Polska Zjednoczona Partia Robotnicza w szczytowym momencie, u schyłku „dekady Gierka”, liczyła oficjalnie ponad 3 mln członków. Jej siła nie tkwiła jednak w liczebności ani zaangażowaniu mas partyjnych w życie społeczne i polityczne. W miarę upływu lat czynnik ideologiczny miał coraz słabsze znaczenie, a coraz bardziej oczywiste było to, że partia z nazwy komunistyczna, jest po prostu partią władzy, niepodlegającą kontroli, ocenie i odpowiedzialności. Jak dotąd nie ma syntezy...
Prezentowany tom dzienników zawiera zapiski kard. Stefana Wyszyńskiego z 1967 r., dokonane po zakończeniu obchodów Milennium Chrztu Polski. Dwa lata po zakończeniu Soboru Watykańskiego II Paweł VI ogłosił rok 1967 Rokiem Wiary. Powodem tej decyzji była troska o rozwiązanie problemów czasu posoborowego, w tym wyzwania zachowania wierności w wierze i jej poprawnej interpretacji. Na kartach dziennika prymasa często pojawiają się odniesienia do reform soborowych.
Książka ukazuje działalność Jana Turzynieckiego „Mogiłki” – jednego z niezłomnych żołnierzy podziemia niepodległościowego na terenie powiatu tomaszowskiego. W latach okupacji niemieckiej należał do Kedywu Obwodu AK Tomaszów Lubelski. Po wkroczeniu Sowietów działał w jednej z grup konspiracyjnych na Wybrzeżu, zaś w 1948 r. swoje losy związał z oddziałem Zrzeszenia WiN pod dowództwem Jana Leonowicza „Burty”. Aresztowany w październiku 1953 r. jako jeden z ostatnich leśnych Zamo...
Pierwsza naukowa monografia Konfederacji Polski Niepodległej, obejmująca lata 1979-1990. Autor stara się odtworzyć na przykładzie KPN realia funkcjonowania demokratycznej partii politycznej w niedemokratycznym systemie politycznym. Analizuje program KPN oraz stosowane przez nią środki działania. Poszukuje także odpowiedzi na kluczowe w tym kontekście pytania: Dlaczego władze komunistyczne dopuściły do istnienia organizacji podważającej ich mandat do sprawowania władzy? Jak u...
Oddana do użytku w 1957 r. Huta Warszawa była jedną z wielkich inwestycji planu sześcioletniego. Proletariat wielkoprzemysłowy miał być bazą społeczną przemian ustrojowych w kraju po II wojnie światowej. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX w. Huta Warszawa stanowiła wizytówkę polskiej metalurgii. Po wydarzeniach Sierpnia '80 Organizacja Zakładowa NSZZ „Solidarność” Pracowników Huty Warszawa należała do najliczniejszych ogniw zakładowych w Regionie Mazowsze. Album...
Książka została przygotowana przez pracowników Instytutu Pamięci Narodowej, Służby Bezpieczeństwa Ukrainy oraz Instytutu Badań Politycznych i Narodowościowych Narodowej Akademii Nauk Ukrainy im. I.F. Kurasa. Opublikowano w niej dokumenty dotyczące organizacji i przebiegu operacji deportacyjnych w latach 1940–1941, za pomocą których ZSRS spacyfikował okupowane od września 1939 r. tereny dawnej II Rzeczypospolitej.
Funkcjonujący w prawobrzeżnej Warszawie Obwód VI Praga AK był jedną z największych terenowych jednostek dowództwa Okręgu Warszawa AK, któremu podlegało formalnie ponad 9 tysięcy zaprzysiężonych żołnierzy wywodzących się głównie ze środowiska robotniczego. Mimo to jego udział w powstaniu warszawskim 1944 r. do dziś pozostaje słabo rozpoznany. Rolą niniejszej publikacji, stanowiącej zbiór materiałów archiwalnych, jest wypełnienie luki w badaniach nad dziejami powstania warszaws...
