Publicat Biografie i wspomnienia - książki, ebooki i audiobooki

Typ publikacji

Cena

Format

Wydawcy

Sortuj według:
Zyskujące popularność
    PromocjaNowość
    okładka Masz to we krwi. Morfologia, Hashimoto, cholesterol. Wyniki, diety, wskazówki wyd. 2024, Książka |

    Coraz bardziej uświadamiamy sobie, jak ważne są badania profilaktyczne. Jednak widząc wyniki, często nie mamy pojęcia, co one oznaczają. Ta książka to praktyczny poradnik dla każdego. W prostych słowach wyjaśnia, jak odczytać wyniki morfologii, cholesterolu oraz panelu tarczycy. Znajdziesz tu też coś, czego nie spotkasz w innych publikacjach – praktyczną analizę wyników badań konkretnych przypadków. Książka jest tak zaprojektowana, żebyś po jej lekturze potrafił odczytać wyni...

    PromocjaNowość
    okładka Dojrzewanie. To, o czym dorośli Ci nie mówią wyd. 2024, Książka |

    Dojrzewanie jest obowiązkowe i nie zwalnia z niego żadne usprawiedliwienie. To bardzo przygodowy czas – również dla rodziców – więc czytajcie (razem lub osobno), oglądajcie i nie dajcie się zaskoczyć.*Skąd się biorą dzieci i czy rodzice to wiedzą?*Czemu plemniki mają trudniej?*Czy masturbacja to kwiatek?*Po czym poznać, że dojrzewanie ruszyło?*Co najbardziej wkurza komórki jajowe?*Na czym polegają końskie zaloty?*Co robi z człowiekiem pożądanie?...

    PromocjaNowość
    okładka Biznes dla początkujących, Książka |

    Wejdź w świat biznesu, jeśli chcesz prowadzić własną firmę lub jeśli chcesz być mądrzejszym konsumentem.Dzięki tej książce świat biznesu stanie przed tobą otworem – bez względu na to, czy chcesz zostać przedsiębiorcą, czy po prostu rozsądnym konsumentem. Znajdziesz tu wszystko, co warto wiedzieć, aby założyć własną działalność – od pomysłów na dochodowy biznes, po wskazówki dotyczące kredytów i dofinasowania. Dowiesz się też, kiedy reklama jest skuteczna oraz jak działalność ...

    Promocja
    okładka Jak wspierać dziecko w szkole, która nie działa. Poradnik dla rodziców, Książka | Janiszewski Boguś, Rawecka Joanna

    System edukacji zapadł się pod ciężarem własnych, nierealnych założeń i z tej zapaści raczej długo się nie podniesie. A Twoje dziecko spędza lub spędzi średnio dwanaście lat w szkole, która nie stwarza wystarczających warunków do jego pełnego i wartościowego rozwoju. Co powinieneś, rodzicu, zrobić w tej sytuacji? Uciekać czy walczyć? Ani jedno, ani drugie. Po prostu udziel swemu dziecku mądrego, adekwatnego wsparcia, które poprawi, a nie jeszcze bardziej naruszy jego dobrosta...

    Promocja
    okładka Zielone Koktajle odchudzające i dietetyczne. 365 przepisów, Książka | Zielone koktajle

    Odchudzanie jeszcze nigdy nie było tak przyjemne! 365 koktajli do wyboru. Każdy o spektakularnej mocy! Każdy idealny dla Ciebie. Książka napisana przez autorkę bloga Zielone Koktajle i bestsellerów „Zielone koktajle. 365 przepisów”, „Zielone koktajle dla mam i dla dzieci. 365 przepisów” oraz „Zielone Koktajle. Detoks. 365 przepisów”. Znajdziesz w niej 365 przepisów na fit koktajle. Każdy z nich to prawdziwa bomba witaminowa oraz obfitość składników odżywczych, które pozytywni...

    Promocja
    okładka Zielone koktajle dla mam i dla dzieci. 365 przepisów, Książka | Zielone koktajle

    Książka napisana przez autorkę bloga Zielone koktajle. Znajdziesz w niej 365 przepisów na koktajle dla dzieci, a także dla kobiet w ciąży i matek karmiących. Koktajl to zdrowa, kolorowa i pyszna bomba witaminowa, której przygotowanie zajmuje kilka minut. Propozycje świetnie sprawdzą się w roli śniadania, podwieczorku, pomogą na przeziębienie, wzmocnią odporność, poprawią apetyt u niejadka albo zachwycą na imprezie urodzinowej. To także doskonały sposób na przemycenie w diecie...

