Za każdą historią znajduje się kolejna, którą warto odkryć Odwaga nie jest cechą, którą w pierwszej kolejności określa się pracę historyka. Norman Davies, jak nikt inny, nie bał się wyjść poza przyjazny sobie krąg kulturowy. Opuścił bezpieczną przystań języka angielskiego, by zmierzyć się z historią w wymiarze globalnym. Bowiem, jak dowodzi choćby na przykładzie Fryderyka Chopina i jego twórczości – historia, tak jak muzyka, nie uznaje granic. Nieustannie konfrontuje znany...
Yuval Noah Harari o ludzkiej podróży od epoki kamienia do ery informacji i o wyborach, których musimy dokonać, by przetrwać. W swej nowej książce Harari zachęca nas do zastanowienia się, w jaki sposób przepływ informacji stworzył nasz świat. I dlaczego obecnie mu zagraża. Przez ostatnie sto tysięcy lat my, homo sapiens, osiągnęliśmy ogromną moc. Ale pomimo wszystkich tych odkryć, wynalazków i podbojów dziś tkwimy w głębokim kryzysie, który zagraża istnieniu naszego ga...
Co czujesz, będąc świadkiem końca Twojego świata? Ich kultura przyćmiewała wszystko, a potęga zdawała się nie do złamania. Podbijały inne ludy i rosły w siłę. Wszystkie upadły. Od wielkich imperiów Mezopotamii, przez imperium Khmerów i królestwo Widźajanagaru w Azji, aż do Songhaju w Afryce Zachodniej. Od Bizancjum do Majów, Inków i Azteków w Ameryce Środkowej. Od rzymskiej Brytanii do Wyspy Wielkanocnej. Paul Cooper, autor jednego z najpopularniejszych podcastów o histor...
MISTRZOWSKA BIOGRAFIA NAJPOTĘŻNIEJSZEJ DYNASTII CZASÓW NOWOŻYTNYCH Romanowowie przez ponad trzysta lat rządzili Rosją, wierząc, że władza absolutna jest ich świętym powołaniem. Jak jedna rodzina mogła przekształcić zrujnowane wojną domową księstwo w największe imperium na świecie? I jak mogła to wszystko stracić? Simon Sebag Montefiore tworzy intymne portrety ponad dwudziestu carów i caryc – postaci fascynujących i charyzmatycznych, dziwnych i odrażających, często bliżs...
Osiem wieków malarstwa, stu artystów, wybitne dzieła Przystępnie i zabawnie przedstawiona historia malarstwa. Chronologiczna prezentacja artystów, najważniejsze nurty, szkoły, style. Rozwiązanie zagadek symboli ukrytych na obrazach, tajemnice kulis muzeów, wiedza niezbędna dla każdego miłośnika sztuki. Precyzyjna analiza obrazów. Camille Jouneaux jest niezależną pisarką i felietonistką zajmującą się kulturą. Współpracuje z wiodącymi instytucjami, aby uczyni...
Autor przedstawia koncepcje polityki cara Piotra wobec Polski i początek ich realizacji. Analizuje, jak tworzyły się polityczne pryncypia i metody, którymi posługiwała się Rosja w dziele podporządkowania Rzeczypospolitej w ciągu wieku XVIII. Kwestie te starano się ukazać na szerszym tle, by przedstawić miejsce Rzeczypospolitej w ogólnej polityce Rosji, uwzględniając także aspekt militarny - ważki zwłaszcza w latach konfliktu ze Szwecją Karola XII (wielkiej wojny północnej). D...
„Porywająca (…). Przejrzysta i przystępna relacja z wszystkich teatrów wojny. Styl Robertsa jest bezbłędnie precyzyjny i uderzająco barwny”. Timothy Snyder, „New York Times Book Review” Kultowa już pozycja uznawana za jedną z najlepszych historii II wojny światowej. Andrew Roberts, brytyjski historyk, autor bestsellerowego Napoleona, bierze na warsztat największy konflikt, jaki kiedykolwiek wstrząsnął ludzkością. Będący efektem lat badań Wicher wojny pokazuje, ja...
Historia współczesnej Rosji to historia ambicji jednego człowieka Wszystko zaczęło się w 1999 roku. Dziesięć lat po upokarzającym wycofaniu się Związku Radzieckiego z Afganistanu premierem Rosji został Władimir Władimirowicz Putin. Niecałe dwa miesiące później wojska rosyjskie wkroczyły na terytorium Czeczenii. Czeczenia okazała się jednak tylko pierwszym z licznych teatrów wojen Putina. Jak wielu carów potraktował on armię jako narzędzie do przywrócenia podupadłemu ...
Aleksandria – utopijne miasto wyśnione przez Aleksandra Wielkiego, rządzone przez Ptolemeuszy, zdobyte przez Juliusza Cezara i Napoleona Bonaparte. Miasto, które przetrwało ich wszystkich. Aleksandria oparła się trzęsieniom ziemi, pożarom i starciom cywilizacji. Położona na styku trzech kontynentów zawsze stanowiła łakomy kąsek dla najeźdźców. Swoje piętno odcisnęli na niej Rzymianie i Żydzi, Krzyżowcy i Osmanowie, Francuzi i Brytyjczycy. Jednak gdy Rzymianie i Żydzi...
