Celem niniejszej książki jest odpowiedź na pytanie, jak na tle stosunków między Szwecją a PRL sytuował się Szczecin – jedno z głównych miast portowych PRL. Dokładniej chodzi o ustalenie: jakie miejsce Szczecin zajmował na szwedzkiej mapie politycznej i gospodarczej w regionie Morza Bałtyckiego? Co właściwie było przedmiotem zainteresowania Szwedów (nie tylko personelu dyplomatycznego i konsularnego)? Skąd czerpano wiedzę na temat poszczególnych zagadnień oraz jakie problemy w...
Publikacja będąca pokłosiem ogólnopolskiej konferencji naukowej „Partyjne kierownictwo w terenie. Aspekty funkcjonalne aktywności PZPR na szczeblu lokalnym”, zorganizowanej w 2019 r. w Ustroniu, w której wzięli udział badacze związani z kilkoma instytucjami naukowymi – m.in. Instytutem Pamięci Narodowej, Uniwersytetem Opolskim, Muzeum Śląskim w Katowicach, a także badacze bez instytucjonalnej afiliacji. Zebrane w tomie teksty ukazują mozaikowy obraz funkcjonowania PZPR jako r...
Oddawany w ręce czytelników tom ma za zadanie przybliżyć podejście hierarchii Kościoła katolickiego do rzeczywistości politycznej Polski „ludowej”. Celem publikacji jest przedstawienie położenia biskupów w realiach komunistycznej władzy. Chodzi nie tylko o zaprezentowanie ich problemów i poglądów na sytuację powojenną Polski, lecz także o przybliżenie tego, w jaki sposób duchowieństwo, wierni i władze komunistyczne oceniali postawę danego kapłana. W tomie znalazły się studia ...
Monografia więzienia NKWD w Toszku w powiecie gliwickim. Więzienie działało od maja do listopada 1945 r. Przetrzymywano w nim ok. 5 tys. osób, głównie mieszkańców Saksonii, Brandenburgii, Dolnego i Górnego Śląska, zatrzymanych w ramach akcji tzw. oczyszczania tyłów. Część osadzonych przywieziono do Toszka z więzienia NKWD w Budziszynie (Bautzen). Zakład mieścił się w budynkach szpitala psychiatrycznego, w którym wcześniej Niemcy przetrzymywali internowanych cywilów z Wielkiej...
Książka autorstwa historyka białoruskiego Anatola Wialikiego prezentuje badaczom polskim niedostępne i nieznane szerzej dokumenty z archiwów białoruskich, pozwalające z innej perspektywy spojrzeć na dzieje „polskiego eksperymentu” na sowieckiej Białorusi. Przekrojowa analiza polityki sowieckiej wobec Polaków obywateli sowieckich na przykładzie Dzierżyńskiego Narodowościowego Rejonu Polskiego zawiera liczne oryginalne ustalenia i tezy, choć poszczególne ujęcia interpretacyjne ...
W książce zostały zaprezentowane dzieła sztuki polskiej, które ukazują bogactwo i różnorodność motywów Bitwy Warszawskiej – od wielkoformatowych obrazów i projektów architektonicznych począwszy, na masowych, osiągających znaczne nakłady drukach, pocztówkach i kartkach żywnościowych kończąc. Ramy czasowe publikacji wyznaczają okres od pokonania wojsk bolszewickich u wrót stolicy Polski w sierpniu 1920 r. po rozpoczęcie II wojny światowej we wrześniu 1939 r. Celem książki nie j...
Fenomen poparcia, jakim cieszyła się „Solidarność” w Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych, jest istotnym fragmentem intelektualnej i politycznej historii XX wieku, a przede wszystkim ostatniej dekady zimnej wojny. Z uwagi na skalę wsparcia dla „Solidarności” w latach 1980–1989 autor stawia tezę, że również społeczeństwa i niektóre rządy zachodnie miały swój udział w pokojowym procesie upadku komunizmu w Polsce i całym bloku wschodnim.
Monografia przedstawia sylwetki funkcjonariuszy Urzędu i Służby Bezpieczeństwa w powiecie lubińskim do 1975 r. w kontekście pytań o motywacje związane z podjęciem zatrudnienia, przyczynami zaangażowania i lojalności wobec komunistycznego aparatu represji. Zbudowany podczas służby kapitał społeczny, kulturowy i polityczny bez wątpienia wyróżnia tę grupę zawodową na tle ówczesnego społeczeństwa.
