Pan Wołodyjowski jest trzecią powieścią historyczną wchodzącą w skład Trylogii Henryka Sienkiewicza, obok Ogniem i mieczem i Potopu. Akcja rozgrywa się w okresie wojen z Turcją w latach 1668–1673. Dramatyczne wydarzenia historyczne z dziejów Rzeczypospolitej, jak elekcja Michała Korybuta Wiśniowieckiego, obrona Kamieńca Podolskiego czy bitwa pod Chocimiem, przeplatają się z losami bohaterów powołanych do życia przez Henryka Sienkiewicza: Michała Wołodyjowskiego, Basi Wołodyjo...
Łowcy wilków są powieścią przygodową amerykańskiego pisarza Jamesa Olivera Curwooda należącą do światowego kanonu literatury pięknej. Jej akcja rozgrywa się w scenerii bezkresnych lasów kanadyjskich, a jej bohaterami są Rod, pół-krwi Indianin Wabi i stary Indianin Mukkoki. Trójka przyjaciół postanawia spędzić zimę na polowaniu na wilki w nadziei, że za skóry drapieżników zarobią spore pieniądze od rządu. Podczas wyprawy okazuje się, że muszą wykazać się odwagą i wytrzymałości...
Balladyna jest tragedią romantyczną należącą do kanonu polskiej literatury pięknej. Utwór utrzymany jest w konwencji baśniowej. Pojawiają się w nim postacie i motywy fantastyczne wywodzące się z polskich wierzeń ludowych. U źródła rozgrywającego się dramatu znajduje się żądza sukcesu i władzy za wszelką cenę, którą opętana jest tytułowa bohaterka. Z ubogiej chatki w lesie Balladyna trafi do królewskiego pałacu, ale jej kariera opłacona będzie zbrodniami, których piętna nie da...
Nie-Boska komedia jest dramatem romantycznym należącym do kanonu literatury polskiej. Dzieło powstało w 1835 roku i porusza wielkie problemy swojego czasu. Autor rozważa w nim kwestię roli poety romantycznego, pyta o ostatecznego sprawcę historii – czy jest nim człowiek czy Bóg, a także zastanawia się nad konfliktem polityczno-społecznym pomiędzy arystokracją a resztą społeczeństwa. Bohater dramatu hrabia Henryk reprezentuje zarazem poetę romantycznego, którego poezja staje s...
Ziemia, planeta ludzi jest powieścią francuskiego pisarza Antoine'a de Saint-Exupéry'ego, autora Małego Księcia. Wydana po raz pierwszy w 1939 roku powieść należy do światowego kanonu literatury pięknej. Składa się z ośmiu opowieści (Linia, Koledzy, Samolot, Samolot i planeta, Oaza, Na pustyni, W sercu pustyni, Ludzie), w których autor powraca do swoich osobistych doświadczeń pilota w pionierskich czasach lotnictwa na najtrudniejszych szlakach nad Saharą, Amazonką czy Andami....
Powieść amerykańskiego pisarza Erica Knighta Lassie, wróć! należy do światowego kanonu literatury dziecięcej i młodzieżowej. Opowiada o przygodach owczarka szkockiego, pięknej suki wabiącej się Lassie. Kiedy ją poznajemy, jest beztroskim psem spędzającym czas na radosnych zabawach ze swoim panem i przyjacielem, dwunastoletnim Joe Carraclough’em. Ale nadchodzi czas próby, w którym słodka Lassie okazuje się najwierniejszym i najbardziej niezłomnym z psów. Trudności finansowe zm...
Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie jest polską epopeją narodową należącą do kanonu literatury polskiej i światowej. Dzieło wydano po raz pierwszy w Paryżu w 1834 roku. Zostało napisane w formie poematu epickiego i zawiera elementy innych gatunków literackich jak gawędę szlachecką, sielankę, baśń, satyrę czy powieść. Akcja epopei rozgrywa się w czasach wojen napoleońskich w kręgach polskiego ziemiaństwa na terenach Litwy. Młody Tadeusz przyjeżdża ze szkół w Wilnie na ...
