Książka poddaje refleksji współczesne kłopoty z prywatnością w kontekście funkcjonowania nowych technologii rozwijanych w demokratycznych strukturach liberalnych społeczeństw zachodnich. Autorka posługuje się kategorią asymetrii przejrzystości, ażeby opowiedzieć o relacji jednostki (użytkownika, obywatela, konsumenta) z przedstawicielami rządów państw oraz międzynarodowych korporacji w zglobalizowanym świecie. Przygląda się budowanym przez technologiczne firmy iluzjom i tropi...
Książka jest kontynuacją oraz dopełnieniem antologii Od Jekelsa do Witkacego. Psychoanaliza na ziemiach polskich pod zaborami 1900?1918 i realizuje dwa odmienne, choć uzupełniające się wzajemnie cele. Po pierwsze więc, pokazuje, że wbrew pokutującym nie tylko wśród laików opiniom psychoanaliza stanowiła w Polsce okresu międzywojnia realną siłę. Wywołała w rodzimych kręgach intelektualnych spory oddźwięk oraz zyskała grono oddanych zwolenników i zwolenniczek. Upewniają o tym f...
W naszych środowiskach naukowych dominuje pogląd, jakoby wpływ psychoanalizy na polską naukę i literaturę w okresie międzywojnia zaznaczył się bardzo słabo. W książce tej wykazuję, że jest to typowy przesąd, utrzymujący się po dziś dzień siłą inercji, którego podstawą był brak solidnych badań w tym zakresie. Omawiam w niej szereg interesujących artykułów i książek autorów inspirujących się teoriami Freuda i Adlera, opublikowanych w latach 1918–1939. O wielu z tych prac nikt ...
Książka przedstawia polikonfrontatywną analizę zabiegów translatorskich zastosowanych w działaniach translacyjnych ukierunkowanych na tłumaczenie elementów trzeciej kultury – zjawiska, któremu dotychczas przypisywano marginalny charakter w badaniach nad translacją. Celem badań usytuowanych w paradygmacie translatoryki antropocentrycznej było omówienie istoty elementów trzeciej kultury, jak również prześledzenie, za pomocą jakich technik i w ramach jakich strategii tłumaczenio...
Instrukcje o budynkach i sprzętach kościelnych (1577), opracowane na zlecenie i pod nadzorem kardynała Karola Boromeusza (1538?1584) przez duchownych wspierających go w zarządzaniu archidiecezją mediolańską, są uważane za najważniejszy dokument, określający zasady kształtowania katolickiej sztuki sakralnej w okresie potrydenckim. Z zawartych w nich, jasno sformułowanych regulacji korzystano w niemal całym świecie, starając się jak najlepiej dostosować formy dzieł sztuki do wy...
Studia naukowe pomieszczone w monografii oscylują między wąskim (związanym z bezpośrednim przejawianiem się świętości, praktykowaniem religii) i szerokim (odwołującym się do pośrednich znaczeń, różnych sfer duchowości) rozumieniem sacrum. Jego literacko-kulturowe reprezentacje mają swoje źródło w dzieciństwie doświadczanym w kręgach chrześcijańskich, na ich obrzeżach, i poza nimi – w czasie motywowanym społecznie, kulturowo, historycznie, politycznie. Czynniki te decydują o z...
Przy rozważaniu każdego problematu nie trzeba pieścić siebie, rysując w swej wyobraźni powodzenie i triumfy, lecz trzeba przewidywać i ciężką sytuację, a nawet klęski. (…) Musimy sobie uprzytomnić konsekwencje każdego czynu, każdego kroku. Władysław Studnicki, 1939 Myślę często o Studnickim i o jego przepowiedniach, które się tak sprawdziły. Adolf Bocheński, 1940 Książka była oczywiście przez rząd gen. Składkowskiego w całości skonfiskowana. Nie wolno było przewidyw...
Książka W poszukiwaniu Nowej Medyny. Muzułmańskie wizje niepodległych Indii u schyłku panowania brytyjskiego prezentuje poglądy muzułmańskich uczonych, którzy zabierali głos w burzliwych debatach na temat przyszłości społeczności muzułmańskiej w Indiach toczących się w ostatnich dekadach panowania brytyjskiego i odwołując się do nauczania islamu, formułowali zupełnie odmienne odpowiedzi na pytanie „razem czy osobno?” Kwestia tożsamości społeczności muzułmańskiej w Indiach za...
