Korespondencja Marii i Tymoteusza Karpowiczów z Andrzejem Falkiewiczem i Krystyną Miłobędzką jest świadectwem trwającej ponad trzydzieści lat przyjaźni. Rozmowa twórców, których łączyły lektury, wrażliwość estetyczna oraz codzienne troski, daje wgląd w prywatną i literacką relację pomiędzy jej uczestnikami, a także obrazuje późnonowoczesną rzeczywistość po obu stronach Atlantyku. Więc będziemy musieli zdać się na korespondencję. Otwartą. Antyliteracką – pisał Karpowicz. List...
Rękopisy stanowią bardzo ważną część zbiorów Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Wśród ponad 22 tysięcy zabytków zgromadzono 2239 dyplomów wystawionych między XIII a XVIII wiekiem na dworach królów i książąt polskich oraz europejskich, a także w kancelarii watykańskiej. Spisane na pergaminie lub papierze i potwierdzone pieczęciami m.in.. Zygmunta I Starego, Jana III Sobieskiego, Stanisława Augusta Poniatowskiego czy papieży Juliusza II, Innocentego IX i Benedykta XIV, dokume...
Zamieszczone w niniejszej książce prace przedstawiają losy historycznych księgozbiorów prywatnych pochodzących z obszarów Rzeczypospolitej Obojga Narodów, Śląska i Pomorza, a przechowywanych obecnie w Polsce, a także za granicą. Autorki i autorzy artykułów odtwarzają dzieje konkretnych tomów oraz wpływ całych bibliotek na rzeczywistość społeczno-kulturową dawnych czasów. Referaty prezentowane były podczas II Międzynarodowej Konferencji Proweniencyjnej Kolekcje prywatne w zbio...
Dwusetlecie istnienia Zakładu Narodowego im. Ossolińskich stało się dobrym pretekstem, aby uważnie przyjrzeć się znaczeniu i złożonej historii tego zasłużonego ośrodka kulturalno-naukowego. Teksty zamieszczone w niniejszej książce omawiają działalność Ossolineum i prezentują zgromadzone w nim zbiory biblioteczne oraz muzealne. Przybliżono tu również losy wybitnych przedstawicieli świata nauki, mecenasów, kolekcjonerów, a także dzieje instytucji powołanych w celu zachowania dz...
Co łączy wyobrażenia fantastycznych krain i nieodkrytych lądów z niezwykłymi dziejami Piwnicy Świdnickiej we Wrocławiu? Jaki jest związek między wrocławską Wytwórnią Filmów Fabularnych i kolekcją złotych monet? Autorki i autorzy tekstów zawartych w niniejszej publikacji odsłaniają tajemnice skarbów kultury przechowywanych w Ossolineum: starych druków, manuskryptów, dokumentów kartograficznych, bogato zdobionych tabakierek czy bezcennych złotych monet. Śledzą losy ossolińsk...
Interpretacyjna przenikliwość przeplata się w tej książce z zachętą do podjęcia „ćwiczenia z ponownego nazywania”. Na początku XX wieku Irlandczycy – podobnie jak wiele innych narodów – stanęli przed wyzwaniem zredefiniowania własnej tożsamości i znalezienia dla niej form wyrazu. Terry Eagleton, Fredric Jameson i Edward W. Said obierają to zagadnienie za centralny temat swoich rozważań, a doświadczenie irlandzkie jawi im się jako historia kolonialna, nie tracąc przy tym osobn...
Burzliwa historia Muzeum Książąt Lubomirskich przywodzi na myśl zmienny krajobraz – urozmaicony, pełen nieoczywistych traktów. Dwieście lat istnienia instytucji, od początku będącej częścią Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, to okres, który pozwala przyjrzeć się pejzażowi kulturowemu Polski i Europy Środkowo-Wschodniej z wielu punktów widzenia. Niniejsza książka przybliża losy dwudziestu pięciu obiektów ze zbiorów Muzeum – zarówno znanych i reprezentatywnych, jak i tych ni...
Muriel Rukeyser w przełomowym tomie poetyckim z 1938 roku postawiła sobie za cel wypracowanie formy, która pozwoliłaby wyrazić sprzeciw wobec niesprawiedliwości społecznych. Otwierający "U.S. 1" cykl "Księga umarłych" – najsłynniejsze dzieło tej amerykańskiej pisarki – w nowatorski sposób dokumentuje konsekwencje katastrofy przemysłowej w Gauley Bridge w Wirginii Zachodniej: zatrudnieni do drążenia tunelu robotnicy ze względu na złe warunki pracy zaczęli zapadać na pylicę krz...