Szewcy. Naukowa sztuka ze „śpiewkami” w trzech aktach jest groteskowym dramatem modernistycznym należącym do kanonu literatury polskiej. Witkiewicz podjął w nim temat rewolucji i totalitaryzmu w czasach, kiedy nad Europą zawisły groźby komunizmu i faszyzmu. Bohaterami utworu są z jednej strony szewcy, skarżący się na trudy swojej pracy i głęboko przekonani, że są ofiarami krzywdy społecznej, a z drugiej strony ich ciemiężyciele: Robert Scurvy i jego „Dziarscy Chłopcy”. Roszcz...
Proces jest powieścią surrealistyczną Franza Kafki należącą do ścisłego kanonu literatury światowej. Opowiada o prokurencie bankowym Józefie K., który zostaje pewnego dnia aresztowany, pomimo że nie popełnił żadnego przestępstwa. Pozornie areszt ma łagodny charakter; skazany może prowadzić normalne życie, będąc jedynie zobowiązanym do pozostania do dyspozycji sądu. Jednak w rzeczywistości aresztowanie diametralnie przemienia egzystencję Józefa K. Odwracają się od niego przyja...
Przedwiośnie jest powieścią polityczną wydaną w 1924 roku i należącą do kanonu literatury polskiej. Powieść została napisana przez Stefana Żeromskiego w czasach, kiedy kształtowało się państwo polskie po okresie zaborów. Główny bohater Cezary Baryka jest początkowo entuzjastą rewolucji w Rosji, bierze udział w rewolucji bolszewickiej, następnie ucieka z Rosji do Warszawy, ale już odmieniony zdarzeniami, jakie przeżył, a także przekonany o brutalności przemiany społecznej. W s...
Smuga cienia jest powieścią psychologiczno-moralną napisaną w 1917 roku przez Josepha Conrada i należącą do kanonu literatury światowej. Akcja powieści, jak większości utworów Conrada, rozgrywa się na Oceanie Indyjskim i jest inspirowana osobistymi doświadczeniami autora. Po śmierci kapitana dowodzenie nad statkiem obejmuje młody oficer brytyjskiej marynarki handlowej. Epidemia febry, która wybucha na pokładzie, zmusza bohatera do przekroczenia symbolicznej smugi cienia, poza...
Na Pierwszą miłość składają się trzy minipowieści: Do rana daleko, Po nitkach babiego lata i Romeo zjawi się potem. Każda z nich opowiada inną historię miłości, ale równocześnie wszystkie trzy są połączone postaciami bohaterów. Bohaterami Pierwszej miłości są uczniowie liceum, którzy pojawiają się w jednej powieści jako postacie pierwszoplanowe, a w innej drugoplanowe. Każda z pojawiających się tu postaci jest inna, ale wszystkie łączy jedno: rozterka i radość towarzysząca na...
Cierpienia młodego Wertera są powieścią epistolarną napisaną przez Goethego w 1774 roku. Utwór należy do najważniejszych dzieł preromantyzmu i przyniósł ogromną sławę swojemu autorowi. Tytułowy bohater, Werter, opisuje w listach do przyjaciela historię swojego nieszczęśliwego uczucia do pięknej Lotty, niedostępnego anioła, w którym rozpoznaje miłość swojego życia. Kiedy Lotta wychodzi za mąż za Alberta, rywala Wertera, zrozpaczony bohater popełnia samobójstwo.Uniesienia miłos...
Diossos jest powieścią historyczną dla dzieci od lat 10. Jej akcja rozgrywa się w starożytnej Grecji. Książka opowiada o chłopcu z Koryntu, który wraz ze swoją mamą i rodzeństwem staje się niewolnikiem. Aby uratować siebie i rodzinę, Diossos postanawia szukać pomocy u swojego przyjaciela Polinika, bohatera igrzysk olimpijskich, mieszkającego w odległym Milecie. Musi jednak do niego dotrzeć, co nie jest łatwe, zwłaszcza kiedy jest się ściganym przez uzbrojonych strażników i tr...