W książce skupiono się na kilku aspektach pozaoperacyjnej działalności aparatu bezpieczeństwa publicznego w pierwszym powojennym dziesięcioleciu: przede wszystkim na funkcjonowaniu zaopatrzenia (w tym tzw. konsumów), logistycznego zaplecza MBP, a także działalności w zakresie budownictwa i problematyce wywłaszczeń. Tematyka ta została ujęta w specyficznej perspektywie: wzięto pod uwagę te wątki, które najbardziej odbijały się na tkance miejskiej Warszawy. Podobne zagadnienia ...
Tom jest kolejną publikacją mającą na celu opisanie struktur, działalności i pracowników aparatu wyznaniowego Polski ludowej oraz wybranych aspektów jego działalności w latach 1975–1990. Podane cezury są dość oczywiste: początkowa wiąże się z reformą administracyjnej państwa, która spowodowała istotne zmiany także w funkcjonowaniu aparatu wyznaniowego (powstały mniejsze terytorialne wydziały do spraw wyznań), końcowa zaś z likwidacją Urzędu do spraw Wyznań. Publikacja składa ...
Czym różni się antysemityzm od antyżydowskości? Czy osoby wyrażające negatywne poglądy na temat Żydów - niezależnie od swoich intencji - zasługują na miano antysemitów? Stosunek Polaków do wyznawców judaizmu w omawianym w niniejszej książce czasie (od I wojny światowej do 1944 r.) nie był jednolity, a ich postawy przybierały różne formy: od wrogości i nienawiści, w tym aktów przemocy, poprzez niechęć, dyskryminację i odrzucenie, aż do „zrozumienia”, prób pomocy i ratowania ni...
Książka składa się z dwunastu artykułów dotyczących historii ruchu narodowego i stanowi drugi tom studiów i szkiców autora poświęconych tej problematyce. Oprócz jednego niepublikowanego tekstu, pozostałe były drukowane w latach 2015–2023 w opracowaniach zbiorowych bądź na łamach czasopism naukowych, a do niniejszego wydania zostały uzupełnione o wyniki najnowszej kwerendy archiwalnej. Pierwsze trzy dotyczą różnych form aktywności politycznej Romana Dmowskiego na forum międzyn...
Czwarty tom publikacji Aparat represji wobec księdza Jerzego Popiełuszki zawiera dokumenty wytworzone w Ministerstwie Bezpieczeństwa Państwowego NRD (potocznie nazywanym Stasi) w reakcji na informacje o porwaniu i zamordowaniu kapelana „Solidarności”. Najpoważniejsze miejsce w tym zbiorze zajmują materiały przygotowane przez Operativgruppe Warschau – działającą przy Ambasadzie NRD w Warszawie grupę operacyjną należącą do pionu kontrwywiadowczego Stasi, pełniącą wobec MSW PRL ...
Terenowe struktury Urzędu ds. Wyznań w województwie opolskim powstały stopniowo w latach 1950–1951, czyli niemal w tym samym czasie, gdy tworzono województwo. Funkcjonowały w różnej formie do 1989 r. jako główny instrument polityki wyznaniowej w rękach miejscowych władz komunistycznych. Niezwykle bogata spuścizna dokumentacyjna stanowi ważne, choć wysoce kontrowersyjne źródło informacji w zakresie historii stosunków państwo–Kościół i polityki wyznaniowej PRL na terenach znajd...
Kolejny tom z serii "Litaratura i Pamięć" to cykl monograficzny - owoc wieloletnich zainteresowań Krzysztofa Dybciaka problematyką emigracyjną - w szerokim znaczeniu. Zamieszczone w książce teksty są poświęcone bowiem nie tylko literaturze polskiej powstającej poza krajem, lecz także innym dziedzinom, nie tylko związanym z aktywnością twórczą w tradycyjnym znaczeniu tego słowa. Autor poświęca uwagę także samemu życiu, jego organizacji, zjawiskom społeczno-politycznym, gospoda...
