Schyłek republiki rzymskiej (I w. przed Chr.) oraz początek i rozkwit Cesarstwa Rzymskiego (I w. po Chr.) to okres boomu gospodarczego, politycznego i militarnego; to czas spokojnego współistnienia – w ramach jednego imperium – wielu zróżnicowanych kulturowo społeczności. Ta sytuacja niewątpliwie sprzyjała ich rozwojowi na poziomie lokalnym. Książka poświęcona jest zjawisku, które nieodłącznie towarzyszyło kształtowaniu się takich społeczności – ciągłej ewolucji administracji...
Wiek XVI był czasem polemik i potyczek nie tylko politycznych czy religijnych, lecz także literackich. Wśród tych ostatnich ważne miejsce zajął „spór o kobiety” (querelle des femmes), w którym uczestniczył Heinrich Cornelius Agrippa von Nettesheim, niemiecki filozof, znawca magii i sztuk tajemnych, całe życie przemierzający Europę w poszukiwaniu pracy i stabilizacji. W 1529 r. ogłosił on w Antwerpii De nobilitate et praecellentia foeminei sexus, utwór będący zarówno pochwałą ...
Rozprawa Agnieszki Kuniczuk-Trzcinowicz poświęcona rękopisom Sienkiewiczowskiej nowelistyki, należy do prac, które łączą dokładną wiedzę o pisarzu z wysoką świadomością metodologiczną (…). Otrzymaliśmy wnikliwą, kompetentną i oryginalną rozprawę pod wieloma względami odkrywającą zupełnie nowe aspekty twórczości Sienkiewicza i jego pracy nad tekstem. Co więcej, potwierdzającą – dotychczas raczej intuicyjne i jednostronne – przekonania o warsztacie twórcy, w którym na plan pi...
Jan Głuchowski (zm. przed 1604), proboszcz płocki, o którym mamy nader skąpe wiadomości. Znany jest przede wszystkim jako autor wydanego w 1605 r. albumu Ikones książąt i królów polskich, zawierającego ryciny i wiersze przedstawiające w układzie chronologicznym władców polskich, oraz publicystycznego poematu Interregnum ... do wszystkich stanów Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego 1572 po śmierci najaśniejszego książęcia Zygmunta Augusta. Do tej krótkiej list...
"Descriptio urbis Stetinensis, topographica, historica, cum icone" (Topograficzny i historyczny opis miasta Szczecina wraz z ryciną) Paula Friedeborna stanowi pochwałę miasta w kształcie organizacyjnym, jaki nadali mu rządzący nim od pokoleń patrycjusze, których przedstawicielem był i sam autor. Opis miasta zdradza bardzo dobrą znajomość teoretycznych reguł konstruowania tego typu wypowiedzi, których stosowania uczono w szkołach humanistycznych okresu renesansu i baroku. W dz...
Postać Grzegorza Palamasa, najwybitniejszego teologa i filozofa Bizancjum, którego wpływu na współczesną filozofię rosyjską oraz teologię prawosławną nie sposób przecenić, jest polskim odbiorcom prawie nieznana. Pseudo-Dionizy Areopagita, druga z postaci, którym książka jest poświęcona, to również sylwetka tajemnicza do tego stopnia, że po dzień dzisiejszy trwa spór, kim był ten wyjątkowy teolog i mistyk. Natomiast bez jego Corpus Areopagiticum trudno sobie wyobrazić szeroko ...
"O wegetarianizmie" jest jedynym zachowanym starożytnym traktatem o wegetarianizmie w starożytności. Autor omawia praktyki żywieniowe i ofiarnicze poszczególnych ludów, między innymi Greków, Egipcjan, Żydów, Syryjczyków, Persów, Hindusów i Scytów. Zajmuje się dietą sekt religijnych, takich jak pitagorejczycy w Wielkiej Grecji, esseńczycy w Palestynie, gnostycy w Rzymie, bramini i samani w Indiach. Podaje restrykcje pokarmowe obowiązujące w świątyniach egipskich, w misteriach ...
Przedmiotem analizy niniejszej pracy są niemieckojęzyczne kancjonały luterańskie opublikowane w latach 1587–1810 przez gdańskie oficyny, z uwzględnieniem wszystkich możliwych wydań. Skoncentrowanie się na kancjonałach luterańskich publikowanych w języku niemieckim wynika z przesłanek socjologiczno-demograficznych: w mieście nad Motławą, w omawianym tutaj okresie, kwantytatywnie górowała ludność luterańska posługująca się językiem niemieckim. Nie może więc w tym kontekście dz...
