"Dzieje agonii", część trzecia trylogii "Rzeczpospolita Obojga Narodów" (opublikowana w 1972 roku), opisuje dramatyczne dla naszej historii lata 1696-1795, nasilający się proces upadku państwa prowadzący do tragicznego końca. Sprzyjało temu burzliwe panowanie Augusta II zwanego Mocnym (1697-1706, 1709-1733) i jego syna Augusta III (1733-1763) z saskiej dynastii Wettinów, przeplecione krótkotrwałymi epizodami rządów Stanisława Leszczyńskiego (1704-1709 i 1733-1736). Wykorzystu...
"Calamitatis regnum", druga część trylogii "Rzeczpospolita Obojga Narodów" (opublikowana w 1967 roku), opowiada o burzliwych latach 1648-1696, znanych z kart powieści Sienkiewicza. Zakończone abdykacją panowanie syna Zygmunta III Wazy, Jana II Kazimierza (1648-1668), który zmagał się z wojną z Kozakami (powstanie Chmielnickiego), z Rosją i Szwecją (tzw. potop, 1655-1660), przyniosło wyniszczenie kraju, chaos w życiu politycznym, rozpanoszenie sobiepaństwa i anarchii, utratę t...
Część pierwsza trylogii "Rzeczpospolita Obojga Narodów" (opublikowana w 1967 roku) obejmuje niespełna 80 lat naszych dziejów, w tym pełną dramatyzmu historię kolejnych elekcji. "Srebrny Wiek" zaczyna opis okresu bezkrólewia po bezpotomnej śmierci Zygmunta II Augusta (1572), kończącej rządy Jagiellonów. Po krótkim epizodzie Henryka III Walezego (1573-1574), dziesięciolecie panowania Stefana Batorego (1576-1586) wypełniły próby naprawy i umocnienia władzy królewskiej oraz wojny...
W drugiej części słynnego cyklu esejów historycznych Paweł Jasienica kreśli dzieje dynastii Jagiellonów, która stworzyła w drugiej połowie XV wieku potężne imperium, obejmujące Polskę, Litwę, Czechy i Węgry. Było to pierwsze w dziejach Europy państwo wielu narodów, wiar i kultur. I był to prawdziwy Złoty Wiek Rzeczypospolitej - czas wielkich przemian, kształtowania się nowych form życia państwowego, rozwoju nauki i kultury. Esej - napisany w latach 1959-1960 i opublikowany w ...
Pierwsza część znanego cyklu esejów historycznych Pawła Jasienicy to - według słów samego autora - "swobodne literackie opowiadanie" o dziejach Polski w okresie formowania się jej państwowości. Oglądamy tu losy kraju i narodu, który - rządzony przez przedstawicieli jednego rodu królewskiego - zdobywa sobie poczesne miejsce na mapie Europy. Jasienica wysuwa na plan pierwszy dzieje dynastii, sugestywnie ukazując zmagania, osiągnięcia i koleje życia piastowskich władców Polski. ...
Jak i dlaczego zostało wymordowanych niemal sześć milionów Żydów przy użyciu przemysłowych metod, pod nadzorem aparatu państwowego Trzeciej Rzeszy? Po setkach rozmów z ocalałymi z Zagłady, z jej sprawcami i naocznymi świadkami, przeprowadzonych w ciągu dwudziestu pięciu lat, Laurence Rees łączy w książce ich świadectwa, w większości nigdy niepublikowane, z najnowszymi ustaleniami historyków, tworząc chronologiczną opowieść o największej zbrodni popełnionej w XX wieku w Europi...
Zgodnie z sugestią zawartą w tytule, autor biografii skupia się na cierpieniach Chińczyków pod rządami Mao. Wielu polemistów twierdzi, że w ciągu dwudziestu siedmiu lat jego władzy zdarzyło się wiele dobrego: warunki życia milionów ludzi uległy pewnej poprawie, zyskali prawo do edukacji i dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej; przeciętna długość życia wzrosła z czterdziestu do przeszło sześćdziesięciu lat. Jednak cena była przerażająco wysoka. Na ołtarzu rewolucji złożono p...
Autor przygląda się pracy uczonych na kilkunastu stanowiskach archeologicznych, między innymi w Biskupinie, Gieczu, Wiślicy i na Wolinie, opisując i interpretując ich odkrycia, jak na przykład tzw. płytę wiślicką. Stara się przy tym odpowiedzieć na pytanie o początki polskiej państwowości, być może znacznie wcześniejsze, niż przypuszczano. Jeden z rozdziałów poświęca historii państwa bułgarskiego, podkreślając zarazem jedność Słowiańszczyzny i cechy łączące wszystkie narody s...
Lenin wymyka się schematom, którym podlegali wszyscy późniejsi dyktatorzy. Nie działał wyłącznie za pomocą terroru. Pod wieloma względami był fenomenem politycznym, demagogiem, szafującym obietnicami bez pokrycia, kłamstwami i wyznającym prostą zasadę, że cel uświęca środki. Nie był sadystą, szaleńcem ani nawet fanatykiem. Przedkładał taktykę nad doktrynalną czystość i potrafił diametralnie zmieniać zdanie, gdy było to opłacalne. W kontaktach osobistych uprzejmy dżentelmen z ...