Lubimy myśleć, że w 1945 roku zakończył się ostatni wielki konflikt zbrojny. Chcemy wierzyć, że podobna tragedia nigdy się nie powtórzy. Ale wojny wybuchają cały czas. I wbrew obiegowej opinii cały czas się zmieniają. 1950. Pięć lat po zakończeniu konfliktu, który pochłonął życie 60 milionów ludzi, wojska północnokoreańskie, wzorując się na niemieckim blitzkriegu, wkraczają do Korei Południowej. 1967. Izrael przypuszcza atak wyprzedzający na siły Egiptu, walki dobiegają k...
Geniusz Nimitza polegał na jego zdolności do przekonywania innych, że mogą dokonać wielkich rzeczy. Wciągająca, oparta na dogłębnym researchu i znakomicie napisana książka – gen. Mike Hagee, były dowódca Korpusu Piechoty Morskiej US Navy, dyrektor generalny Admiral Nimitz Foundation Craig Symonds ma niezwykłą umiejętność. Umożliwia czytelnikowi spojrzenie oczami admirała, który zaplanował odpowiedź Floty Pacyfiku USA na atak na Pearl Harbor. Znakomicie napisana i naprawdę ...
Ta książka to dziewięć krwistych portretów wszystkich prezydentów Czechosłowacji plus jako bonus portret księdza Tiso – głowy marionetkowego państwa słowackiego z czasów drugiej wojny światowej. Jest w tych opowieściach nie tylko wiedza i rzetelny warsztat historyczny autora, ale także wiele pysznych anegdotek. Jest dramat trudnych wyborów Edvarda Beneša i Emila Háchy, są gangsterskie porachunki komunistycznych prezydentów – niczym z dobrego kryminału i jest też niezamierzona...
Nobliści i wodzowie, koniunkturaliści i święci – ikony polskiej kultury i polityki zestawione w intrygujące duety WYSZYŃSKI – GIEREK CZARTORYSKI – MICKIEWICZ WALENTYNOWICZ – KUROŃ MIŁOSZ – JAN PAWEŁ II PIŁSUDSKI – DMOWSKI Czy kult bohaterów uskrzydla nas, czy krępuje? Wyjaśnia czy zaciemnia narodowi jego dzieje? Czy istnieje tylko jeden przepis na patriotyzm? Na te i wiele innych pytań o polskość odpowiadają Andrzej Nowak i Dorota Truszczak w pierwszych takich „żywotach...
Pierwsza i jedyna monografia prezentująca formowanie i pierwszy okres działalności nowoczesnych polskich służb specjalnych (wywiadu i kontrwywiadu). Autor opisuje polskie działania wywiadowcze w dobie popowstaniowej (1864-1903), działalność wywiadowczą Polskiej Partii Socjalistycznej, Komendy Głównej Związku Walki Czynnej i organizacji strzeleckich (1904-1914), a następnie - bardzo obszernie - prezentuje polskie służby specjalne w okresie I wojny światowej. W tej części dzieł...
Kolejna książka autora „Spalić paszport”. Franciszkanin Bogusław Dąbrowski spędził prawie dwadzieścia lat w Ugandzie. Jak długo można wytrwać na misji, kochać Afrykę, nie zatracając swego zapału, wiary, sensu życia w innej kulturze? Nie wiedząc, czy nadal się jest białym czy już czarnym? Co robić, by nie uciec w aktywizm i pracoholizm? Książka zaczyna się od upadku. Ojciec Bogusław, porwawszy się „z motyką na Afrykę”, w pewnym momencie trafił do szpitala, gdzie spotkał doktor...
Książka poświęcona jest zmianom zachodzącym w ruchu harcerskim od odrodzenia ZHP w 1956 r. do roku 1964, kiedy to wprowadzono do przyrzeczenia słowa o „wierności sprawie socjalizmu”, co stanowiło symboliczny kres procesu ponownego podporządkowywania harcerstwa komunistycznej władzy. Na tom składają się teksty różnych autorów pokazujące z jednej strony entuzjazm związany z odrodzeniem i późniejszą, codzienną pracę wychowawczą ZHP, a z drugiej starania ówczesnych władz, by harc...
Kazachstańscy Polacy jako element sowieckiego projektu modernizacyjnego Kazachstan, zamieszkały obecnie przez ponad 100 narodowości, odgrywał w okresie sowieckim rolę swoistego laboratorium, w którym przeprowadzano gigantyczne eksperymenty społeczne. Po brutalnej kolektywizacji i sedentaryzacji koczowników w latach 1931–1933 do kraju kierowano kolejne deportacje: Polaków i Niemców z Ukraińskiej SRS w 1936 roku, Koreańczyków z Dalekiego Wschodu w 1937 roku i „narodów ukaranych...
Plan londyński odbudowy Warszawy stanowi cenne, choć do niedawna całkiem zapomniane świadectwo głębokiej refleksji nad restytucją zniszczonej stolicy Polski w kręgu bliskim rządowi polskiemu na uchodźstwie. Ta kompleksowa koncepcja urbanistyczna, utrzymana w typowym dla tej epoki duchu modernizmu, powstała na przełomie lat 1945 i 1946 w wyniku współpracy emigracyjnego Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej Polskiej z działającym w Londynie Komitetem Obywatelskim Odbudowy...
