Dr Jerzy Pałosz - historyk, prawnik, wieloletni dziennikarz „Gazety Krakowskiej”, obecnie wykładowca w Katedrze Kulturoznawstwa i Filozofii Wydziału Humanistycznego AGH w Krakowie. Od lat zajmuje się badaniem działań wojennych na froncie wschodnim podczas I wojny światowej. W czasie krótkich przerw w podróży co ciekawsi świata żołnierze zwiedzali nieznane im miasta, a inni po prostu spędzali czas w knajpach. Potem tory się kończyły i zaczynał się długi, wyczerpujący marsz....
Na ziemie polskie, będące wówczas pod zaborem pruskim, austriackim i rosyjskim informacje o Rushu i jego inicjatywach dotarły dzięki Julianowi Ursynowi Niemcewiczowi, który poznał go osobiście podczas swojego pobytu za oceanem. Zwiedził też założony przez Rusha w Filadelfii szpital. Po powrocie do kraju swymi spostrzeżeniami podzielił się z lekarzem i pisarzem Jakubem Szymkiewiczem, autorem Dzieła o pijaństwie (1818) uważanego za pierwszy podręcznik alkohologii w Polsce i wci...
Anna Penkała (ur. 1988) – doktor nauk humanistycznych w zakresie historii, adiunkt w Katedrze Historii Nowożytnej Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie. Prowadzi badania dotyczące życia codziennego, a także pozycji prawnej i społecznej kobiet w epoce nowożytnej. Autorka monografii Panieńskie ochędóstwo. Kwestie posagowe i wienne w małżeństwach szlachty województwa krakowskiego w czasach saskich. Zachowane akta sądów grodzkich stanowią obszerny, niewykorzystywany do...
Kraków w latach 1945–1947 odbudowywał się po tragicznym czasie wojny i okupacji. Krakowianie z jednej strony mieli nadzieję na przywrócenie dawnego kształtu i wielkości miasta, a z drugiej na odtworzenie przedwojennego stylu życia, zarówno w powszednim, jak i świątecznym wymiarze. Nie było to łatwe zadanie. Straty policzalne (zniszczenia materialne, utrata części trwałego majątku przemysłu, rabunek dzieł sztuki) oraz te niepoliczalne (cierpienie, zerwane więzi rodzinne, sie...
Wartość naukowa pracy jest znaczna, poszerza ona naszą wiedzę nie tylko na temat staropolskich zwyczajów związanych z wydawaniem panien za mąż, ale również przynosi wiele cennych informacji z zakresu obyczajowości staropolskiej, zróżnicowania majątkowego poszczególnych warstw stanu szlacheckiego, kultury materialnej tej części społeczeństwa […] Rezultaty żmudnych poszukiwań archiwalnych autorki są imponujące i pokazują, że historyk epoki staropolskiej ma jeszcze źródła dotąd ...
Wyżyna Krakowsko-Wieluńska (potocznie zwana Jurą) to atrakcyjny turystycznie region rozpoznawalny głównie za sprawą efektownych wapiennych ostańców skalnych. Jego przebogata historia kojarzona jest głównie ze średniowieczem, a to za sprawą Orlich Gniazd, czyli malowniczych ruin zamków obronnych z czasów panowania Kazimierza Wielkiego. Dalece mniej znane są wydarzenia z późnej jesieni 1914 roku, kiedy to Jura stała się areną zaciętych walk między wojskami rosyjskimi z jednej, ...
Prezentowana monografia koncentruje się wokół zagadnień związanych z archiwum – rozumianym jako miejsce gromadzenia i przechowywania dokumentów życia społecznego: codziennego i oficjalnego – akt urzędowych i prywatnych, zbiorów o szczególnym znaczeniu, różnej proweniencji i rozmaitym charakterze (źródła pisane, ikonograficzne, kartograficzne, materiały audiowizualne itp.), pełniących zadanie swoistego „strażnika” ludzkiej pamięci. fragment Wstępu...
Tabu jest częścią życia każdej społeczności i nieustannie oddziałuje na rządzące nią normy, mając za zadanie – jak dowodziła Mary Douglas – redukcję wspólnotowego poczucia chaosu. Tabu było także integralną częścią doświadczenia życia w PRL, a studium wyobrażeń na temat tego, co nieakceptowane, niewygodne, budzące niesmak lub wstyd, pozwala nam zobaczyć dzisiaj lepiej praktyki postrzegane wtedy w kategoriach niepodważalnej społecznej normy. Losy „panien z dzieckiem” pokazują ...
Człowiek nie może funkcjonować w świecie społecznym bez świadomości posiadania własnej przeszłości, wyróżniającej go od innych i kształtującej jego tożsamość. Pamięć człowieka z socjologicznego punktu widzenia można podzielić na dwie nierozerwalnie połączone ze sobą części, definiowane przez pojęcia „pamięć jednostkowa” i „pamięć zbiorowa”. Ta pierwsza jest właściwa dla każdego człowieka, stanowi zbiór jego wiedzy, doświadczeń, przeżyć oraz wspomnień. Jest niepowtarzalna, oso...
Nim trafimy na gąsawskie strychy, musimy poznać problemy filozofii i antropologii kulturowej, historiografii, socjologii, archeologii, semiotyki itd. związane z czasem, przestrzenią, pamięcią jednostkową i społeczną, narracją, rzeczami w ich funkcjach utylitarnych i znakowych, następnie z domem jako jednym z kluczowych symboli kultury. Dopiero po takim przygotowaniu – wskazaniu, że praca dotyczy pozornie tylko „miejsc nieistotnych”, rzeczy bezużytecznych i zapomnianych – auto...