Prezentowana książka upamiętnia sylwetki trzydziestu polskich oficerów, którzy polegli w wojnie z bolszewikami w latach 1919–1920. Wszyscy ci bohaterowie otrzymali swój stopień oficerski w Legionach Polskich – pierwszej i największej formacji zbrojnej bijącej się o niepodległość Polski w czasie I wojny światowej. Chociaż nierzadko utrudzeni w ciężkich bojach i okryci ranami, jak kapitan Zygmunt Radoński „Żarski”, który wiosną 1915 r. w bitwie pod Konarami utracił oko, czy ppo...
Stojąca woda, partia bez azymutu, martwe dusze... tak w schyłkowym okresie istnienia Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej postrzegali ją jej członkowie. Wybory do Sejmu i Senatu w czerwcu 1989 r. przyspieszyły proces demontażu władzy sprawowanej w Polsce przez PZPR przez 45 lat. W kolejnych miesiącach jej członkowie, szeregowi pracownicy aparatu partyjnego oraz kierownictwo partii usiłowali przystosować się do nowych warunków społeczno-politycznych. Autor monografii Martw...
"Książka Jana Olaszka ""Opozycyjność naukowców"" pozwala czytelnikowi przyjrzeć się trzem wątkom w historii środowiska Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk w czasach PRL. Autor przybliża specyfikę zaangażowania opozycyjnego wybitnego badacza nowomowy i pisarza Michała Głowińskiego. Analizuje motywacje, dylematy i praktyki twórców polskiego tamizdatu na przykładzie postawy cenionego znawcy diarystyki i publicysty politycznego Romana Zimanda. Przygląda się również...
"Zebrane w książce teksty to rezultat sympozjum zorganizowanego w dniach 17–18 października 2022 r. W artykułach, opracowanych na podstawie wygłoszonych referatów, omówiono zagadnienia związane z naukowym charakterem pracy archiwisty. Autorzy przyjrzeli się między innymi działalności pruskich archiwistów. W opracowaniu dotyczącym Georga Adalberta von Mülverstedta, twórcy kolekcji „Adelsarchiv”, omówiono przemiany ustrojowe oraz na ich tle procesy archiwotwórcze, które doprow...
Autor książki, którą oddajemy do rąk Czytelników, postawił sobie za cel ukazanie polskiego uchodźstwa cywilnego w latach II wojny światowej. Jego dzieje nie doczekały się dotąd odrębnego opracowania. Książka niniejsza jest pracą popularnonaukową ukazującą w ogólnym zarysie chronologię, zasięg geograficzny i organizację życia wychodźców z Polski w krajach europejskich i na innych kontynentach. Wszystko zostało opisane na tle dramatycznych wydarzeń II wojny światowej....
"Niniejsza publikacja ukazuje proces powstania i działalności Legalizacji w Okręgu Wileńskim Armii Krajowej. Komórka ta, utworzona w październiku 1939 r., działała nieprzerwanie aż do listopada roku 1948. Legalizacja zajmowała się fabrykowaniem i fałszowaniem dokumentów: metryk, dowodów osobistych, paszportów, świadectw zatrudnienia, meldunków i innych. Dzięki dobrze podrobionym dokumentom możliwe było ukrycie tożsamości konspiratora czy prowadzenie łączności. Pracownicy Lega...
"Żołnierze Polskich Sił Zbrojnych, którzy przelewali krew na zachodnich frontach II wojny światowej, tylko formalnie należeli do obozu zwycięskiej koalicji, gdyż zakończenie wojny przyniosło im raczej gorycz porażki. Wprawdzie Polska została uwolniona od brutalnej okupacji niemieckiej, ale wolności nie odzyskała – trafiła pod kontrolę totalitarnego reżimu sowieckiego, z nadania którego władzę sprawowali polscy komuniści. Przed weteranami stanął dramatyczny dylemat: czy naraża...