Gerion, wrażliwy skrzydlaty chłopiec o czerwonej skórze, zaczyna tworzyć swoją autobiografię, gdy ma pięć lat. Pewnego dnia, już jako zagubiony młodzieniec, natrafia na butnego włóczęgę Heraklesa. Ich spotkanie jest jak wybuch wulkanu. Istnieje wiele sposobów na opowiedzenie takiej historii – notuje Anne Carson. Jednym z nich jest grecki mit o nieustraszonym herosie oraz jego dwunastu pracach. Innym – stworzony przez poetę Stezychora poemat Gerioneida, opisujący życie skrzyd...
"Literatura jest sztuką opowiadania, a Sienkiewicz jest największym opowiadaczem literatury polskiej i jego fraza równej sobie nie ma" – pisał Jerzy Pilch. Do dziś "Ogniem i mieczem" cieszy się dużym zainteresowaniem czytelników. Obok poważnej tematyki cechuje je stylistyczne mistrzostwo, zarówno w przypadku narracji, jak i języka bohaterów – zróżnicowanego oraz oddającego charakter postaci, ponadto wartka akcja i liczne nieprzewidziane jej zwroty. "Ogniem i mieczem" otwiera...
Cykl "Na wysokiej połoninie" – opus magnum Stanisława Vincenza – to wielka opowieść zarówno o archaicznej cywilizacji pasterskiej na Huculszczyźnie w Karpatach Wschodnich, jak i o chasydach, którzy na Pokuciu rozwijali idee religijne Baal Szem Towa, a także o rodach polskich i ormiańskich zakorzenionych w krajobrazie pogórza karpackiego i Bukowiny oraz o ludziach osiadłych w galicyjskich miasteczkach albo wędrujących przez granice. Horyzont narracji obejmuje kilka stuleci dzi...
Obdarzony nadzwyczajnym słuchem Henry Green jest niezrównanym choreografem języka potocznego. „Pochwyceni” – powieść opublikowana po raz pierwszy w 1943 roku – czerpie pełnymi garściami z biografii autora. Green służył w ochotniczej straży pożarnej w czasie, kiedy Wielka Brytania przygotowywała się do wojny, pobierał żołd w wysokości sześćdziesięciu siedmiu szylingów tygodniowo i jak wszyscy wokół miesiącami czekał w napięciu na bombardowanie Londynu. Narrację „Pochwyconych”...
Forrest Gander zaprzęga literaturę do działań, które poezja zwykła odkładać na później. Podsłuchuje świat – naturę oraz ludzi – i oddaje mu głos. Jak zauważa Julia Fiedorczuk w posłowiu do "Podwojonego życia", „polifoniczny charakter twórczości Gandera odzwierciedla jego przeświadczenie, że na każdą tożsamość składają się liczne zjawiska, procesy i byty. Komunikacja nie jest przymiotem wyłącznie ludzkim, w każdym zakątku ziemi toczą się rozmowy, każda wypowiedź – także wypowi...
„Powinna być nieufnością” – pisał Stanisław Barańczak o poezji współczesnej. – „Powinna być nieufnością, bo tylko to usprawiedliwia dzisiaj jej istnienie. Im szerszy zasięg ma jakiś środek wypowiedzi, tym usilniej stara się odzwyczaić nas od myślenia, wpoić nam te czy inne prawdy absolutne, podporządkować nas określonym systemom wartości, zmusić nas do takich czy innych zachowań”. Swoją twórczością poetycką autor Widokówki z tego świata raz po raz mówi: „Sprawdzam!”. Z podejr...
W Dekreacji Anne Carson podejmuje próbę przekroczenia własnego „ja”, by oddać głos temu, co niewyrażalne i radykalnie odmienne. Przy pomocy naświetlających się wzajemnie utworów, w kolażu literackich form i stylów – od wierszy, przez krytyczno-filozoficzne eseje i dialogi, po operę poetycką – kieruje wzrok ku postaciom, które, mówiąc słowami Simone Weil, „uczestniczyły w kreacji świata przez dekreację samych siebie”. Pisze m.in. o Samuelu Becketcie, Marguerite Porete, Safonie...
Jacek Łukasiewicz należy do grona najbardziej wpływowych powojennych krytyków. Jego eseje oraz szkice, a także rozumienie społecznej roli piśmiennictwa i krytyki, odcisnęły istotny ślad w dyskusji o literaturze współczesnej. Pisane od lat sześćdziesiątych do śmierci autora w 2021 roku książki, artykuły oraz notatki krytyczne składają się na wielowątkowe i niezmiennie aktualne dzieło. Przygotowany przez Pawła Mackiewicza wybór zawiera najistotniejsze, szeroko komentowane tekst...