Czesława Panek-Wierzbińska spisała po latach swoje wspomnienia. Ukazała w nich drogę, jaką przebyła jako dziecko z Chmielowa w woj. stanisławowskim (wysiedlona 10 lutego 1940 r.) do Nowej Zelandii. Chociaż w publikacji przeważają opisy niedoli, trudnych doświadczeń, również tych związanych ze stratą najbliższych osób, to można w niej także odnaleźć radosne akcenty. Książka została wydana w Nowej Zelandii w 2015 r. pod tytułem Chmielów. Our Paradise Lost.
W okresie stanu wojennego utworzono 52 obozy internowania, najczęściej wydzielając bloki więzienne, czasem budynki na terenach wojskowych. Panowały tam zazwyczaj spartańskie warunki. Jedzenie było marne, cele zimne i zapluskwione. Przez obozy przeszło ok. 10 tys. osób, głównie opozycjonistów związanych z „Solidarnością”. Dzięki swojej postawie internowani szybko wywalczyli polepszenie warunków bytowania, prawo do kontaktu z kapelanem, organizowania prelekcji i wykładów, widze...
Oryginalność i niezwykłość tej monografii polega na tym, że połączono w niej pogłębioną, interdyscyplinarną analizę naukową z narracją publicystyczną rodem z najlepszych reportaży. Autor proponuje bardzo ciekawą podróż przez cały szereg skomplikowanych problemów, związanych w przeszłości i obecnie z funkcjonowaniem kar opartych na izolacji. Ten swoisty rejs po wzburzonym oceanie współczesnej penitencjarystyki, pokazuje jak trudnym zadaniem jest skuteczne połączenie korekcyjny...
In Eternal Memory: Monuments and Memorials of the Holodomor, Wiktoria Kudela-Świątek provides an in-depth examination of “places of memory” associated with the Great Famine of 1932–33 in Ukraine, supplemented by photographs from across the globe that highlight both the uniqueness of individual monuments and their commonalities. The author investigates the history, aesthetics, and symbolism of a wide array of commemorative spaces, including museums, commemorative plaques, and ...
Imperium Rzymskie to kompendium wiedzy o starożytnym Rzymie, począwszy od zarania jego dziejów po pierwszych cesarzy (dynastię julijsko-klaudyjską). Książka poświęcona jest głównie historii politycznej. Wyłania się z niej obraz Rzymianina-zdobywcy poszerzającego terytorium swego państwa do rozmiarów imperium bezwzględnymi metodami. Droga rozwoju oznaczała, niestety, zagładę wielu istnień ludzkich na podbijanych terytoriach, zniewolenie oraz wyzysk pozostałych przy życiu. Wiel...
Sowieci to najbardziej antykomunistyczna książka w Polsce. Druga po bestsellerowych Żydach książka z obrazoburczego cyklu autora Obłędu ’44 i Paktu Ribbentrop–Beck. Stawia on w niej szokującą tezę: bolszewizm był gorszy od nazizmu, a Stalin gorszy od Hitlera. I na potwierdzenie tej tezy ma mocne argumenty. Piotr Zychowicz opisuje zapomniane bestialskie zbrodnie popełnione przez Sowietów oraz wojnę wywiadowczą między II RP a ZSRS. W Sowietach znalazły się też opowieści o wielk...
Historia Polski przez pryzmat dziejów jednej rodziny spod Krakowa – od I wojny światowej poprzez bolszewicką do II wojny światowej. Autor osobiście, twarzą w twarz zabijał Niemców, Rosjan i Ukraińców. Zabijał, aby przeżyć. Niezwykła historia zapomnianej książki wydanej w latach 50. na Zachodzie wyłącznie w języku angielskim. Teraz pierwsze polskie wydanie.
"Mimo świadomości trudności tego zamierzenia, autor podjął taką próbę, podejmując się przedstawienia w odrębnych częściach, acz pozostających ze sobą w ścisłym związku, trzech obszarów aktywności Józefa Piłsudskiego w latach 1918-1922, związanych z polityką wewnętrzną, polityką zagraniczną i geopolityką oraz sprawom wojskowym. Niniejszy tom, jest pierwszym z nich, a w kolejnych rozdziałach przedstawia: genezę i ewolucję myśli politycznej Józefa Piłsudskiego w okresie poprzedz...
O TAKIM ŚREDNIOWIECZU NIKT JESZCZE NIE PISAŁ Co wówczas człowiek myślał o zwierzętach? Jak wyglądała praca dawnego zoologa i jego magiczne eksperymenty? Jak powstały wyobrażenia o ludzko-zwierzęcych hybrydach? Czy w średniowieczu istniały ogrody zoologiczne? Czy wierzono, że zwierzęta pójdą do nieba i należy je sądzić jak ludzi? Barwne opowieści o średniowiecznej faunie wzbogacone zostały o oryginalne ilustracje, które mogą wzbudzać zarówno śmiech, jak i przerażenie. Znaczną ...
Mieczysław Franciszek Rakowski, ostatni I sekretarz KC PZPR (1989–1990), premier (1988–1989), wicepremier (1981–1985) oraz wicemarszałek Sejmu PRL (1985–1988), współtwórca i wieloletni redaktor naczelny tygodnika „Polityka” (1958–1982). Długotrwała kariera polityczna oraz nimb „liberała” czynią z niego jedną z najbardziej interesujących postaci w dziejach PRL. Wychowany na kujawskiej wsi, wchodził w dorosłość w czasie wojny i zaraz po jej zakończeniu. Był self-made manem PRL,...