Na całym świecie to Auschwitz stało się symbolem mordu na Żydach, dokonanego przez narodowosocjalistyczne Niemcy. Natomiast akcja "Reinhardt", ze swoimi obozami zagłady Bełżcem, Sobiborem i Treblinką, pozostaje w cieniu, chociaż jak nic innego pokazuje istotę Holocaustu: przemysłowe zabijanie ludzi. Równając z ziemią miejsca mordu i paląc wszelkie świadectwa, oprawcy chcieli nie tylko fizycznie zlikwidować ofiary, lecz także jakiekolwiek o nich wspomnienie. Do pewnego stopnia...
W szesnastowiecznej Europie doszło do prawdziwej eksplozji rządów kobiet — zasiadających na tronach albo trzymających się za kulisami, lecz przez ponad sto lat dzierżących bezprecedensową władzę. Od Izabeli Kastylijskiej, jej córki Katarzyny Aragońskiej i wnuczki Marii Tudor aż do Katarzyny Medycejskiej, Anny Boleyn i Elżbiety Tudor, kobiety sprawowały w swoich krajach olbrzymią władzę, kształtując przez ponad stulecie przebieg europejskiej historii. Izabela Kastylijska, zaku...
20 stycznia 1942 roku na zaproszenie Reinharda Heydricha, szefa Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy, piętnastu mężczyzn – byli to wysokiej rangi przedstawiciele nazistowskiej służby państwowej, NSDAP i SS – spotkało się w luksusowej willi na zachodnich obrzeżach Berlina, przy Grosser Wannsee. Piękno architektury i krajobrazu dramatycznie kontrastowało z celem ich spotkania. W przejętej przez SS i służącej jako dom gościnny willi zebrano się, by obradować nad „ostatecznym ro...
Czy Rzeczpospolita upadła przez polskie warcholstwo? Paweł Jasienica o przyczynach rozbiorów i polskim charakterze narodowym. Czy warcholstwo i skłonność do anarchii to część polskiego charakteru narodowego? W wydanym pośmiertnie zbiorze esejów Paweł Jasienica polemizuje z tym stereotypem, podtrzymywanym między innymi przez powieści Sienkiewicza. Analizując dzieje Rzeczpospolitej od XVI wieku i przyczyny jej upadku, dowodzi, że „Nieprawdą jest, że Polacy nie umieją korzystać...
W historii Polski kobiety, żony i kochanki, miały bardzo często istotny udział w tworzeniu, rozwoju i upadku państwowości, a nierzadko bezpośrednio lub pośrednio wpływały na losy Europy. Niejednokrotnie to one właśnie, w najtrudniejszych dla kraju momentach, potrafiły zmobilizować swoich ukoronowanych mężów do podjęcia konkretnych, zdecydowanych działań. Nie brakowało również w naszej historii takich kobiet, które wykorzystując łoże, działały przeciwko rządzącemu współmałżonk...
W sobotni wieczór 28 lutego 1953 r. Stalin podejmował swój wewnętrzny krąg na Kremlu, a potem na daczy w podmoskiewskim Kuncewie. Beria, Bułganin, Chruszczow i Malenkow opuścili go dopiero nad ranem. Stalin był pijany i w wyśmienitym humorze. Następnego dnia ochronę zaniepokoiła cisza panująca w prywatnych pokojach Stalina, jednak nikomu nie wolno było tam wejść bez wezwania. Gdy w końcu o dziesiątej wieczorem otworzono drzwi pod pretekstem przekazania Stalinowi urzędowej poc...
Mit przyzwoitego narodowego socjalisty, którym architekt Hitlera Albert Speer otaczał się aż do śmierci, był przez lata akceptowany przez znanych historyków. Mit ten polegał na odrzuceniu tego, co zostało dowiedzione ponad wszelką wątpliwość: że wykształceni, inteligentni i kulturalni ludzie mogą w pewnych okolicznościach zachowywać się jak bestie w ludzkim ciele i być równie moralnie odrażający jak psychopaci. Był to mit oparty na negacji faktu, że człowiek niewyróżniający s...
Przerażająca, inspirująca i głęboko niepokojąca książka Sarah Helm jest wynikiem przełomowych badań historycznych. Przez dziesięciolecia historia Ravensbrück ukryta była za żelazną kurtyną i pozostawała mało znana. Wykorzystując świadectwa ujawnione po zakończeniu zimnej wojny i wywiady z ocalałymi, które nigdy wcześniej nie mówiły, Helm zagłębiła się w świat obozu i pokazała niewyobrażalny horror. W Ravensbrück przez sześć lat więźniarki bito, torturowano, zmuszano do niewo...