Kiedy po drugiej wojnie światowej doszło do migracji ludności, a także przemieszczeń ocalałego mienia, w tym dóbr kultury, liczne księgozbiory, gromadzone często od pokoleń, uległy podziałom i rozproszeniu. Na skutek zmiany granic wiele materiałów pochodzących z bibliotek mniejszości religijnych, etnicznych oraz ruchów społecznych znalazło się w kolekcjach publicznych i prywatnych. Dzięki badaniom proweniencyjnym zbiory te stanowią dziś cenne źródło pozwalające lepiej poznać ...
Powieść Samotne londyńczyki Sama Selvona wyrosła ze złudzeń i niespełnionych marzeń o równości i awansie społecznym w Anglii, dokąd w latach pięćdziesiątych tak licznie przybyli na zaproszenie rządu brytyjskiego mieszkańcy skolonizowanych Wysp Karaibskich. Czarny Londyn, na który patrzymy oczami Mosesa Aloetty oraz jego towarzyszy, do dziś pozostaje jednym z najsłynniejszych obrazów tego miasta. Sam Selvon pokazuje podszewkę metropolii: rzeczywistość imigrantów, nocne zmiany,...
Isaac Bashevis Singer, jedyny laureat literackiej Nagrody Nobla za twórczość pisaną w języku jidysz, choć napisał wiele powieści, słynie przede wszystkim jako mistrz krótkich form. Edycja Biblioteki Narodowej zawiera trzydzieści sześć opowiadań przełożonych z oryginału. Z częścią z nich polski czytelnik miał już okazję zetknąć się za pośrednictwem tłumaczeń z wersji angielskich, ale dzięki obecnemu przekładowi z jidysz zostały uzupełnione o pominięte wcześniej szczegóły, a na...
Monumentalna, ośmiusetronicowa książka poetycka skomponowana z wypowiedzi niemal wszystkich mieszkańców pustoszejącej szwedzkiej wsi Osebol, w której dorastała autorka. To niezwykły portret miejsca i ludzi z nim związanych, ożywiony słowami osób o różnym pochodzeniu, urodzonych na przestrzeni kilku dekad oraz parających się rozmaitymi zajęciami.W posłowiu do tomu Maciej Robert zauważa: „W wypowiedziach bohaterów Kapli, zdawać by się mogło bliźniaczo do siebie podobnych (bo po...
Wstręt. Thomas Bernhard w San Salvadorze to przykład literatury, w której tli się płomień, która zalewa czytelnika kolejnymi falami narracyjnych torsji. Horacio Castellanos Moya nadał swojej głośnej powieści z 1997 roku formę obsesyjnego monologu, ukazując społeczeństwo w stanie upadku: pełne przemocy, podłe i puste. Wstręt jest bezkompromisową tyradą na obyczajowość i kulturę Salwadoru. Został uznany za tak radykalny, że po premierze książki autorowi grożono śmiercią. Główny...
Poetycka wizja Litwy lat 1811 i 1812, spisana przez Adama Mickiewicza dwie dekady później, na emigracji w Paryżu. Opus magnum poety i jego ostatni duży utwór. Przez kolejne pokolenia Polaków uważany za epopeję narodową, Pan Tadeusz (1834) nie przestaje zachwycać. Olśniewa nie tylko kreacją świata, złożonego z obrzędów, obyczajów, rytuałów i konwenansów kultury szlacheckiej, lecz także językiem poetyckim i artyzmem formy. Nie ma w tym poemacie zbędnej frazy, nieznaczącego boha...
„Literatura na drugie imię ma bezdomność” – pisze Jerzy Jarniewicz. „Bezdomni byli Ulisses i Leopold Bloom; wałęsający się po Nowym Jorku Holden Caulfield; hinduscy bohaterowie V.S. Naipaula; podróżujący po Patagonii Bruce Chatwin; rozczarowana komunizmem Doris Lessing; wyzwalający się z Irlandii James Joyce; amerykański Żyd z powieści Philipa Rotha; czująca się obco we własnym szczęśliwym domu Virginia Woolf; socjalista George Orwell (…). Literatura zbiera pod swoimi skrzydł...
Monograficzna książka Katarzyny Kończal jest próbą zmierzenia się ze złożoną twórczością Sebalda. Koncentruje się na trzech wybranych aspektach: sposobach przedstawiania zwierząt, kondycji ludzkiej oraz procesie rujnacji środowiska. Są to interpretacje wpisujące się w najnowsze tendencje badawcze – ujmują dorobek autora Pierścieni Saturna wnikliwie i wielokontekstowo, co pozwala dostrzec w nim nie tylko zachwycającego stylistę, lecz także uważnego krytyka nowoczesności....