Książka oddawana w ręce czytelników zawiera teksty przygotowane przez prokuratorów Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Instytutu Pamięci Narodowej, uzupełnione dwoma artykułami prawników zatrudnionych w powołanym w 2019 r. Zespole ds. Badania Terroru Okupacyjnego na Ziemiach Polskich w Latach 1939–1945. Tematyka tomu obejmuje głównie postępowania karne, prowadzone w sprawach obejmujących swym zakresem zbrodnie popełnione przez Niemców i Sowietów podczas II w...
W 1956 r. zarówno w Polsce jak i na Węgrzech doszło do wystąpienia społeczeństwa przeciwko władzy komunistycznej. Na ulice stolicy Wielkopolski 28 czerwca wyszli robotnicy z największych w regionie zakładów pracy. Przez kilka godzin trwały walki, które zakończyło wejście do miasta wojska. Pokojowa manifestacja 23 października w Budapeszcie, podczas której głoszono poparcie dla zmian na szczycie władzy w Polsce, przerodziła się w powstanie. W Moskwie, wobec utraty zaufania Kre...
Książka jest opisem oraz refleksją nad wydarzeniami z kwietnia 1960 r. w Krakowie, które przeszły do historii jako „walka o krzyż nowohucki”. W centrum tych wydarzeń znajduje się krzyż, stanowiący dla nich istotny punkt odniesienia. Nie jest to książka religijna, lecz historyczna, nie sposób jednak pominąć w niej tak ważnego aspektu życia, jakim jest religijność człowieka czy społeczności, w tym wypadku nowohuckiej. Rekonstrukcję i analizę protestu nowohuckiego przeprowadzono...
Książka jest próbą przedstawienia dziejów krakowskiej organizacji PZPR w całym okresie jej istnienia od 1948 r., gdy powstała, aż po 1990 r., kiedy to została rozwiązana. PZPR w województwie krakowskim należała do najliczniejszych organizacji partyjnych w kraju. Na jej pozycję wpływało również to, że Kraków był i jest ważnym ośrodkiem administracyjnym, gospodarczym, kulturalnym i naukowym. Publikacja omawia dzieje krakowskiej PZPR w trzech płaszczyznach. Autor przedstawił dok...
Dwunasty tom zapisków prymasa Stefana Wyszyńskiego, dotyczący w całości roku 1965, obejmuje przełom ósmego i dziewiątego roku trwania Wielkiej Nowenny Tysiąclecia Chrztu Polski, pomyślanej przez prymasa Wyszyńskiego jako zakrojony na szeroką skalę program duszpasterski moralnego i duchowego odrodzenia narodu. Jednocześnie był to czwarty rok trwania Soboru Watykańskiego II. Prymas Wyszyński podczas zasiadał wciąż w prezydium Soboru jako jedyny przedstawiciel Europy Wschodniej....
Historia ucieczek z komunistycznej Polski sięga pierwszych powojennych miesięcy, a więc czasów, kiedy ostateczny kształt jej granic nie został jeszcze określony, a system ich ochrony w zasadzie nie istniał. O ile jednak szczególne uwarunkowania tego okresu pozwoliły wielu ludziom względnie bezpiecznie opuścić kraj, o tyle w miarę umacniania się reżimu podjęcie decyzji o nielegalnej ucieczce często wiązało się z dużo większym ryzkiem niż tylko niebezpieczeństwo zatrzymania śmi...
Tematem książki są działania ludności w granicach przedwojennego polskiego Górnego na rzecz miejscowych Żydów i żydowskich więźniów zlokalizowanych na tym obszarze obozów koncentracyjnych i obozów pracy. Różne formy pozytywnych postaw zilustrowane zostały opisami indywidualnych historii ratowania ludności żydowskiej na wspomnianym terenie. Dotyczą one ponad 160 osób. Z tego ponad 96 proc. osób udzielało schronienia, pozostali pośredniczyli w znalezieniu kryjówki lub udzielal...
W tomie zamieszczone zostały 173 dokumenty dotyczące pomocy udzielanej Żydom przez Polak ów na terenie dystryktu Galicja Generalnego Gubernatorstwa i na Wolyniu. W większości są to protokoły przesłuchań świadków, sporządzone przez pracowników Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce. Ukazują one najróżniejsze formy pomocy, a zwłaszcza: wyrabianie fałszywych dokumentów, przekazywanie żywności, ukrywanie okresowe, ukrywanie długotrwałe. W części z nich występują i...
