Ryszard Kapuściński

Ryszard Kapuściński urodził się w 1932 roku na terenie dzisiejszej Białorusi. To polski pisarz, reportażysta, podróżnik, publicysta, tłumacz poeta, fotograf, autor takich tytułów jak „Cesarz” i „Szachinszach”, dzięki którym zyskał międzynarodową sławę. Jest autorem blisko trzydziestu książek. Nazywany „cesarzem reportażu” Kapuściński jest jednym z najczęściej tłumaczonych polskich pisarzy. Za swoją twórczość Kapuściński wielokrotnie był wyróżniany nagrodami literackimi, kulturalnymi i państwowymi – otrzymał przeszło 40 nagród, wyróżnień i tytułów w tym m.in. Złoty Krzyż Zasługi, Nagrodę im. Juliana Bruna, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Nagrodę Księcia Asturii, Nagrodę Literacką im. Władysława Reymonta oraz kilka doktoratów honorowych honoris causa (m.in. na Uniwersytecie Jagiellońskim i Uniwersytecie Barcelońskim).

Życiorys Ryszarda Kapuścińskiego

Kapuściński pochodził z rodziny nauczycielskiej. Jego dzieciństwo przypadło na czasy wojny. Po 17 września ojciec Ryszarda dostał się do niewoli radzieckiej, z której na szczęście udało mu się uciec. Cała rodzina zmuszona została do tułaczki w obawie przed zsyłką na wschód. Po wojnie Kapuścińscy osiedlili się w Warszawie. W stolicy Ryszard zdał maturę i ukończył Uniwersytet Warszawski na Wydziale Historycznym. Tematem jego pracy magisterskiej były „Organizacje oświaty dorosłych Królestwa Polskiego w okresie rewolucji 1905-1907 r.”. Po studiach zaczął pisać dla „Sztandaru Młodych”. Swoje pierwsze wyróżnienie, Złoty Krzyż Zasługi, otrzymał w 1956 roku za reportaż „To też jest prawda o Nowej Hucie”, w którym opisał ciężkie warunki życia robotników na budowie kombinatu. W tym samym roku Kapuściński odbył swoją pierwszą podróż poza Europę. Następnie podjął się pracy w „Polityce”. W roku 1962 rozpoczął współpracę z Polską Agencją Prasową. Pełnił funkcję stałego korespondenta w Afryce, Ameryce Południowej i Azji. Pisał między innymi o upadku cesarstwa w Etiopii i Iranie.

Kapuściński zaliczył pełnometrażowy debiut w 1962 roku książką „Busz po polsku”. To zbiór jego reportaży, które w latach 1958-61 ukazywały się w „Polityce”. W 1963 roku ukazały się jego „Czarne gwiazdy”. Pięć lat później swoją premierę miał „Kirgiz schodzi z konia” – to zbiór reportaży, w którego skład weszły relacje z wyprawy po kaukaskich i środkowoazjatyckich republikach należących wówczas do Związku Radzieckiego. Są tu zatem opowieści z Gruzji, Azerbejdżanu, Turkmenistanu, Kirgistanu, Uzbekistanu i Tadżykistanu. Reportażysta opisał w nich różnorodność etniczną i kulturalną Związku Radzieckiego. Rok później ukazała się „Gdyby cała Afryka”. W 1970 roku swoją premierę miał reportaż „Dlaczego zginął Karl von Spreti?”, czyli książka poświęcona okolicznościom morderstwa niemieckiego ambasadora w Gwatemali. Kapuściński opisuje przełom lat 60. i 70. XX wieku, na który przypadł okres zaostrzenia walk partyzanckich w kraju. Kolejna książka Kapuścińskiego – „Chrystus z karabinem na ramieniu” – ukazała się w 1975 roku. Rok później zaś „Jeszcze dzień życia”.

Wojna futbolowa i Cesarz - najgłośniejsze książki Kapuścińskiego

W 1978 roku ukazały dwie głośne książki polskiego reportażysty – „Wojna futbolowa” i „Cesarz”. W pierwszej z nich Kapuściński opisał swoje obserwacje z czasów, gdy był korespondentem w Ameryce Południowej i Afryce. Pierwszy tytuł nawiązuje do wojny, która wybuchła między Hondurasem a Salwadorem. Jej pośrednią przyczyną był mecz piłkarski, który odbył się pomiędzy reprezentacjami obu krajów. „Cesarz”, bodaj najważniejsza książka w dorobku Kapuścińskiego, to opowieść o dworze etiopskiego cesarza Hajle Syllasje I. Autor przywołuje w książce słowa członków dworu: przybocznych, ministrów, służących cesarza. Kapuściński opisuje system funkcjonowania rządów Syllasje oraz ich upadek. Książka zebrała bardzo skrajne opinie i recenzje. Dla jednych to uniwersalny obraz despotycznych rządów, opowieść o ksenofobii, nierównościach społecznych i opresji. Dla drugich zaś „Cesarz” to książka przekłamana, koloryzowana i szkodliwa dla Etiopii. Niemniej przyniosła Kapuścińskiemu międzynarodową sławę.

W 1982 roku ukazała się kolejna głośna książka Kapuścińskiego – „Szachinszach”. To opowieść o rewolucjach w Iranie. Autor zaczyna w czasach I wojny światowej, następnie pisze o latach panowania szacha Rezy Pahlawiego i Mohameda Rezy, a kończy na rewolucji Chomeiniego w 1979 roku. W 1986 roku Kapuściński opublikował swój tomik wierszy pt. „Notes”. W kolejnych latach ukazywały się „Wrzenie świata” (1988), „Imperium” (1993), „Heban” (1998), „Autoportret reportera” (2003), „Ten inny” (2006). W 2006 ukazał się drugi zbiór poezji Kapuścińskiego pt. „Prawa natury”. W latach 1990-2007 ukazało się również sześć części cyklu „Lapidarium”. Ten zbiór nie stanowi spójnej całości. To oderwane od siebie notatki, które Kapuściński zapisywał w trakcie różnych podróży w latach 1980-2006.

Kapuściński był podziwiany przez wielu wybitnych pisarzy na całym świecie. Czytali i chwalili go m.in. Gabriel García Márquez, Tiziano Terzani czy Luis Sepúlveda. Kapuściński zmarł 23 stycznia 2007 roku. O jego śmierci pisały gazety oraz donosiły inne media na całym świecie. Informacja o jego śmierci znalazła się na pierwszych stronach gazet takich pism jak New York Times, Le Monde czy El Pais.

Książki Ryszarda Kapuścińskiego na Woblinku

W księgarni internetowej Woblink znajdziecie książki Ryszarda Kapuścińskiego w formie papierowej.