Książka Sześć odcieni czerni. Szkice o klasykach powieści noir jest, w zamierzeniu autora, uzupełnieniem istotnej luki w polskim literaturoznawstwie, jaką jest brak naukowej refleksji nad zjawiskiem znanym jako powieść noir. Stosowane w Polsce od kilkudziesięciu lat określenie „czarny kryminał” jest z jednej strony mylące, z drugiej niemające swego odpowiednika w żadnym innym języku, z trzeciej zacierające związek tej literatury z filmem noir, z czwartej wreszcie nieoddające ...
Seria (WY)TŁUMACZENIA pod redakcją Elżbiety Tabakowskiej, Ewy Daty-Bukowskiej i Joanny Dybiec-Gajer, tom 2 Tłumacze literatury pięknej wychodzą z cienia, są coraz wyraźniej widoczni i zyskują należną im podmiotowość twórców. Dostrzegamy dziś, że to oni właśnie piszą historie literatur obcych w Polsce, kreują ich obraz, promują kariery zagranicznych twórców. Poruszając się między literaturami, są tłumacze nie tylko ekspertami w dziedzinie kontaktów międzykulturowych i wnikli...
Autorka rysuje genologiczną panoramę nowych historii literatury funkcjonujących w Polsce po roku 1989. Pokazuje, w jaki sposób forma niemożliwa – synteza historycznoliteracka – wypierana jest z jej niepodważalnego jeszcze do niedawna miejsca przez formy dziś możliwe – różnorodne gatunki akademickie i nieakademickie. Książka opisuje nowe sposoby opowiadania o przeszłości literackiej, wskazuje, jak zostało przeorganizowane instrumentarium badawcze historyków literatury, a takż...
Monografia Na tropie. 21 przygód ze współczesną książką poetycką uzupełnia stan badań poświęconych polskiej poezji najnowszej, przede wszystkim jednak stara się mieć wartość inspiracji i zaproszenia do lektury najbardziej hermetycznego obszaru literatury pięknej, za jaki uważana jest poezja współczesna. Publikacja zawiera analityczno-interpretacyjne omówienia wybranych tomików poetyckich, które ukazały się w ostatnich latach. Jako że szkice w niej zgromadzone dotyczą zarówno ...
Cieszące się popularnością i szacunkiem krytyczne rozważania prof. Bronisława Łagowskiego o polskiej rzeczywistości ostatnich lat publikowane były na łamach tygodników społeczno-kulturalnych. Pisze o historii, kulturze, moralności i narodowych mitach, o prawicy i lewicy. Jego eseje pełne są zapadających w pamięć uwag: „Mówię to do ludzi serio, dla hipokrytów miałbym inną argumentację”. „W polityce, jak w całym życiu, pożądane jest, aby mniej doświadczeni i mniej mądrzy wierzy...
Jest to jedna z najważniejszych książek, które należą do wspólnego kanonu tekstów znanych zarówno historykom, jak i badaczom literatury. To klasyczny tekst źródłowy, który bazuje na kilkunastu różnojęzycznych wydaniach z XVII-XVIII wieku oraz wydaniach krytycznych XX wieku. Ikonologia stanowi jednocześnie najbardziej znany i rozpowszechniony „kodeks” ikonograficzny pojęć, którymi posługiwali się malarze, rzeźbiarze i poeci aż do końca XIX wieku. To tekst podstawowy dla każdeg...
Zagraniczni pisarze polityczni w swoich wzmiankach o Polsce podkreślają nieraz polski brak poczucia rzeczywistości, rozmaicie tę wadę nazywając. Nic w tym osobliwego. Widział to Dmowski, widzieli krakowscy stańczycy, a także Aleksander Bocheński, Ksawery Pruszyński, Stanisław Stomma czy Stefan Kisielewski, żeby nie sięgać dalej, w głąb historii. Ten stereotyp jest prawdziwy, ale trzeba dodać dwa słowa, na czym polega. Najogólniej powiedziałbym, że jest to stawianie wyżej w on...
PISMA WYBRANE STANISŁAWA CATA-MACKIEWICZA ...my, Polacy, pisujemy noty dyplomatyczne i zajmujemy stanowiska w polityce międzynarodowej z tomikiem Mickiewicza lub Słowackiego jako podręcznikiem orientacyjnym. To my, Polacy, nie myślimy politycznie, lecz głośno lub cicho deklamujemy politycznie. Polityka angielska dlatego jest tak doskonała, że jest wyzuta z wszelkiej uczuciowości. Stanisław Cat-Mackiewicz Trudność z prawidłowym odbiorem tej książki, a zarazem intencji...