    Promocja
    okładka Kuchnia polska. Encyklopedia sztuki kulinarnej, Książka | Romana Chojnacka, Jolanta Przytuła, Aleksandra Swulińska-Katulska

    Książka niezbędna w każdej polskiej kuchni! Gotowanie nie będzie miało przed Czytelnikami tej książki żadnych tajemnic! Zagadnienia opisane w książce: - aranżacja oraz wyposażenie nowoczesnej, ergonomicznej i przyjaznej kuchni - jak urządzić wnętrze, w którym przyrządzanie posiłków będzie łatwe i przyjemne - zasady racjonalnego i zdrowego żywienia - opracowane dla rodziny, której członkowie są w różnym wieku, prowadzą różny tryb życia i wymagają odmiennej diety - stołowy savo...

    Promocja
    okładka The Witch of the Forest. Magia naturalna Znajdź harmonię między światem wewnętrznym a zewnętrznym, Książka | Lindsay Squire

    Niezależnie od tego, czy jesteś jawnie praktykującą czarownicą, dumną ze swego magicznego rzemiosła, czy wyjście z szafy na miotły jest jeszcze przed tobą, ta książka nauczy cię wszystkiego, co powinna wiedzieć początkująca wiedźma, by sięgnąć po swoją naturalną magię. Autorka pokaże ci, jak stawiać pierwsze kroki na drodze czarostwa. Znajdziesz tu cenne wskazówki, nauczysz się zaklęć i przeprowadzisz rytuały przy użyciu narzędzi oraz składników dostępnych w domu lub łatwych...

    Promocja
    okładka Kuchnia na odporność. 101 prostych przepisów, Książka | Toby Amidor

    Książka prezentuje 25 produktów należących do superżywności i 101 przepisów na smaczne, łatwe do przygotowania potrawy z ich wykorzystaniem. Wzmacniają one system odpornościowy i dostarczają organizmowi najważniejszych składników odżywczych, pomagając utrzymać go w doskonałej formie. Dzięki tej książce zdrowe odżywianie stanie się łatwe, przyjemne i osiągalne dla każdego. Autorka dzieli się wiedzą i doświadczeniem oraz sprawdzonymi sposobami na usprawnienie pracy w kuchni. Pr...

    Promocja
    okładka Szydełkowe kawaii. 40 supersłodkich maskotek amigurumi, Książka | Melissa Bradley

    WYSZYDEŁKUJ KOLOROWĄ JAK TĘCZA KOLEKCJĘ MASKOTEK W STYLU KAWAII Znajdziesz tu 40 prostych wzorów na urocze maskotki amigurumi, które zostały ułożone według klucza kolorystycznego. Możesz wydziergać zabawkowe przysmaki (np. ciasto marchewkowe z minimarchewkami czy lodowego rożka) albo przedmioty codziennego użytku. Początkujący nauczą się podstawowych splotów i technik dzięki czytelnym rysunkom i opisom zamieszczonym na końcu książki, a chmurki z oznaczeniem stopnia trudności ...

    Promocja
    okładka Kuchnia polska. 1001 przepisów, Książka | Ewa Aszkiewicz

    Sprawdzone przepisy tradycyjnej i nowoczesnej kuchni polskiej: * Przekąski (zimne i gorące) oraz sosy * Zupy (kremy, staropolskie, codzienne) * Jarzyny (zasmażane, z wody, na surowo) * Dania główne (mięsa, drób, ryby, bezmięsne) * Ciasta, desery, napoje i przetwory KUCHNIA POLSKA to: 1001 przepisów - dania na każdą okazję, na co dzień i od święta; na pewno wybierzesz coś dla siebie i Twojej rodziny 1001 ilustracji - każda potrawa przedstawiona na pięknej fotografii; ...