Edycja zawiera dwa siedemnastowieczne kazania pogrzebowe: Żałobę po śmierci Konstancyjej (1631) jezuity Jakuba Olszewskiego oraz Kazanie pogrzebne krolewskie (1634) pastora luterańskiego Andrzeja Schönflissiusa. Kazania te należą do najciekawszych przykładów oratorstwa pogrzebowego pierwszej połowy XVII w. Zostały napisane przez dwóch czołowych kaznodziejów wileńskich tego czasu w celu upamiętnienia śmierci królowej Konstancji Habsburżanki (1588–1631) i zmarłego parę miesięcy...
„Classicum” nieśmiertelnej Sławy (1674) to wzorowany na Pałacu Leszczyńskim Samuela Twardowskiego poemat okolicznościowy ułożony ku czci Jana Sobieskiego po zwycięskiej bitwie z Turkami pod Chocimiem (1673). Alegoryczny pałac bogini, budowany nierzadko z kunsztownych fraz poetyckich zaczerpniętych z twórczości Twardowskiego, wypełniają rzeźby i obrazy znakomitych bohaterów starożytnych i późniejszych, wyróżniających się cnotą męstwa. Obszerny, niepozbawiony wycieczek erudycyj...
Dworzanki (1622) Jagodyńskiego to obszerny, liczący ponad dwieście utworów, zbiór epigramatów zadedykowanych Łukaszowi Opalińskiemu. Kolekcja nawiązuje do idei „księgi świata”, którą najpełniej realizowały w poezji renesansowej Fraszki Jana Kochanowskiego. Także tom Jagodyńskiego to panorama fragmentu znanej autorowi rzeczywistości, w której satyra łączy się z poważną refleksją, erotyk sąsiaduje z nagrobkiem, fraszka biesiadna z epigramatem panegirycznym. Cykl stanowi pokłosi...
Niniejszy tom ukazuje się równo czterysta lat po śmierci Andrzeja Boboli herbu Leliwa (1540–1616), królewskiego dworzanina, sekretarza i w końcu podkomorzego koronnego, wiernego współpracownika króla Zygmunta III, słynącego z żarliwości religijnej, ale różnie ocenianego przez swoich współczesnych. Wizerunk szlachcica prawdziwego to publikacja o charakterze parenetycznym, która ukazała się w 1629 r. na polecenie biskupa wileńskiego Eustachego Wołłowicza. Przypominając zmarłego...
Niniejsza edycja zawiera trzy unikatowe juwenilia Zimorowica: Żywot Kozaków lisowskich (1620), Testament Luterski żartownie napisany (1623) oraz Pamiątkę wojny tureckiej w roku 1621 (1623). Pierwsze dwa to nieduże zbiory łączące elementy satyry z poetyką parodii sowiźrzalskich. Żywot w żartobliwy sposób ukazuje dalekie od żołnierskiej karności obyczaje tyleż słynnych, ile osławionych lisowczyków, honorując jednak ich brawurowe męstwo i dokonania. Testament to niewybredna, acz...
Miłość bez odmiany mocna jako śmierć albo Historyja o Agnulfie, królewicu francuskim, i Floreście, królewnie sycylijskiej (1688) to wierszowany romans w dwóch księgach o miłosnych perypetiach trojga młodych bohaterów, który został zredagowany i opublikowany przez dwudziestoletniego zaledwie Zawiszę w wyraźnym powiązaniu ze świeżo zawartym przez niego związkiem małżeńskim z Teresą Tyszkiewiczówną. Obfitująca w nagłe zwroty akcji fabuła, w której świat rycerskich ideałów miesza...
ŁZY SMUTNE (1614) to składający się z dwunastu trenów i jednego nagrobka cykl żałobny napisany dla zmarłej w połogu żony przez szlacheckiego poetę-amatora. Gnoiński nie jest autorem oryginalnym. Jak wielu przed nim, korzystał z fraz, modeli wersyfikacyjnych i myśli przejętych z Trenów Jana Kochanowskiego. Skromny tomik nie jest jednak tylko kolejną glosą do utworu czarnoleskiego mistrza. Wbrew stoikom Gnoiński przyznaje ludziom pogrążonym w żałobie prawo do rozpaczy i płacz...
Pamiątka śmierci małżonki z 1628 roku stanowi niezwykły druk funeralny, bo utwory zebrane w trzech tematycznych księgach to niemal wyłącznie epigramaty będące popisem barokowego ingenium. Fraszki pierwszej księgi przynoszą poetycką medytację nad okolicznościami śmierci i pochówku piętnastoletniej Zofii Morolskiej, na drugą składają się epigramaty poświęcone biblijnym definicjom ludzkiej egzystencji, podkopującym wartość istnienia, zaś ostatnia księga stanowi zbiór epitafiów i...