W XVII tomie „Kresowej Atlantydy” autor koncentruję swą uwagę na twierdzach kresowych, które broniły granic Rzeczypospolitej Obojga Narodów przed inwazją Turków i Tatarów. Potężne mury tych fortec oraz obecność stacjonujących tam załóg wojskowych dawały okolicznej ludności poczucie bezpieczeństwa w czasach jakże częstych inwazji i wojen. I choć od wielu pokoleń te twierdze są poza granicami państwa polskiego, to weszły do polskiej legendy narodowej oraz literatury pięknej, a ...
Drugi tom „Dzieł zebranych” Feliksa Konecznego obejmuje prace z lat 1896-1898. Do najistotniejszych z nich należą „Dzieje Śląska” adresowane do polskiego ludu znajdującego się pod zaborem niemieckim i austriackim. Kwestiom teoretycznym dotyczącym problematyki rozwijania polskości wśród niższych warstw społeczeństwa Koneczny poświęcił z kolei pracę „Głos w sprawie ludowej”. Drugi tom „Dzieł zebranych” zawiera ponadto recenzje sztuk wystawianych na deskach krakowskiego teatru, ...
Ksiązka Antoniego Sobańskiego ukazała się po raz pierwszy w 1934 roku nakładem wydawnictwa „Rój”. To fascynujący zbiór reportaży z hitlerowskiej Trzeciej Rzeszy, które Sobański – korespondent „Wiadomości Literackich” – pisał na bieżąco, obserwując oczyma przyszłej ofiary narodziny i triumfalny pochód nazizmu. Sobański, pisząc "Cywila w Berlinie", zachowywał pełen obiektywizm w obrazie i ocenie przedstawianych wydarzeń. Niezależnie od podejmowanego zagadnienia (prześladowanie...
W okresie od 1 sierpnia 1942 roku do 16 sierpnia 1943 roku w obozie koncentracyjnym Ravensbrück lekarze hitlerowscy dokonali doświadczalnych operacji nóg na siedemdziesięciu czterech Polkach, więźniarkach politycznych, kobietach zdrowych i młodych. Były to operacje mające na celu wywołanie zakażenia i wypróbowanie leczenia go sulfonamidami, operacje mięśniowe, kostne i nerwowe, których celem były badania nad regeneracją i transplantacją kości i tkanki. Część ofiar tych nielud...
Pracujący w Sobiborze Żydzi nie chodzili w pasiakach, mieli do dyspozycji łaźnie, mogli zmieniać ubrania, odwiedzać się wzajemnie w barakach. Jednak zaprojektowany przez nazistów system był bardzo dokładnie przemyślany. Sobibór był przecież obozem natychmiastowej, masowej zagłady. Niemcy nie mogli dopuścić do buntów ani przewrotów. Było ich tam zaledwie kilkunastu. Razem z ukraińskimi pomocnikami cała załoga obozu liczyła ok. 150 osób. W przeciwieństwie do więzionych tam ludz...
Wiesław Budzyński. Pisarz. Biograf Krzysztofa Kamila Baczyńskiego i Brunona Schulza. Członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Autor kilkunastu książek o tematyce historyczno-literackiej, m.in.: „Miłości i śmierci Krzysztofa Kamila”, „Schulza pod kluczem”, „Świątyni przodków” i „Miasta Lwowa”. Trzykrotnie nagradzany przez ministra kultury, w tym Nagrodą Specjalną za całokształt twórczości. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta.
PRZEŻYJ PRAWDZIWĄ PODRÓŻ DO PRZESZŁOŚCI Średniowiecze niezmiennie fascynuje i ciekawi. Teraz masz okazję przeżyć cały rok, miesiąc po miesiącu, w tej intrygującej epoce, która do dziś rozpala wyobraźnię! W upalny lipcowy dzień wybierz się na spacer po średniowiecznym mieście. Zajrzyj do ówczesnych domów, poznaj ich mieszkańców. Podróżuj w średniowiecznym stylu, na swej drodze spotykaj kupców i pielgrzymów. Staw czoła rabusiom. Posłuchaj pieśni trubadurów. Dowiedz się o ...
W latach 1940–1945 niemieccy okupanci zamienili Norwegie? w ogromny plac budowy. To niezwykłe przedsie?wzie?cie architektoniczne miało na celu rozszerzyc´ zasie?g Wielkiej Rzeszy Niemieckiej poza koło podbiegunowe i wprowadzic´ w tym skandynawskim kraju rasowa? utopie?. Plany przekształcenia Norwegii we wzorcowe „aryjskie społeczen´stwo” – obejmuja?ce budowe? nowych, idealnych miast oraz superautostrady cia?gna?cej sie? od Berlina az˙ po po´łnocne kran´ce Skandynawii – rozpa...
Ponowoczesny model recepcji malarstwa barwnego pola to projekt przepisania historii ekspresjonizmu abstrakcyjnego – najbardziej narcystycznego z nowoczesnych „izmów” w sztuce zachodniej, a także przełamania jego kapitalistycznego impasu. Autorka przedstawia meandrujący proces dekonstrukcji modernizmu, a także proponuje nieopowiedziane dotąd, emancypacyjne historie prac artystycznych liderów malarstwa barwnego pola: Barnetta Newmana, Clyfforda Stilla i Marka Rothki. Poszukuje ...