    Promocja
    okładka Rysuj jak artysta. 100 realistycznych wizerunków zwierząt, Książka | Melissa Washburn

    Dla amatorów oraz profesjonalistów, dla artystów, ilustratorów oraz miłośników przyrody - dla każdego, kto chce doskonalić umiejętności realistycznego rysowania. Książka zawiera ponad 600 szkiców przedstawiających rozmaite wizerunki zwierząt domowych, gospodarskich i dziko żyjących - detale oraz całe postaci, ukazane w różnych pozach i z różnych perspektyw. Krok po kroku uczy proporcji, anatomii i relacji przestrzennych, prowadząc od początkowych linii do gotowego rysunku. Po...

    Promocja
    okładka Sztuka rysowania dla dzieci. Ćwiczenia, Książka |

    Kolejna propozycja dla dzieci z bestselerowej serii "Sztuka rysowania" Wykonując ćwiczenia krok po kroku, młodzi artyści uczą się, jak realistycznie przedstawiać zwierzęta i ludzi. Rysują elementy po śladzie lub podążają za prostymi instrukcjami aż do wykonania pełnej ilustracji: uroczego kota, galopującego konia czy bawiącego się chłopca z deskorolką. Rysunki mogą powstawać bezpośrednio w książce lub na osobnej kartce. Zaczynając od prostych form, dzięki czytelnym wskazówkom...

    Promocja
    okładka 1000 wzorów rysunków do bullet journal, Książka | Colebrook Helen

    Ponad 1000 wzorów motywów, które można wykorzystać do ozdabiania i ulepszania swojego planera. Znajdziesz tu wzory wszystkich elementów dziennika, o jakich zamarzysz - strzałki, przekładki, zwoje, ikony, obramowania oraz elementy kaligrafii. Ta niezwykła książka będzie niewyczerpanym źródłem inspiracji. Dowiesz się, jak zacząć, jakich materiałów i narzędzi potrzebujesz, a potem… do dzieła. Możesz po prostu skopiować gotowe wzory lub wykonać proste ćwiczenia, dzięki którym ro...

    Promocja
    okładka Bóg. To, o czym dorośli Ci nie mówią, Książka | Boguś Janiszewski

    Człowiek od zawsze rozkminiał temat siły wyższej. Zastanawiał się, skąd się wziął na ziemi, co się z nim stanie po śmierci i kto o tym wszystkim decyduje. Z tych rozkmin na przestrzeni dziejów powstały rozmaite systemy religijne – bardzo odmienne, ale niekiedy zastanawiająco podobne. To książka dla wszystkich rozkminiających - wierzących i niewierzących, wątpiących i poszukujących. Znajdziecie w niej próby odpowiedzi na pytania: Po co ludziom wiara i jak sobie radzą ateiści...

    Promocja
    okładka Bransoletki DIY, Książka | Karin Schaefer

    Rozwijaj swoją kreatywność. Zrób bransoletkę dla siebie, przyjaciela/przyjaciółki lub partnera/partnerki. Znajdziesz tutaj wzory, które pasują do każdego. Z książki dowiesz się, jak wiązać mulinę, nylonowy sznurek do makramy czy paracord, jak wplatać koraliki, a nawet w jaki sposób zrobić bransoletkę z koralików do prasowania. Dzięki jasnym instrukcjom wykonasz proste oraz bardziej skomplikowane projekty. Pracę ułatwią praktyczne porady dotyczące materiałów i technik oraz in...

    Promocja
    okładka Szachy. Jak grać i wygrać. Praktyczny przewodnik, Książka | Eade James, Al Lawrence

    Zostań mistrzem szachów – starożytnej gry królów. Poznaj najważniejsze techniki i klasyczne posunięcia mistrzów szachowych, kombinacje, poświęcenia i struktury pionów. Poradnik "Szachy. Jak grać i wygrać" to ponad 300 przykładów ilustrujących strategie ofensywne i obronne wykorzystywane w debiucie, grze środkowej i końcówce. Znajdziemy tu liczne trójwymiarowe diagramy z komentarzami, dzięki którym z łatwością prześledzimy przebieg partii. W książce ponadto: – "Mistrzowskie w...

    Promocja
    okładka Kuchnia wege bogata w białko. Ponad 85 rewolucyjnych przepisów na wegańskie dania pełne protein, Książka | Robin Robertson

    Zaczynasz swoją przygodę z weganizmem lub innym sposobem żywienia wykluczającym mięso i chcesz się dowiedzieć, jakie roślinne produkty są bogatym źródłem białka? A może od lat stosujesz taką dietę i szukasz pomysłu na to, jak wzmocnić organizm i poprawić kondycję? Ta książka zawiera wszystko, czego potrzebujesz. Robin Robertson rozprawia się w niej z wciąż pokutującym mitem, że trudno dostarczać sobie białka na diecie wegańskiej. Autorka jest pionierką proteinowej rewolucji –...