Księga elegii podróżnych (Hodoeporicorum liber unus) Rybińskiego ukazała się drukiem w toruńskiej oficynie Andrzeja Koteniusza pod koniec 1592 r. Zbiór, zachowany w unikatowym (niestety zdefektowanym) egzemplarzu ze zbiorów Biblioteki Jagiellońskiej, można uznać z powodu tematyki (szeroko rozumiana podróż) i sposobu jej opracowania (różnorodność form retorycznych) za utwór wyjątkowy w polskiej poezji nowołacińskiej XVI w. W czternastu elegiach, pisanych w latach 1578–1589, na...
Opatrzony datą 1 kwietnia 1594 r. łaciński list Stanisława Reszki do Szymona Szymonowica to humorystyczne i zarazem erudycyjne zaproszenie do odwiedzenia Kampanii. Głównym powodem, dla którego miałby poeta odwiedzić okolice Neapolu, nie jest bujna uroda tej ziemi – Reszka kusi Symonidesa możliwością ujrzenia in situ i jakby zweryfikowania podsuwanego przez antyczną literaturę obrazu starożytności, w którym mit i poetycka fantazja, anegdota biografa i relacja historyka połącz...
Późnośredniowieczny romans o Meluzynie to opowieść genealogiczna ukazująca początki francuskiej dynastii Lusignanów, którzy swój rodowód powiązali z baśnią o tajemniczej pannie wodnej, zmieniającej się każdej soboty w smoka, by zażywać kąpieli w skrytym przed ludzkimi oczyma źródle. Kształt literacki nadało legendzie dwóch autorów działających na przełomie wieków XIV i XV w kręgu spadkobierców rodu, starających się legitymizować swe prawa do dziedzictwa Lusignanów. Jean d’Ar...
Celem niniejszej monografii jest opis pojęcia logiki transcendentalnej w ujęciu Ludwiga Wittgensteina z czasów Traktatu logiczno-filozoficznego, a następnie wyprowadzenie wniosków dotyczących szerszego ujęcia jego koncepcji. Chcę ująć Traktat jako dzieło spójne i mówiące o filozofii. Wymaganie spójności każe mi uwzględniać wszystkie opisane przez Wittgensteina metody dochodzenia do prawdy. Bez ich uwzględnienia łatwo zredukować stanowisko Wittgensteina do jakiegoś – najczęś...
Niniejsza monografia ma na celu uzupełnienie poważnej luki, jaką jest brak całościowego studium źródłowego z pełnym zestawieniem rzeczywistych nawiązań do ofiary krwawej w zachowanych tekstach tragicznych piątego wieku. Celem publikacji jest stworzenie źródłowej podstawy do ewentualnego krytycznego przeglądu dotychczasowych interpretacji zjawiska ofiary, które dominują w nauce od lat sześćdziesiątych. Stanowi ona filologiczną fenomenologię ofiary w greckiej tragedii, obejmuj...
Tom I zawiera artykuły przygotowane w ramach projektu „Sparta w literaturze i kulturze polskiej – od okresu staropolskiego do XX wieku. Między recepcją dziedzictwa greckiego a poszukiwaniem narodowej tożsamości”. Celem tego przedsięwzięcia było zbadanie wizji Sparty zarówno w aspekcie historycznoliterackim i kulturowym, jak historycznym. Najważniejsze ślady polskiego odbioru Sparty miały być rozpatrzone na tle przemian szeroko pojętej kultury europejskiej.
Książka przedstawa prozę i filmy Tadeusza Konwickiego przede wszystkim z okresu od połowy lat 40. do początku lat 70. Skupia się na płaszczyźnie egzystencjalnej utworów: pokazuje sposoby ujmowania przez pisarza i reżysera problematyki miłości oraz śmierci, a także formułowaną przez Konwickiego autoironiczną refleksję na temat uprawiania twórczości. Szczegółowej analizie poddane zostają między innymi Zaduszki, Sennik współczesny, Salto i Wniebowstąpienie.
Zbiór koptyjskich tekstów z Nag Hammadi w kodeksie VI powstał dzięki pracy skrybów, a być może także pomysłu tłumaczy z języka greckiego na koptyjski. O wyborze tekstów do przetłumaczenia i przepisania na papirusach mógł decydować właściciel greckich oryginałów, zamawiający, albo skryptorium, w którym powstały rękopisy. Mimo wielu rożnych prób i propozycji nie zostały ostatecznie wyjaśnione okoliczności powstania zbioru z Nag Hammadi, w tym oczywiście także zbioru spisanego w...