Pojawili się na ulicach polskich miast w momencie, gdy ruch hipisowski w Ameryce i w Europie Zachodniej osiągnął swoje apogeum. Początkowo mówili o sobie „hippiesi”, lekko tylko spolszczając angielską nazwę. Od większości swoich rówieśników odmienni stylem bycia, a przede wszystkim wyglądem, zostali uznani za „zjawisko o potencjalnych warunkach kryminogennych” oraz zagrożenie dla wychowawczych i ideologicznych działań wobec młodzieży, nad którą wyłączne prawo do sprawowania r...
Wychodząc od zjawisk i postaci słabo obecnych w czeskiej, chorwackiej i słowackiej dominującej narracji historycznej, Autorzy docierają do problemów ogólniejszych w skali całego regionu posthabsburskiego, inspirujących także dla historyków innych wspólnot kulturowych. Widziana przez pryzmat lokalności monarchia jawi się w tej perspektywie nie tyle jako aktywny aktor wydarzeń, ile raczej jako środowisko sprzyjające kiełkowaniu bardzo różnorodnych postaw i idei. Także takich, n...
Piotr Marek Napierała (ur. 18 maja 1982 roku w Poznaniu), doktor nauk humanistycznych w zakresie historii; zajmuje się myślą polityczną oświecenia i jego przeciwników oraz dyplomacją Francji i Wielkiej Brytanii XVIII wieku, a także kwestiami związanymi z ustrojem państw (Wielka Brytania, Francja, Niemcy, Szwecja, Republika Zjednoczonych Prowincji) w czasach oświecenia. Jego zainteresowania skupiają się również na problematyce życia codziennego w Wielkiej Brytanii, Holandii i ...
Kategoria pamięci należy do najczęściej przywoływanych we współczesnym dyskursie humanistycznym, takich, które zagospodarowują największe pole badawcze. Tom pod redakcją Zofii Budrewicz i Marii Sienko mierzy się z tą nader ważną i delikatną materią, przynosząc teksty znaczące zarówno dla refleksji literaturoznawczej, kulturowej, jak i edukacyjnej. Artykuły zebrane w książce Historia – pamięć – tożsamość w edukacji humanistycznej w tomie pt. Literatura i kultura układają się w...
Grzegorz Bębnik (ur. 1970 r.) – historyk, politolog i socjolog, doktor nauk humanistycznych, pracownik Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach. Autor publikacji o historii Górnego Śląska w XIX i XX w., ze szczególnym uwzględnieniem problematyki II wojny światowej. Opublikował m.in. Wrzesień 1939 r. w Katowicach (Katowice 2012), W stronę wojny. Gliwice 1939 (Gliwice 2014). Redaktor i współautor książek, m.in. Wrzesień 1939 r. na Górnym Ś...
Praca Piotra Napierały o Simonie van Slingelandtcie jest nie tylko rzetelnie przeprowadzoną analizą życia i politycznej aktywności jednego z najważniejszych niderlandzkich mężów stanu pierwszej połowy XVIII wieku, ale również udanym studium o zagranicznej i wewnętrznej polityce Niderlandów w tym okresie. Obydwa zagadnienia są w polskiej historiografii mało znane. Tym bardziej godna uznania jest monografia dr. Napierały – oparta przede wszystkim na jego własnych badaniach. Tyt...
Historia najnowsza obejmuje okres od zakończenia nowożytności, czyli przełom XVIII i XIX wieku, aż do czasów współczesnych. Dlatego wiele książek z kategorii „Historia najnowsza” poświęconych jest wojnom światowym, powstaniu warszawskiemu czy okresowi PRL-u. Pozycje przedstawiające czasy II wojny światowej stanowią tak dużą część książek, że zostały umieszczone w odrębnej podkategorii „II wojna światowa”. Główny trzon kategorii „Historia najnowsza” stanowią książki oscylujące wokół tematyki wojen światowych („Legiony – droga do legendy” Marka A. Koprowskiego, „Niewygodny Polak” Macieja Bernatta-Reszczyńskiego), powstania warszawskiego („Duch ’44. Siła ponad słabością” Stanisława Zasady), PRL-u („»Ciekawe« życie w PRL-u. I co dalej?” Bogusława Homickiego) oraz Solidarności („Tu radio Solidarność” Pawła Pietkuna). Jednak znaleźć tu można także takie publikacje jak „Kobiety wywiadu” Przemysława Słowińskiego, który przedstawia biografie najsłynniejszych agentek i szpiegów, m.in. Mathilde Carré, Coco Chanel czy Krystyny Skarbek. W tej kategorii znajduje się też „Epilog do »Kamieni na szaniec«” profesora Grzegorza Nowika, ukazujący szerzej tło wydarzeń przedstawionych przez Aleksandra Kamińskiego w jego słynnej książce. Najnowszej historii poświęcona została chociażby „Polska 1945–2015. Historia polityczna” Andrzeja Piaseckiego i Ryszarda Michalaka – jedna z niewielu monografii przedstawiających w takiej formie losy współczesnej Polski. Nie może zabraknąć także opisów brawurowych ucieczek, m.in. z obozów śmierci – Auschwitz, Sobiboru, sowieckich łagrów czy pilnie strzeżonych twierdz, które w „Słynnych ucieczkach Polaków” opisał Andrzej Fedorowicz.