    Promocja
    okładka Ogarnąć czas. 25 sposobów na produktywność dla wiecznie zajętych i dorosłych z ADHD, Książka | Risa Williams

    Czy masz wrażenie, że czas wiecznie przecieka ci przez palce? Czy twoja lista rzeczy do zrobienia nigdy się nie kończy? Dobre wykorzystanie czasu, jakim dysponujemy, bywa trudnym zadaniem. Ta książka ma to jednak ułatwić. Poradnik skupia się na 25 praktycznych metodach i strategiach, które pomogą ci znaleźć motywację, osiągać cele i zmniejszyć stres związany z organizowaniem swojego czasu. Opisane przez autorkę narzędzia powstały na bazie terapii poznawczo-behawioralnej, tren...

    Promocja
    okładka Szydełko dla początkujących. 20 łatwych projektów, Książka | Sarah Shrimpton

    Ksiażka, dzięki której w jeden dzień nauczysz się szydełkowania i wykonasz swój pierwszy projekt. "Szydełko dla początkujących" to szczegółowy przewodnik po podstawowych technikach. Dzięki czytelnym rysunkom szybko opanujesz sploty, zaczynając od tych najłatwiejszych, a potem wykonasz prostą szydełkową pracę. Kolejne zaproponowane projekty łączą poznane wcześniej techniki z nowymi, co poszerzy Twoje umiejętności i pozwoli Ci na dzierganie coraz bardziej zaawansowanych dzieł....

    Promocja
    okładka Po prostu chleb. Domowe pieczywo na zakwasie krok po kroku, Książka | Siegfried Brenneis

    Czy może być coś lepszego niż pachnący, własnoręcznie upieczony chleb na zakwasie, wyjęty właśnie z piekarnika? Mistrz piekarnictwa Siegfried Brenneis krok po kroku w prosty i przystępny sposób tłumaczy, jak wyhodować własny zakwas, odpowiednio go prowadzić, a następnie używać do wyrobu domowego pieczywa. Znajdziesz tutaj podstawowe przepisy, idealne dla osób początkujących, a także wiele receptur dla tych, którzy pieką na zakwasie już od jakiegoś czasu. Dzięki tej książce ...

    Promocja
    okładka Marszałek, ten od Reksia, Książka | Helena Filek-Marszałek

    O życiu twórcy, psie Reksiu i polskiej animacji filmowej w latach 60., 70. i 80. XX wieku.
    Niezwykła biografia Lechosława Marszałka - opowiedziana przez jego żonę.
    Fakty i anegdoty, niepublikowane dotąd szkice i rysunki.
    Unikatowe treści nie tylko dla wielbicieli polskich klasycznych kreskówek.

    Promocja
    okładka Sztuka rysowania, Książka |

    Odkryj w sobie artystę i rozwijaj talent ze Sztuką rysowania. Sztuka rysowania to nieoceniona pomoc zarówno dla początkujących twórców, jak i dla tych, którzy pierwsze artystyczne próby mają już za sobą, ale chcą rozwijać swój warsztat. Autor wprowadza w tajniki rysowania, podpowiada, jak zorganizować stanowisko pracy i jakie przybory wybrać, a następnie, zaczynając od najprostszych przykładów, pokazuje krok po kroku drogę od szkicu do gotowego dzieła. Dzięki bogatemu zestaw...

    Promocja
    okładka Sztuka rysowania w kolorze, Książka |

    Naucz się rysować w kolorze. W tej książce znajdziesz niezbędne informacje techniczne, poznasz różne przybory, materiały oraz zasady komponowania dzieł z użyciem akwarel, pasteli i markerów. Rysuj w kolorze rośliny, zwierzęta i ludzi. Pokochasz to! Namalowane przez Ciebie pejzaże i martwe natury będą wyglądać jak prawdziwe, a ludzie – jak żywi. Przekonaj się, że tworzenie mangi za pomocą markerów może być pasjonującym zajęciem. Szczegółowe i zrozumiałe wskazówki krok po krok...