„Kto kontroluje przeszłość, kontroluje przyszłość. Kto kontroluje teraźniejszość, kontroluje przeszłość” – napisał swego czasu George Orwell. Im silniejsza, im bardziej opresyjna jest władza, tym łatwiej wprowadzać tę zasadę w życie. Co nie znaczy zarazem, że od tego rodzaju pokus wolne są rządy demokratyczne. Nawet jednak skrajnie autorytarne reżymy wiedzą, że implementowana odgórnie wizja przeszłości – szczególnie niedalekiej – nie może wisieć w próżni. Uprawiana przez nie ...
Pamiętnik Jerzego Stanisława Kuntza, żołnierza Uderzeniowych Batalionów Kadrowych, Armii Krajowej na Suwalszczyźnie i Augustowszczyźnie, oficera Kedywu Inspektoratu Suwalskiego AK, kierownika samoobrony Obwodu AKO Augustów, powstawał w latach 1939–1945. Jego myślą przewodnią jest walka z okupantem. Jerzy Kuntz porusza też wiele problemów związanych z codzienną egzystencją w okupowanym kraju – w Baranowiczach zajętych we wrześniu 1939 r. przez Sowietów, a później w Warszawie....
Książka jest poświęcona trudnemu, i wciąż wywołującemu emocje tematowi postaw Polaków wobec stojących w obliczu Zagłady Żydów. Literatura na ten temat jest coraz bogatsza, ale mimo upływu ponad 70 lat od końca II wojny światowej, wciąż jeszcze niewiele możemy powiedzieć o skali pomocy, jaką Polacy oferowali Żydom. Wiemy, że była znacząca, o czym świadczy choćby liczba przyznanych Polakom przez Instytut Yad Vashem tytułów Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Znamy poszczególne, ...
Szósty tom słownika zawiera 112 biogramów żołnierzy i działaczy podziemia niepodległościowego. Znajdziemy wśród nich przedstawicieli wszystkich chyba działań powojennej konspiracji: oficerów i żołnierzy struktur poakowskich (Delegatury Sił Zbrojnych i Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”), obozu narodowego (Narodowych Sił Zbrojnych i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego), a także uczestników ruchu ludowego i piłsudczyków. Publikacja pozwala zrozumieć ich motywacje i drogi życiow...
Książka jest kolejną monografią przygotowaną przez rzeszowski Oddział Instytutu Pamięci Narodowej, tym razem opisującą działalność jednego z terenowych ogniw bezpieki – Urzędu Bezpieczeństwa w Tomaszowie Lubelskim. W pracy nacisk położono przede wszystkim na odtworzenie struktury organizacyjno-kadrowej i przedstawienie głównych kierunków działań operacyjnych tomaszowskiego UB ze szczególnym uwzględnieniem zwalczania silnego na tym terenie podziemia niepodległościowego. W opra...
Historia najnowsza obejmuje okres od zakończenia nowożytności, czyli przełom XVIII i XIX wieku, aż do czasów współczesnych. Dlatego wiele książek z kategorii „Historia najnowsza” poświęconych jest wojnom światowym, powstaniu warszawskiemu czy okresowi PRL-u. Pozycje przedstawiające czasy II wojny światowej stanowią tak dużą część książek, że zostały umieszczone w odrębnej podkategorii „II wojna światowa”. Główny trzon kategorii „Historia najnowsza” stanowią książki oscylujące wokół tematyki wojen światowych („Legiony – droga do legendy” Marka A. Koprowskiego, „Niewygodny Polak” Macieja Bernatta-Reszczyńskiego), powstania warszawskiego („Duch ’44. Siła ponad słabością” Stanisława Zasady), PRL-u („»Ciekawe« życie w PRL-u. I co dalej?” Bogusława Homickiego) oraz Solidarności („Tu radio Solidarność” Pawła Pietkuna). Jednak znaleźć tu można także takie publikacje jak „Kobiety wywiadu” Przemysława Słowińskiego, który przedstawia biografie najsłynniejszych agentek i szpiegów, m.in. Mathilde Carré, Coco Chanel czy Krystyny Skarbek. W tej kategorii znajduje się też „Epilog do »Kamieni na szaniec«” profesora Grzegorza Nowika, ukazujący szerzej tło wydarzeń przedstawionych przez Aleksandra Kamińskiego w jego słynnej książce. Najnowszej historii poświęcona została chociażby „Polska 1945–2015. Historia polityczna” Andrzeja Piaseckiego i Ryszarda Michalaka – jedna z niewielu monografii przedstawiających w takiej formie losy współczesnej Polski. Nie może zabraknąć także opisów brawurowych ucieczek, m.in. z obozów śmierci – Auschwitz, Sobiboru, sowieckich łagrów czy pilnie strzeżonych twierdz, które w „Słynnych ucieczkach Polaków” opisał Andrzej Fedorowicz.