Uzupełnione wydanie książki zawiera życiorysy wszystkich władców, zarówno panujących nad całością ziem egipskich, jak i tych uznawanych na części terytorium. Zgodnie z powszechnie przyjętą tradycją galerię faraonów otwiera portret Menesa, a zamyka sylwetka Kleopatry VII, uważanej za ostatnią władczynię egipską w pełnym tego słowa znaczeniu. Książka przygotowana w sposób naukowy, na podstawie źródeł starożytnych i najnowszych badań archeologicznych, jest jednocześnie lekturą d...
Pisząc o stanie wojennym, można, wbrew pozorom, podkreślać także zachowania pełne honoru i godności. I nie chodzi tu bynajmniej o zachowania gen. Jaruzelskiego, określanego przez niektórych mianem „człowieka honoru”, co należy uznać za rzecz wielce haniebną. Chodzi tu o pełną godności postawę osób gnębionych i prześladowanych, którzy potrafili zachować ją nawet w warunkach ekstremalnych. Zmaganie się nikczemności z godnością, nikczemności z honorem – tak oto najkrócej można s...
Jak stwierdził w swych wspomnieniach Aleksander Fredro, Człowiek z koniem, niby centaur, jest dopiero jednostką w kawalerii. Historiografia polska podążając za tą zasadą, jak się wydaje, nie lubi zsadzać jeźdźca z konia, a jeśli już to robi, zwykle idzie tylko za tym pierwszym, interesując się nawet najmniejszym aspektem jego życia, niemal całkowicie zapominając o jego wierzchowcu. Nie ma w tym jednak nic specjalnie dziwnego. Wraz odejściem koni najpierw z pól walki i większo...
"Tarnopolanie" to opowieść o losach pięciu osób związanych z Tarnopolem: komunisty – generała KBW; narodowca i bombardiera Dywizjonu 300 im. Ziemi Mazowieckiej; zielonoświątkowca – głowy polskiego kościoła metodystycznego; nacjonalisty – premiera rządu ukraińskiego, oraz kobiety ratującej Żydów z tarnopolskiego getta. Każda z tych postaci reprezentuje inne środowisko. Ich losy są świadectwem osobistych charakterów, ambicji i wyborów, a przez to pokazują różnorodność miejsca, ...
Rosja jest tym krajem, w którym twórczość operowa Stanisława Moniuszki, a przede wszystkim jego "Halka", zdobyła sobie największą poza ojczyzną kompozytora popularność i przez długie okresy utrzymywała się w żelaznym repertuarze operowym. W dziewiętnastym i dwudziestym stuleciu premiery "Halki" przygotowywali czołowi rosyjscy dyrygenci i reżyserzy, w głównych (i nie tylko głównych) partiach występowali najwięksi rosyjscy śpiewacy z Płatonową, Szalapinem, Sobinowem, Kozłowskim...
Monografia dokumentuje recepcję twórczości Aleksandra Fredry na terenie Rosji od chwili rosyjskiego debiutu komediopisarza w petersburskim Teatrze Aleksandryjskim w 1847 roku aż po dzień dzisiejszy. Najowocniejsze było w Rosji dla Fredry ostatnie z górą półwiecze, które przyniosło tam kilkadziesiąt premier jego sztuk. Pokazane 756 razy "Damy i huzary" w Moskiewskim Teatrze im. Wachtangowa (1960) stały się największym triumfem Fredry w całych jego zagranicznych dziejach....
This book is about the origins and identity of the Fifth Republic Constitution, in the version developed between 1958 and 1962. Chapter I defines the hallmarks of the French republican tradition, presents its internal diversity, elaborates the doctrine of the Third Republic and the crisis of the political system built on its foundations. Chapter II is devoted to the shaping of de Gaulle’s views under the influence of republican nationalism and recognition of the republic a...
Uważana przez jednych za najważniejszą pracę dotyczącą Holokaustu, a dyskredytowana przez innych, ta książka amerykańskiego badacza Daniela Jonaha Goldhagena (ur. 1959) podejmuje temat wcześniej pomijany przez historyków. Goldhagen zadaje proste pytanie, kim konkretnie byli Niemcy, których rękami dokonał się Holokaust. Odpowiedź opiera na przebadanym przez siebie ogromie dokumentacji w postaci powojennych zeznań sprawców. Goldhagen, urodzony w Bostonie syn ocaleńca z getta w ...
Mówiąc o piramidach, przeważnie mamy na myśli ich klasyczny obraz wyrażony trzema piramidami w Gizie. Mało kto odkopuje z pamięci setki innych podobnych budowli rozsypanych po całym globie. Kojarzymy je z czymś wielkim, stabilnym, trwałym i precyzyjnym jak szwajcarski zegarek. Dorzucamy do tego parę tysięcy lat, kilka milionów kamieni, stawiamy to wszystko w Egipcie i piramida gotowa. Oczywiście, należy jeszcze wrzucić do środka faraona, zatarasować drzwi i zgasić światło. Wi...