Co znajdziesz w kategorii: Biografie i wspomnienia

Co to jest książka biograficzna?

Książki biograficzne to dzieła opisujące życie, karierę, osiągnięcia jakiejś znanej postaci lub popularnej osoby, na przykład muzyka, polityka czy sportowca. Niektóre z tych tytułów są fabularyzowane, inne nie. W przeciwieństwie do autobiografii, ebooki biograficzne napisane są z perspektywy osoby trzeciej, opisującej daną postać. Z kolei autobiografie to historie tworzone przez same osoby w nich opisywane - znajdziecie w nich zatem wiele osobistych opowieści oraz pierwszoosobową formę narracji. Czasami biografie skupiają się na osobach lub wydarzeniach kontrowersyjnych - innym razem na tych najbardziej cenionych i lubianych. Sensację wywołał na przykład debiut literacki Jennette McCurdy, “Cieszę się, że moja mama umarła”. Ten pełen emocji zapis zmagań z toksyczną matką, zaburzeniami odżywiania i uzależnieniami jednej z najbardziej znanych współczesnych amerykańskich dziecięcych aktorek. Nie zawsze jednak biografie lub autobiografie opierają się na tak trudnych zwierzeniach i wspomnieniach.

Z czego składa się biografia?

Jakie elementy składają się na ciekawe biografie? Przede wszystkim wciągająca, często wielowątkowa historia odmalowująca obraz człowieka z krwi i kości - z jego radościami i smutkami, problemami i sukcesami. Często dzieła te opierają się na wspomnieniach - czy to samej opisywanej osoby, czy jej przyjaciół, znajomych, rodziny, bliskich. Dzięki temu otrzymujemy w miarę możliwości jak najbardziej pełny obraz życia, do którego poznania zostajemy zaproszeni. Nierzadko dzięki temu poznajemy inne, czasem zaskakujące oblicze danej osoby, odmienne od tego, co znamy z mediów czy opinii społecznej. Najlepsze książki biograficzne często opierają się na sytuacjach, które są czytelnikom zupełnie nieznane lub niewyobrażalne. Tak dzieje się na przykład w wypadku tytułu “ Czesałam ciepłe króliki. Rozmowa z Alicją Gawlikowską-Świerczyńską” Dariusza Zaborka. Ta lekarka i więźniarka obozu w Ravensbrück opowiada historię o niesamowitym optymizmie, który udało się jej utrzymać nawet pomimo tragicznych warunków obozu koncentracyjnego. W wieku 92 lat zdecydowała się opowiedzieć Zaborkowi o swoim życiu, dzięki czemu otrzymujemy poruszający obraz o życiu silnej, odważnej i niezależnej kobiety. Ebook z tym wywiadem znajdziecie na Woblink w formatach epub, mobi lub pdf.

Jakie są rodzaje ebooków biograficznych?