Po upadku reżimu nazistowskiego generał pułkownik Franz Halder wyraził opinię, że Führer nie umiał myśleć strategicznie i pod żadnym względem nie dorastał do roli wodza; był prostym gefreitrem, który nigdy nie walczył na pierwszej linii frontu. Inni twierdzili, że podczas I wojny światowej Hitler wykazał się tchórzostwem i podstępnie wyłudził Krzyż Żelazny, a na koniec wylądował w szpitalu psychiatrycznym. Na podstawie najnowszych ustaleń i dotychczas nieznanych dokumentów He...
Łatwiej jest nienawidzić Hitlera niż własnego dziadka. Kiedy była dzieckiem, uważała dziadka za dobrotliwego starszego pana, który kolekcjonuje znaczki pocztowe. Dopiero znacznie później Charlotte Krüger dowiedziała się, że jego życie miało także mroczną stronę. SS-Sturmbannführer Bernhard Krüger kierował warsztatem fałszerskim założonym w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen. Pracowali w nim żydowscy więźniowie, których zadaniem było podrabianie brytyjskich funtów. Akcja prz...
Historia Polski pełna jest mitów, półprawd, przemilczeń i niedomówień. Różne jej wątki bywały w ciągu wieków retuszowane, poprawiane i wygładzane, by w końcu przybrać postać miłej dla ucha opowieści – stawały się narodowymi mitami. Niekiedy tworzono mity dla pokrzepienia serc, innym znów razem, dla chwały niezbyt rozgarniętych władców, wszystkie one mają jednak jedną wspólną cechę – trwają niewzruszenie w powszechnej świadomości Polaków. Być może dlatego, że prawda często byw...
Pierwsza publikacja listów Heinricha Himmlera odnalezionych w Izraelu. Ze wszystkich najważniejszych zbrodniarzy nazistowskich, życie prywatne Heinricha Himmlera zostało udokumentowane najlepiej. Publikowane tu po raz pierwszy listy Heinricha Himmlera do żony Margi oraz jej listy do męża – których niedawne odnalezienie w Izraelu stało się prawdziwą sensacją – składają się na obszerną wymianę korespondencji, obejmującą okres od ich pierwszego spotkania w 1927 roku aż do zakońc...
Relacja-reportaż z sześciotygodniowej podróży pisarza po Chinach z 1956 roku to jedna z najciekawszych, a zarazem niemal zapomnianych książek Pawła Jasienicy. Choć niedoceniony przez krytykę, Kraj nad Jangcy stanowił istotne uzupełnienie skąpej literatury na temat intensywnie rozwijającego się kraju, w którym Jasienica już wówczas zobaczył jedną z przyszłych światowych potęg. W swoim opisie skupia się jednak nie tyle na obrazie chińskiej gospodarki, ile na życiu codziennym...
Zestawiając Greka z Rzymianinem, Plutarch ukazuje jedność obu kultur, etyczną tożsamość "czynów rodzących cnotę". Oto porównuje postać Arystydesa, zwanego Sprawiedliwym - ateńskiego męża stanu, którego najpierw wygnano, potem zawezwano na powrót do ojczyzny w przededniu najazdu perskiego króla Kserksesa, a wreszcie powierzono mu ustalenie wysokości składki dla poszczególnych członków Związku Morskiego - z charakterem i dokonaniami Katona Starszego.
Historia najnowsza obejmuje okres od zakończenia nowożytności, czyli przełom XVIII i XIX wieku, aż do czasów współczesnych. Dlatego wiele książek z kategorii „Historia najnowsza” poświęconych jest wojnom światowym, powstaniu warszawskiemu czy okresowi PRL-u. Pozycje przedstawiające czasy II wojny światowej stanowią tak dużą część książek, że zostały umieszczone w odrębnej podkategorii „II wojna światowa”. Główny trzon kategorii „Historia najnowsza” stanowią książki oscylujące wokół tematyki wojen światowych („Legiony – droga do legendy” Marka A. Koprowskiego, „Niewygodny Polak” Macieja Bernatta-Reszczyńskiego), powstania warszawskiego („Duch ’44. Siła ponad słabością” Stanisława Zasady), PRL-u („»Ciekawe« życie w PRL-u. I co dalej?” Bogusława Homickiego) oraz Solidarności („Tu radio Solidarność” Pawła Pietkuna). Jednak znaleźć tu można także takie publikacje jak „Kobiety wywiadu” Przemysława Słowińskiego, który przedstawia biografie najsłynniejszych agentek i szpiegów, m.in. Mathilde Carré, Coco Chanel czy Krystyny Skarbek. W tej kategorii znajduje się też „Epilog do »Kamieni na szaniec«” profesora Grzegorza Nowika, ukazujący szerzej tło wydarzeń przedstawionych przez Aleksandra Kamińskiego w jego słynnej książce. Najnowszej historii poświęcona została chociażby „Polska 1945–2015. Historia polityczna” Andrzeja Piaseckiego i Ryszarda Michalaka – jedna z niewielu monografii przedstawiających w takiej formie losy współczesnej Polski. Nie może zabraknąć także opisów brawurowych ucieczek, m.in. z obozów śmierci – Auschwitz, Sobiboru, sowieckich łagrów czy pilnie strzeżonych twierdz, które w „Słynnych ucieczkach Polaków” opisał Andrzej Fedorowicz.