"Chcąc przedstawić ideologiczne oraz propagandowe materiały związane z Syjonistyczno-Socjalistyczną Partią Robotniczą Poalej Syjon-Hitachdut przyjąłem za cenzurę początkową przełom 1944/45 r. Do maja 1945 r. tereny dzisiejszej Polski zostały wyzwolone z niemieckiej okupacji przez Armię Polską oraz Armię Czerwoną. Wówczas nastąpiła nieudana próba odtworzenia żydowskiej społeczności, która w wyniku Holocaustu została zdziesiątkowana przez siły III Rzeszy i jej sojuszników. Rok ...
Przejście od politeizmu do monoteizmu zmieniło świat na zawsze. Achenaten i Mojżesz – postać historyczna oraz postać poświadczana tylko tradycją – prezentują to przejście w jego początkowych, rewolucyjnych fazach. Reprezentują dwie cywilizacje, które weszły w ścisłe relacje już w czasach Księgi Wyjścia, gdzie Egipt symbolizuje stary świat, który musi zostać odrzucony by można było wejść do nowego. Jan Assmann podejmuje zagadnienie z nieco kontrowersyjnej perspektywy, cz...
Jerzy Łojek należy do najwybitniejszych polskich historyków XX wieku. Żył krótko, bo zaledwie 54 lata. Nie doczekał wolnej Polski, zmarł w 1986 r., ale odegrał bardzo istotną rolę w budowaniu świadomości niepodległościowej. Jego znaczące książki jak „Szanse powstania listopadowego” (1966 r.), „Upadek Konstytucji 3 Maja” (1976 r.), „Agresja 17 września” (1978 r.) i „Dzieje sprawy Katynia” (1980 r. – te dwie ostatnie wydane w drugim obiegu) zapisały się trwale w naszej historio...
Przewodnik po Memoriale Męczenników Kościoła Katolickiego na Ukrainie w XX wieku, który znajduje się w miasteczku Tywrów k. Winnicy na Ukrainie. To miejsce pamięci i modlitwy, stworzone przez o. Pawła Wyszkowskiego. Umieszczono tam pamiątki po ofiarach komunistycznych prześladowań – zdjęcia więzionych księży i świeckich, szczątki pomordowanych, nagrane i spisane relacje świadków, nieznane dokumenty.
Jedna z najmroczniejszych kart historii Wstrząsająca opowieść o niemieckich eksperymentach medycznych prowadzonych na więźniach obozów koncentracyjnych podczas II wojny światowej. Autorka była najmłodsza w gronie dziennikarzy relacjonujących przebieg Procesów Norymberskich, podczas których świat poznał szokującą prawdę o zbrodniach oprawców w białych fartuchach. Na podstawie relacji z tychże procesów, wzbogaconych własnymi obserwacjami, powstała zatrważająca książka. Traktuj...
Wraz z osiągnięciem pokoju na wschodnich granicach Rzeczypospolitej Naczelnik Państwa i wódz zwycięskiej armii Józef Piłsudski często opuszczał rozpolitykowaną Warszawę. 10 lipca 1921 roku odwiedził stacjonujący w Koninie 18. Pułk Piechoty, któremu wręczył sztandar ufundowany przez mieszkańców trzech powiatów (Konin, Koło, Słupca). Autor książki zabiera Czytelnika do Konina u progu Niepodległej, rekonstruuje przebieg wizyty Józefa Piłsudskiego w mieście oraz wskazuje na główn...
Książka ta stanowi próbę analizy stosunków między państwem polskim a mieszkającą w nim mniejszością i emigracją rosyjską w latach 1926–1935. Czytelnik znajdzie w tej książce analizę położenia społeczności rosyjskiej w Polsce, frakcji politycznych, na jakie się dzieliła, ewolucji polityki państwa na szczeblu centralnym i wojewódzkim oraz tajnego oblicza stosunków polsko-rosyjskich.
Oflag IV C Colditz – najsłynniejszy specjalny obóz jeniecki II wojny światowej. W tym posępnym zamku na urwistej skale Niemcy więzili alianckich oficerów uznawanych za szczególnie ważnych oraz tych, którzy zasłynęli ucieczkami z innych obozów. Oto wyjątkowa opowieść o Colditz widzianym niemieckimi oczami. Jej autor był członkiem obozowego personelu przez większość wojny. Z czasem awansował do funkcji oficera bezpieczeństwa i zastępcy komendanta. Na kartach książki przewija s...
Powszechna Wystawa Krajowa została urządzona w Poznaniu w 1929 r., aby pokazać dorobek odrodzonej Rzeczypospolitej. Zgromadziła 4,5 miliona gości, a zaprezentowano na niej wszystkie gałęzie przemysłu, sztukę, kulturę i życie społeczne oraz dokonania polskiego rządu. Niniejsza edycja źródłowa prezentuje dokumenty, fotografie, rysunki i plany związane z jej organizacją, przebiegiem i likwidacją. Jednocześnie próbuje odtworzyć ówczesne nastroje, oddaje głos twórcom, gościom i fo...
Na stosunki polsko-kanadyjskie po II wojnie światowej patrzy się zazwyczaj przez pryzmat losów skarbów wawelskich, które udało się wywieźć z kraju we wrześniu 1939 r. Powróciły one do Krakowa dopiero w 1959 r. Zamiarem autora jest dokonanie analizy stosunku dyplomacji kanadyjskiej do kwestii przynależności terytorialnej i przyszłości Szczecina w kontekście ewolucji polityki Ottawy wobec problemu polskiej granicy zachodniej. Nie bez znaczenia dla wspomnianego tematu jest równi...