Na Woblink znajdziecie wiele różnych rodzajów biografii literackich skupiających się na osobach o różnych zawodach, pochodzeniu czy żyjących w zupełnie odmiennych od dzisiejszych warunkach. Wiele tego typu dzieł odmalowuje portrety artystów i twórców. W tej grupie znajdziecie chociażby historię życia Kory zatytułowaną “Się żyje. Kora. Biografia” napisaną przez Katarzynę Kubisiowską. Z kolei autobiograficzna “My Love Story. Autobiografia” została spisana przez samą Tinę Turner. Nie tylko ta wielka piosenkarka wzięła sprawy w swoje ręce, gdy przyszło do opowiedzenia historii swojego życia. Taką drogą poszli także Dave Grohl, muzyk, lider zespołu Foo Fighters, w swojej książce “The Storyteller. Moje historie. Opowieści o życiu i muzyce” czy Woody Allen w “A propos niczego. Autobiografia”. Specyficzny rodzaj autobiografii przedstawił w swoim dziele “Tysiąc lat radości i trosk. Wspomnienia” chiński artysta Ai Weiwei, przeplatając własne doświadczenia i wspomnienia z historią swojego ojca oraz kontekstem przemian, jakie miały miejsce w Chinach w ciągu kilku ostatnich dekad. Ciekawą perspektywę biografii artysty proponuje także Natalia Budzyńska w swoim dziele “Witkiewicz, ojciec Witkacego”. Opisuje ona bowiem życie znanego malarza, krytyka sztuki oraz pisarza, ojca Witkacego, twórcy architektonicznego stylu zakopiańskiego, o którym czasem zapomina się, mówiąc głównie o jego synu. Wśród ważnych biografii polskich artystów znajdziecie także książkę Moniki Śliwińskiej “Wyspiański. Dopóki starczy życia”. Dzięki danym zebranym w archiwach, rodzinnych dokumentach, listach i pamiętnikach Śliwińskiej udaje się zrekonstruować mało znanego, prywatnego Wyspiańskiego, który ściga się z własną śmiercią, najbardziej intymne wiersze pisze o żonie i gorączkowo szuka sposobu, by dostąpić artystycznego spełnienia i nieśmiertelności. Cennym źródłem wiedzy są także biografie świętych (hagiografie). Dotyczą one zarówno postaci historycznych (na przykład “Ignacy Loyola. Sam i na piechotę”), jak i współczesnych (jak “Siostra Faustyna. Biografia świętej”). Wiele z nich dotyczy także świętych papieży, w tym Jana Pawła II - tutaj znajdziecie chociażby “Pontyfikat na czasy zamętu. Jan Paweł II wobec wyzwań Kościoła i świata” o. Macieja Zięby lub “Niezapomniany. Jan Paweł II we wspomnieniach przyjaciół i współpracowników” Włodzimierza Rędziocha. Te i wiele innych biografii oraz autobiografii znajdziecie na Woblink jako książki papierowe, audiobooki lub ebooki (epub, mobi, pdf).

Najlepsze książki biograficzne i autobiograficzne

Wiele popularnych biografii i autobiografii opowiada historie osób rozpoznawalnych na całym świecie, odkrywając nieznane lub przemilczane wcześniej elementy ich życia. Biografie sławnych ludzi zawierają w sobie także między innymi najciekawsze biografie sportowców, polityków, pisarzy czy muzyków. Znajdziecie tu na przykład ebooka “Ten drugi”, opowieść o księciu Harrym. Wcześniej ukrywane wydarzenia i okoliczności zawiera w sobie także na przykład biografia aktora Matthew Perry'ego , znanego głównie z roli Chandlera w serialu “Przyjaciele”. Jego “ Przyjaciele, kochankowie i ta Wielka Straszna Rzecz”, choć pełne charakterystycznego dla niego humoru, opowiada o trudnej walce z chorobą i nałogami, najciemniejszych momentach życia i najważniejszych, prawdziwych przyjaciołach. Swoją autobiografię, w której wyjaśnia wiele wcześniejszych kontrowersji i ujawnia nieznane dotąd fakty, stworzyła także Pamela Anderson w “Love, Pamela. Autobiografia”. Poznać możecie także życie innych aktorów - Matthew McConaughey’a w książce “Zielone światła” czy Toma Feltona w “Po drugiej stronie różdżki”. Michał Rusinek, przez wiele lat sekretarz Wisławy Szymborskiej, opowiada o tej wybitnej poetce w swoim “Nic zwyczajnego. O Wisławie Szymborskiej”. David Gardner napisał biografię jednego z najbardziej znanych współcześnie amerykańskich aktorów zatytułowaną “ Tom Hanks. Enigma”. Nie tylko artyści są jednak podmiotami książek biograficznych. Jedna z najbardziej głośnych swego czasu pozycji dotyczy współtwórcy sukcesu firmy Apple - to “Steve Jobs” Waltera Andersona. Znaną autobiografię napisała także Michelle Obama - jej “ Becoming. Moja historia” to pełne szczerości i humoru wspomnienia byłej Pierwszej Damy Stanów Zjednoczonych. O swoich przodkach pisała z kolei znana dziennikarka Oriana Fallaci. “Kapelusz cały w czereśniach” to epicka historia jej własnych przodków, pełna miłości, zdrady, namiętności i niespokojnego ducha, artystów, chłopów, buntowników, bohaterów i tchórzy, a przy tym literacki hołd dziennikarki dla jej rodzinnych Włoch i Florencji. Te i wiele innych tytułów biograficznych odsłaniających życie znanych i mniej znanych osób z Polski i świata, czeka na Was na Woblink jako książki papierowe, audiobooki lub ebooki (epub, mobi, pdf).