Książka w ujęciu problemowo-chronologicznym ukazuje znaczenie Polski w polityce Jugosławii na tle relacji Belgradu z całym blokiem wschodnim. Szczególną uwagę poświęcono znaczeniu czynnika sowieckiego w kształtowaniu polityki jugosłowiańskiej wobec PRL oraz różnicom ideologicznym między niezależną od Sowietów Jugosławią i podległą Kremlowi PRL. Autor przywołuje w książce nieznane badaczom źródła obcojęzyczne (m.in. serbskie, rosyjskie), kreśli szeroką panoramę kontaktów Belgr...
Książka przedstawia losy ludności polskiej we Lwowie w latach 1944–1959. Opowiada o masowych wysiedleniach polskich mieszkańców miasta połowie lat czterdziestych XX w. (1944–1946) i tzw. drugiej repatriacji, która zakończyła się w 1959 r. Przybliża też codzienne losy tych Polaków, którzy zostali we Lwowie, opisuje funkcjonowanie Kościoła Rzymskokatolickiego i szkolnictwa polskojęzycznego, aktywność instytucji kultury (np. polskiego teatru), a także działalność przedwojennych ...
O ile poznański Czerwiec 1956 doczekał się już sporej biblioteki, o tyle najważniejsi ludzie Czerwca wciąż czekają na swoje biografie i studia. Jedną z takich postaci jest Stanisław Hejmowski – niezłomny prawnik, lider grupy adwokatów broniących przed sądem uczestników poznańskiej rewolty. Niniejsza książka stanowi próbę rozpoznania jego niezwykle barwnego i pracowitego życia, tak charakterystycznego dla polskich losów w trudnym wieku XX – życia nieograniczającego się wszakże...
Historia najnowsza obejmuje okres od zakończenia nowożytności, czyli przełom XVIII i XIX wieku, aż do czasów współczesnych. Dlatego wiele książek z kategorii „Historia najnowsza” poświęconych jest wojnom światowym, powstaniu warszawskiemu czy okresowi PRL-u. Pozycje przedstawiające czasy II wojny światowej stanowią tak dużą część książek, że zostały umieszczone w odrębnej podkategorii „II wojna światowa”. Główny trzon kategorii „Historia najnowsza” stanowią książki oscylujące wokół tematyki wojen światowych („Legiony – droga do legendy” Marka A. Koprowskiego, „Niewygodny Polak” Macieja Bernatta-Reszczyńskiego), powstania warszawskiego („Duch ’44. Siła ponad słabością” Stanisława Zasady), PRL-u („»Ciekawe« życie w PRL-u. I co dalej?” Bogusława Homickiego) oraz Solidarności („Tu radio Solidarność” Pawła Pietkuna). Jednak znaleźć tu można także takie publikacje jak „Kobiety wywiadu” Przemysława Słowińskiego, który przedstawia biografie najsłynniejszych agentek i szpiegów, m.in. Mathilde Carré, Coco Chanel czy Krystyny Skarbek. W tej kategorii znajduje się też „Epilog do »Kamieni na szaniec«” profesora Grzegorza Nowika, ukazujący szerzej tło wydarzeń przedstawionych przez Aleksandra Kamińskiego w jego słynnej książce. Najnowszej historii poświęcona została chociażby „Polska 1945–2015. Historia polityczna” Andrzeja Piaseckiego i Ryszarda Michalaka – jedna z niewielu monografii przedstawiających w takiej formie losy współczesnej Polski. Nie może zabraknąć także opisów brawurowych ucieczek, m.in. z obozów śmierci – Auschwitz, Sobiboru, sowieckich łagrów czy pilnie strzeżonych twierdz, które w „Słynnych ucieczkach Polaków” opisał Andrzej Fedorowicz.
