupacji niemieckiej w okręgu podwarszawskim, a często, zwłaszcza w opisie postaw społecznych, szokują. Srokowski, mieszkając na legionowskim Bukowcu, opisuj...
W słynnej pracy Przeszłość pewnego złudzenia. Esej o idei komunistycznej w XX w. François Furet skomentował poglądy Ernsta Noltego na temat faszyzmu, nazizmu i komunizmu. Tak zaczęła się znajomość obu historyków i trwająca w latach 1996–1997 wymiana listów, które zostały zebrane w tej książce. Wroga bliskość jest zapisem spotkania dwóch wybitnych intelektualistów, którzy – w osobistej formie, dalekiej od chłodnych akademickich wywodów – rozmawiają o sprawach fundamentalnych. ...
W ramach operacji „Reinhardt” Niemcy zamordowali w latach 1942–1943 ponad półtora miliona osób pochodzenia żydowskiego, w większości obywateli przedwojennej Polski. Ginęli oni przede wszystkim w obozach w Bełżcu, Sobiborze i Treblince, specjalnie utworzonych w celu ich masowego zabijania. Niewielu więźniów przeżyło te obozy i mogło opowiedzieć swoje historie, dodatkowo upamiętnienie utrudniły likwidacja Bełżca, Sobiboru i Treblinki w 1943 roku oraz konsekwentne zacieranie prz...
Kazachstańscy Polacy jako element sowieckiego projektu modernizacyjnego Kazachstan, zamieszkały obecnie przez ponad 100 narodowości, odgrywał w okresie sowieckim rolę swoistego laboratorium, w którym przeprowadzano gigantyczne eksperymenty społeczne. Po brutalnej kolektywizacji i sedentaryzacji koczowników w latach 1931–1933 do kraju kierowano kolejne deportacje: Polaków i Niemców z Ukraińskiej SRS w 1936 roku, Koreańczyków z Dalekiego Wschodu w 1937 roku i „narodów ukaranych...
Plan londyński odbudowy Warszawy stanowi cenne, choć do niedawna całkiem zapomniane świadectwo głębokiej refleksji nad restytucją zniszczonej stolicy Polski w kręgu bliskim rządowi polskiemu na uchodźstwie. Ta kompleksowa koncepcja urbanistyczna, utrzymana w typowym dla tej epoki duchu modernizmu, powstała na przełomie lat 1945 i 1946 w wyniku współpracy emigracyjnego Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej Polskiej z działającym w Londynie Komitetem Obywatelskim Odbudowy...
Autor stara się odpowiedzieć na pytanie, jak mieszkańcy Generalnego Gubernatorstwa próbowali odnaleźć się w brutalnych realiach wojny i okupacji. Ogłoszenia drobne pozwalają przybliżyć takie elementy życia codziennego, jak dążenie do zachowania integralności rodziny i budowania nowych związków, próby zapewnienia sobie i bliskim materialnych podstaw bytu przez znalezienie odpowiedniej pracy, starania o zdobycie mieszkania, odzieży, obuwia czy opału. Przez pryzmat ogłoszeń może...
W publikacji ukazano losy bankowości na terenie Generalnego Gubernatorstwa w czasie II wojny światowej z perspektywy okupacyjnego Urzędu Nadzoru Bankowego. Jego zadaniem była kontrola bieżącej działalności banków. Ze względu na szerokie uprawnienia oraz powiązania z bankiem centralnym Generalnego Gubernatorstwa – Bankiem Emisyjnym w Polsce (nadzorowanym jednocześnie przez kierownika Urzędu, Fritza Paerscha) – miał on decydujący wpływ na kształt oraz zakres działania banków w ...
Dyktatura totalitarna i autokracja przedstawia podstawowe cechy państwa totalitarnego i omawia zagadnienie trwałości systemów totalitarnych oraz ich dalszej ewolucji. Pierwsze wydanie tej książki ukazało się w 1956 roku. Szybko uznano ją za jeden z najważniejszych głosów w intelektualnej debacie dotyczącej zagadnienia totalitaryzmu. W 1963 roku praca została zaktualizowana i gruntownie przeredagowana. Ta druga edycja stała się podstawową niniejszego wydania, zawierającego p...
Dzieła Józefa Mackiewicza ukazują dramatyczną historię Europy Środkowo-Wschodniej nie tylko w ujęciu faktograficznym, ale też za pomocą sugestywnie oddanych scen, opisów krajobrazu, rozmów bohaterów, ich gestów czy zachowań. Uzupełniają je opisy codziennych ludzkich zmagań w ukształtowanej przez komunizm i nazizm przestrzeni semantycznej oraz symbolicznej. Wszystko to w plastyczny sposób oddaje autentyzm totalitarnego piekła. Katarzyna Bałżewska potraktowała twórczość Mackie...
Latem 1944 roku w Warszawie powstańcy zmierzyli się z bezwzględnym przeciwnikiem. Niemcy nie tylko nie przestrzegali jakichkolwiek zasad prowadzenia konfliktów zbrojnych, masowo mordując jeńców i ludność cywilną. Mieli też absolutną przewagę w uzbrojeniu, która nie sprowadzała się jedynie do dysponowania samolotami i czołgami. Powstanie Warszawskie stało się dla Niemców także okazją do użycia specjalnych środków bojowych, również takich o wcześniej nieznanym, eksperymentalnym...