Zapiski starca to ważne źródło do historii dziewiętnastowiecznej Polski, polsko-rosyjskich stosunków, historii Syberii, a także dziejów miast: Witebska, Smoleńska, Moskwy i Jenisejska. Dotychczas wspomnienia Maksymiliana Marksa [1816–1893] były badane i publikowane jedynie fragmentarycznie przez badaczy zajmujących się lokalną historią. Godny podkreślenia jest barwny język autora, pełen ironii i pasji literackiej. Był to bez wątpienia nie tylko erudyta, który odebrał staranne...
Książkę tworzą dwie równolegle opowiadane historie, rozgrywające się na lewicowych i prawicowych biegunach niemieckiej polityki i kultury. Na jednym z tych biegunów znajduje się dorobek Harry’ego Rowohlta, urodzonego w 1945 roku, na drugim zaś twórczość Caspara von Schrenck-Notzinga, który przyszedł na świat w 1927 roku, a jego wejście w dorosłość zbiegło się z końcem wojny. Schrenck-Notzing opisywał z punktu widzenia konserwatysty przyczyny i skutki „prania charakterów”, czy...
W książce tej zostały przedstawione kolejne typy niemieckich samolotów myśliwskich, biorące udział w walkach powietrznych od czasów kampanii w Polsce w 1939 roku do upadku Trzeciej Rzeszy w 1945 roku. W poszczególnych rozdziałach zaprezentowano myśliwskie dwupłaty i jednopłatowce, ciężkie myśliwce, a także myśliwce odrzutowe i rakietowe Luftwaffe. Niniejsza publikacja zawiera 110 szczegółowych ilustracji, z zachowaniem wiernych oznakowań oraz wzorów malowania maskującego z la...
Książka stanowi cenny wkład w naukową refleksję na temat radykalizacji, porządkując definicje, modele i paradygmaty, których można użyć do analizy zjawiska. Jest publikacją oryginalną i na rynku wydawniczym dotąd nieobecną. Jest ogromnym ułatwieniem dla dydaktyka, który szuka nowych sposobów na sprawdzenie wiedzy kursanta. [...] Napisana w sposób ciekawy i niestandardowy książka wyznacza nowy kierunek dla publikacji o charakterze naukowo-dydaktycznym. Dr Daria Hofman Kierown...
Gdy latem 1914 roku wybuchła pierwsza wojna światowa, na Belgię i Francję spadła niemiecka ofensywa. Po zajęciu Belgii i odrzuceniu wojsk francuskich z Alzacji i Lotaryngii, na początku września armie cesarza Wilhelma II parły na Paryż. Dopiero w bitwie nad Marną, stoczonej pomiędzy 5 a 12 września 1914 roku, Francuzi udaną kontrofensywą zatrzymali pochód nieprzyjaciela i pogrzebali plany wojenne Rzeszy – błyskawicznego rzucenia zachodniego sąsiada na kolana, tak jak w 1870 r...
Do tej pory ani polska, ani niemiecka historiografia nie wyeksponowały i nie przeanalizowały w pełni znaczenia Selbstschutzu w pierwszych miesiącach okupacji w Polsce. Dominuje refleksja nad aspektami militarnymi polskiej wojny obronnej oraz zbrodniami armii niemieckiej i funkcjonujących przy niej grup operacyjnych Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa. Niniejszy tom jest pierwszą polską monografią Selbstschutzu (1939–1940), a także pierwszym opracowaniem tego tematu...
Niniejszy zbiór studiów i szkiców […] poświęciłem tematyce powrotu Polski nad Bałtyk oraz roli, jaką w nim odegrała armia gen. Hallera. Przypomniałem też zasługi innych wybitnych Polaków, którym zawdzięczamy doprowadzenie do powrotu nad morze. […] Drugim głównym tematem zbioru są różne aspekty wojny polsko-bolszewickiej lat 1919- 1921. Jest on mi szczególnie bliski ze względu na udział w tej wojnie mojego ojca Jana Drozdowskiego […]. Jego żołnierskie opowiadania i pieśni, któ...
"Zagłada Drugiej Rzeczypospolitej 1945-1947" to książka o: - rozgrywkach między Ameryką a Rosją, - likwidacji Polskiego Państwa Podziemnego, - przygotowaniu planowych aresztowań, - sowieckiej akcji dezinformacyjnej na Zachodzie, - sowieckich agentach - Brytyjczykach, - genialnych kłamstwach Moskwy dla przyjaciół na Zachodzie, - procesie Rządu Polski Podziemnej i Komendanta Głównego Armii Krajowej w Moskwie w 1945 r., - planach ustrojowych dla III Rzeczypospolitej, - samoobron...
In the subsequent volume of the “Chronicles of Terror” series we give voice to the eyewitness who survived the tragedy of war. It is from the perspective of their experiences that we show the history of Kielce, Radom and other smaller towns and villages under German occupation. The Radom District was a kind of laboratory of German occupation policy in Poland. The testimonies of the residents of the Radom, Kielce and Częstochowa regions contained in the present volume paint a...