Faust Johanna Wolfganga Goethego, jednego z najbardziej znaczących autorów niemieckich i światowych, to wielkie dzieło literackie, nad którym poeta pracował niemal sześćdziesiąt lat. Ukazało się dopiero po jego śmierci w 1833 roku. Uważane jest za wizjonerski obraz człowieka współczesnego, nieakceptującego swoich ograniczeń i gotowego zawrzeć pakt z diabłem dla realizacji swoich ziemskich celów. Faust, świadomy granic nauki, szuka innych dróg poznania i dominacji nad światem....
Sklepy cynamonowe są zbiorem opowiadań wydanym w 1934 roku, należącym do kanonu polskiej literatury pięknej. Autor przedstawia w nich dzieje rodziny kupieckiej z małego galicyjskiego miasteczka z przełomu XIX i XX wieku. Stara się doszukać w tych dziejach ich najgłębszego sensu. Oniryczny opis zdarzeń czy wnikliwa analiza psychologiczna postaci są środkami, które mają pomóc dotrzeć do źródła ludzkiego losu i historii rodziny. Oscylując pomiędzy opisem świata realnego a odnies...
Kordian jest dramatem romantycznym wydanym w 1834 roku, należącym do kanonu literatury polskiej. Słowacki polemizuje w nim z Mickiewiczowską ideą mesjanizmu narodu polskiego i powstańczej walki o niepodległość. Tytułową postacią jest bohater romantyczny, przeżywają rozterki moralne i egzystencjalne. Po metamorfozie, która przeżywa na szczycie góry Mont Blanc, pragnie samotnie walczyć za ojczyznę. Szatan podsuwa mu myśl, by zabił cara i w ten sposób przejął na siebie cierpieni...
Konrad Wallenrod, powieść historyczna z dziejów litewskich i pruskich jest powieścią poetycką, jednym ze sztandarowych gatunków romantyzmu. Mickiewicz napisał ją w 1828 roku na zesłaniu w Petersburgu. Choć akcja rozgrywa się w średniowiecznym Malborku i na Litwie, w istocie utwór porusza problematykę narodowowyzwoleńczą. Tytułowym bohaterem jest Litwin Walter Alf, który w dzieciństwie został porwany przez Krzyżaków i wychowany w zakonie na pruskiego rycerza. Przygotowywany pr...
Mały Lord to piękna opowieść o kilkuletnim Cedryk, mieszkającym z owdowiałą matką w Ameryce, który niespodziewanie staje się lordem Fautleroyem - przyszłym spadkobiercą ogromnego majątku i tytułu szlacheckiego. Dziadek chłopca, nienawidzący synowej, zgorzkniały, samolubny arystokrata, sprowadza wnuka do swego zamku w Anglii. Cedryk swą ufnością, wiarą w dobro i miłością sprawia, że hrabia coraz bardziej przywiązuje się do niego. Nieoczekiwanie pojawia się prawdziwy spadkobier...
Jest to pierwsza część baśniowej trylogii Jana Brzechwy, arcydzieło, do przeczytania którego nikogo nie trzeba zachęcać. Tytułową Akademię, położoną w ogromnym parku pełnym jarów i wąwozów, otacza wysoki mur, w którym jedna obok drugiej mieszczą się żelazne furtki, zamknięte na srebrne kłódeczki, a każda z nich to drzwi do innej bajki... Wraz z Panem Kleksem - niezwykłym nauczycielem i wynalazcą - bohaterowie opowieści odwiedzają baśniowe królestwa i przeżywają niewiarygodne ...