Zamordowanie wiosną 1940 roku przez Sowietów ponad 20 tys. polskich obywateli – oficerów, funkcjonariuszy i urzędników państwowych – przez pół wieku było w Polsce tematem tabu. W ostatnich latach badacze wykonali ogromną pracę nad odkłamywaniem prawdy o Katyniu. Mniej uwagi poświęcano natomiast krewnym ofiar katyńskich. Tymczasem wrzesień 1939 roku rozpoczął dramat nie tylko jeńców, lecz także ich bliskich. Przeżycie okupacji było wielkim wyzwaniem zwłaszcza dla tych rodzin,...
Podczas II wojny światowej nieformalna grupa polskich dyplomatów z poselstwa RP w Bernie oraz przedstawicieli organizacji żydowskich współdziałała pod kierownictwem posła RP w Szwajcarii Aleksandra Ładosia w celu ratowania europejskich Żydów. Co najmniej od początku 1941 aż do końca 1943 r. jej członkowie nielegalnie kupowali, sporządzali i dostarczali osobom zagrożonym Zagładą sfałszowane paszporty oraz poświadczenia obywatelstwa czterech państw Ameryki Południowej i Środkow...
During the Second World War, an unofficial group of Polish diplomats from Polish Legation i Bern, led by that counry's envoy to Switzerland Aleksander Ładoś, cooperated with representatives of Jews. From at least the beginning of 1941 until the end of 1943, the members illegaly purchased and issued passports and citizenship certificates of four South and Central American states: Paraguay, Honduras, Haiti and Peru. These wewe delivered to people under threat of death in the Ho...
Rozprawa dr Zofii Borzymińskiej znacząco posuwa naprzód wiedzę o Warszawie epoki Oświecenia i zamieszkującej ją wówczas ludności wyznania mojżeszowego. Od czasów Jakuba Szackiego i Emanuela Ringelbluma żadna pozycja nie wniosła tyle nowego materiału i nowych przemyśleń do naszej wiedzy o wczesnym etapie osadnictwa żydowskiego w okolicach stolicy. Krytyczny stosunek do dotychczasowej literatury przedmiotu sygnalizuje autorka już we wstępie, akcentując jej jednostronność i...
Rozprawa dr Zofii Borzymińskiej znacząco posuwa naprzód wiedzę o Warszawie epoki Oświecenia i zamieszkującej ją wówczas ludności wyznania mojżeszowego. Od czasów Jakuba Szackiego i Emanuela Ringelbluma żadna pozycja nie wniosła tyle nowego materiału i nowych przemyśleń do naszej wiedzy o wczesnym etapie osadnictwa żydowskiego w okolicach stolicy. Krytyczny stosunek do dotychczasowej literatury przedmiotu sygnalizuje autorka już we wstępie, akcentując jej jednostronność i...
Peter Fritzsche przedstawia w swej książce przez pryzmat różnorodnych świadectw historię okupowanej Europy. Wykorzystując dzienniki, listy i rozmaite relacje, zarysowuje realia życia codziennego w podbitych przez Niemców krajach. Pokazuje, w jaki sposób ich mieszkańcy starali się funkcjonować w obliczu coraz brutalniejszych represji oraz nasilającej się wojny totalnej, jak usiłując przetrwać konflikt, jednocześnie próbowali zrozumieć nową, ukształtowaną przez nazistów rzeczyw...
Moje przeżycia wojenne to wybór 59 spośród około tysiąca powstałych w 1946 roku szkolnych wypracowań dzieci na temat własnych doświadczeń z okresu II wojny światowej. Uczniowie z różnych rejonów kraju utrwalili w swoich pracach wstrząsające przeżycia z czasów niemiecko-sowieckiej napaści na Polskę i późniejszej okupacji. Opowiedzieli o tragicznych losach swoich rodzin, obserwowanych z ukrycia walkach, pacyfikacjach ludności i bombardowaniach, przeprowadzanych rewizjach, aresz...
Na sierpień 2019 roku przypada 75. rocznica rzezi Woli – masowych mordów popełnionych na ludności cywilnej Warszawy w pierwszych dniach Powstania Warszawskiego. Do dziś wiele towarzyszących im okoliczności nadal nie zostało wyjaśnionych, a zbrodnia pozostała nierozliczona. Czy wydarzenia na Woli miały wyjątkowy charakter na tle niemieckiej polityki okupacyjnej? Dlaczego sprawcy rzezi uniknęli napiętnowania i sprawiedliwej kary? Czy mordy dokonane na warszawskiej ludności nos...
Materiały z konferencji zorganizowanej przez Amerykańską Akademię Sztuk i Nauk w marcu 1953 roku. W marcu 1953 roku świat był ogarnięty zimną wojną, a w Korei wciąż trwał konflikt między siłami komunistów a wojskami ONZ. W tym czasie kilkudziesięciu uczonych zgromadziło się w Bostonie, by podjąć próbę analizy zjawiska totalitaryzmu, pozostającego wtedy zagrożeniem dla całej ludzkości. Do rangi symbolu może urastać fakt, że rozpoczęcie konferencji przypadło na dzień po śmierci...