Jak istnieją prawa ekonomiczne, jak istnieje prawo popytu i podaży, tak istnieje prawo rządzące polityką polską. Znaczenie polityczne Polski jest funkcją stosunków rosyjsko-niemieckich. Z chwilą, kiedy te stosunki są złe, znaczenie Polski urasta, Polska odzyskuje polityczną samodzielność. Kiedy stosunki rosyjsko-niemieckie naprawiają się, samodzielność polityki polskiej pada. W chwili niemiecko-rosyjskiej politycznej jedności działania – niepodległość Polski zamiera. Rozbio...
Fenomenem krakowskiej sceny neoawangardy wydaje się „horyzontalne” unieważnienie sprzeczności między lokalnością a poszerzonym polem uczestnictwa w światowym życiu artystycznym i debacie intelektualnej. Endemiczne dla Krakowa postawy i zjawiska w sztuce wydają się tym lepiej wpisywać w ponadlokalny dyskurs sztuki, im bardziej ujawniają charakter „Kraków-specific”. Jest tak być może dlatego, że splot między awangardą a tradycjonalizmem czy między konserwatyzmem a niezależności...
Pomysłodawczynie Konstelacji krytycznych odwołują się do tradycji Benjaminowskiej, wyszukując kontynuacje, przejęcia i modernizacje tej epistemologiczej metafory. Założenia teoretyczne są tu bardzo istotne, albowiem tytułowe pojęcie istnieje w postaci rozproszonej lub bywało używane intuicyjnie w humanistyce. Choć założona we wstępie metodologiczna rewolucja korzysta miejscami z dość klasycznego sposobu porządkowania, mieszczącego się w historii recepcji, analizie pola i komu...
Lektura w dialogu literaturoznawczo-językoznawczym pozwoliła nam zaproponować określony sposób analizy tekstów. W dużej mierze jest to fascynacja wolnością języka literatury – od jego wirtuozerskiej kondensacji w wierszu wolnym po szerokie pasaże w przestrzeni prozy. Zarazem jest tu urzeczenie niezawisłością czytelniczych, nie tylko analityczno-interpretacyjnych, gestów, które pozwalały nam doświadczać swobody (i ograniczeń) odbiorczego powtórzenia. Dokonaliśmy wyboru utworów...
Międzynarodowe kongresy naukowe pojawiły się na stałe w wieku XIX i początkowo dotyczyły przede wszystkim medycyny i nauk przyrodniczych. Kongresy nauk historycznych zaczęły się relatywnie późno – pierwszy z nich odbył się w Hadze w 1898 r. Najbliższy – już XXIII – gościł będzie w Poznaniu w roku 2021. To dobra okazja do przybliżenia historii udziału w nich uczonych polskich. Książka przedstawia rozwój kongresów historycznych od początku do ostatniego przed wybuchem II wo...
Planetoidy to jeden z głównych celów badawczych astronomii planetarnej, ale zarazem terra incognita w filozofii. Poznaniu naukowemu tych obiektów praktycznie nie towarzyszy refleksja filozoficzna. Tymczasem jest wiele problemów, które z powodzeniem mogłyby być eksplorowane nie tylko przez filozofię nauki czy metodologię poznania naukowego, ale także przez filozofię języka czy ontologię przyrodniczą. W niniejszej pracy, z pespektywy poznawczej epistemologii historycznej, podej...
Książka stanowi rezultat serii konferencji, które odbyły się w Kolegium Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego w ramach projektu „Technology and Socialization”. Jej głównym celem jest namysł nad sposobami, w jakie technologia – zwłaszcza technologia cyfrowa – kształtuje dzisiejszy krajobraz społeczno-polityczny w sensie teoretycznym i praktycznym. Tekst podzielony jest na trzy części. Pierwsza koncentruje się na teoretycznych opisach aktualnej sytuacji – ma na celu spra...
W artystycznej Utopii każde dzieło teatralne byłoby zarzewiem buntu i wywoływałoby realną, spektakularną zmianę jak „bitwa o Hernaniego” czy zdjęcie z afisza Dejmkowskich Dziadów. Pojawiające się w tytule tomu hasło „teatr zaangażowany” odsyła automatycznie do znacznie szerszego kulturowego kontekstu – napięcia między etyką a estetyką. Pytanie o autonomię sztuki, stopień jej wyemancypowania względem przestrzeni społecznej czy szeroko rozumianej sfery politycznej padało nie ra...