Lalka należy kanonu powieści pozytywizmu i do najznakomitszych polskich powieści społeczno-obyczajowych. Jest literackim obrazem Polski i trzech pokoleń Polaków końca XIX wieku. Dotyczy przemian dokonujących się w obyczajach i przekonaniach arystokracji, szlachty, mieszczaństwa, ale także niższych warstw społecznych, studentów czy polskich Żydów. Akcja powieści rozgrywa się w Warszawie w latach 1878–1879. Głównym tematem jest nieodwzajemniona miłość bogatego kupca Stanisława ...
Wesele Stanisława Wyspiańskiego jest dramatem typowym dla epoki Młodej Polski, a równocześnie należącym do kanonu polskiej literatury i sztuki teatralnej. Autor opisuje w trzech aktach autentyczne wydarzenie, jakie miało miejsce 20 listopada 1900 roku – ślub krakowskiego poety Lucjana Rydla z chłopką Jadwigą Mikołajczykówną. Pierwszy akt utworu utrzymany jest w konwencji realistycznej, natomiast w drugim akcie autor wprowadza symboliczno-wizyjną poetykę charakterystyczną dla ...
Antygona jest antyczną tragedią napisaną przez Sofoklesa około 440 roku p.n.e. należącą do kanonu literatury światowej. Akcja tragedii rozgrywa się w Tebach w czasach mitycznych. Po śmierci Edypa, dwaj bracia z królewskiego rodu, Eteokles i Polinejkes, toczą walkę o objęcie tronu, w wyniku której obaj giną. Władcą zostaje ich wuj Kreon, który uznaje Polinejkesa za zdrajcę i zakazuje wyprawienia mu pogrzebu. Decyzja Kreona, racjonalna politycznie, stawia członków rodu królewsk...
Do literatury młodzieżowej zaliczają się książki pisane dla nastoletnich czytelników oraz tak zwanych młodych dorosłych (Young Adult). W literaturze dla młodzieży najczęściej poruszane są tematy i problemy ważne dla osób wkraczających w okres dojrzewania. Autorzy książek zaliczanych do literatury młodzieżowej piszą o pierwszych związkach i rozstaniach, miłości, porzuceniu, przyjaźni, a także o używkach, seksualności czy samobójstwie. Jedną z pozycji w tej kategorii, która podejmuje próbę zmierzenia się z wieloma problemami charakterystycznymi dla okresu dojrzewania, jest na przykład kontrowersyjna powieść „13 powodów” Jaya Ashera, w oparciu o którą powstał głośny serial pod tym samym tytułem (wyprodukowany przez platformę Netflix). Warto pamiętać, że wiele powieści uważanych obecnie za młodzieżowe w przeszłości było adresowanych do starszych czytelników. Dopiero po późniejszych adaptacjach były akceptowane jako powieści dla młodych osób – tak było w przypadku utworów pisanych przez Juliusza Verne’a. Znaczna część jego powieści powstała jako teksty dla dorosłych, jednak zyskały one popularność również wśród młodszych czytelników z uwagi na atrakcyjną formę. Dlatego też powieści Verne’a takie jak „20 000 mil podmorskiej żeglugi” czy „W 80 dni dookoła świata” znajdują się w kategorii „Dla młodzieży”. W tej kategorii odnaleźć można zarówno powieści zaliczane do fantastyki, horroru, kryminału czy thrilleru, jak i romanse, powieści obyczajowe, a także pozycje będące połączeniem dwóch lub więcej gatunków. Do takich należą powieści „Ponad wszystko” Nicoli Yoon, „Fanfik” Natalii Osińskiej, cykl „Buntowniczka z pustyni” Alwyn Hamilton, „Eleonora i Park” oraz „Fangirl” Rainbow Rowell, a także cykl Victorii Aveyard „Czerwona królowa”. Nie zabrakło tu również kultowej i międzypokoleniowej serii „Jeżycjada” Małgorzaty Musierowicz, powieści o Harrym Potterze J. K. Rowling, a także publikacji zaliczanych do klasyki literatury dla młodzieży („Mała księżniczka” Frances Hodgson Burnett, „Ania z Zielonego Wzgórza” Lucy Maud Montgomery).