The accounts gathered in this volume concern the period from September 1939 to July 1944, whereas the leitmotif that conjoins them are the executions that were conducted by the Germans in Warsaw and its environs throughout the entire occupation. Some of these killings were committed as punishment for various types of “crimes” ? from involvement in the resistance to participation in clandestine classes. Others were aimed at exterminating the Polish intelligentsia, were retalia...
The present volume contains accounts presenting the events that unfolded in the Wola district of Warsaw in August 1944. According to various estimates, the number of people murdered at the time ranged from 25,000 to as many as 60,000, among whom were thousands of women, children and the elderly. The book contains the testimonies of both those who “survived their own death”, being wounded in mass executions, and of the helpless witnesses, who could only observe the murders of ...
Renault FT. tom 1 część 2
Kontynuacja tematu czołgów Renault FT w polskich barwach. Omówione zostaną pojazdy wyprodukowane w Polsce, próby ich unowocześnienia i zastąpienia nowszymi konstrukcjami. Poruszony zostanie również wątek ponownego spotkania polskich czołgistów z czołgami Renault FT w 1940 roku we Francji, gdzie tworzono nowe Wojsko Polskie, by kontynuować walkę z hitlerowskimi Niemcami.
The “Outlines of Memory” are an album containing the accounts of people who during the Second World War suffered at the hands of the German and Soviet totalitarian regimes. Seven Polish artists took up the challenge of illustrating their heart-wrenching stories. These testimonies reflect the experiences of specific individuals ? victims of Nazism and Communism. By presenting personal accounts and almost 100 illustrations executed utilizing various graphic means, the “Outline...
Dziewiąty tom serii wydawniczej "Zapisy Terroru" został w całości poświęcony losom cywilnych ofiar sowieckiej okupacji Kresów Wschodnich w latach 1939-1941. Wybór relacji zebranych przez Referat Historyczny i Biuro Dokumentów II Korpusu obejmuje wszystkie główne rodzaje represji stosowane wobec polskich obywateli w Związku Sowieckim. Świadkowie opisują warunki masowych deportacji, aresztowań, przesłuchań i tortur, a także to czego doświadczyli w miejscu zesłania lub odbywania...
Amerykański pisarz i badacz Robert Ardrey (1908–1980) był oryginalnym twórcą, który łączył pasję badacza naukowego z karierą scenarzysty i dramatopisarza w Hollywood oraz na Broadwayu. Jego sztuka "Thunder Rock" (1939) jest zaliczana do światowej klasyki. Jako badacz początków gatunku ludzkiego, mimo że nie akademicki (lub może właśnie dlatego), jest autorem wielu śmiałych koncepcji. Jego metodologia opiera się na poglądzie, że w regularnym mechanizmie przyrody „wszystko ma s...
Tajemnice związane z III Rzeszą kryją się nie tylko w tych najbardziej znanych miejscach, jak kompleks "Riese", Międzyrzecki Rejon Umocniony czy "Wilczy Szaniec". Wiele z nich znajduje się na wyciągnięcie reki od nas. Jednak ich dostrzeżenie może stanowić nie lada problem, gdyz zaślepieni blaskiem tych najbardziej znanych obiektów bardzo często podążamy ich tropem, zapominając o tym, co jest tuż obok nas. Publikacja ta, będącą wynikiem kilkunastu lat pracy poszukiwawczej, pok...
Książka przedstawia skomplikowane dzieje walk w Ameryce podczas hiszpańskiej konkwisty i kolonizacji. Autor opisuje przebieg walk Europejczyków z rdzennymi Amerykanami od najwcześniejszych dni ekspansji, jak też funkcjonowania aparatu militarnego na terytorium zamorskim Hiszpanii. Nacisk został położony na konkwistę, kolonizację, konsolidację militarną, walki z rdzenną ludnością i obronę zdobytego terytorium przed piratami, korsarzami i bukanierami. Omówiono także konflikty H...
Wśród wielu książek o Powstaniu Warszawskim ta jest wyjątkowa. 63 dni walki i 63 nocy, kiedy czułość pozwalała zapomnieć na chwilę o koszmarze wojny. Przejmujące losy. Tragiczne historie. Niewiarygodne zbiegi okoliczności, łzy szczęścia, ale i poruszające dramaty. Miłość, która chciała pokonać śmierć. Czasem się to udawało, często nie. Nowe wydanie relacji autora, który dotarł do niezwykłych opowieści powstańców o wybuchach serc wspaniałych, pełnych życia młodych ludzi, który...
Prezentowana monografia przybliża zjawisko zachodzące w protestanckiej Skandynawii, którą w XIX wieku ogarnął ludowy i masowy ruch kaznodziejski. Był on sprzeciwem i świecką alternatywą wobec Kościoła państwowego i narzucanych przez państwo interpretacji wiary. Pod względem ideowym geneza ruchów kaznodziejskich związana była z pietyzmem, ważnym nurtem odnowy wewnątrz Kościołów protestanckich, zwłaszcza luterańskich, na przełomie XVII i XVIII wieku. Autorka skupia się przede w...
Kultura popularna u schyłku XIX w. zaświadczała o nowoczesności miasta tak samo, jak... komunikacja publiczna i wodociąg. W Toruniu kwitła w przedmiejskich salonach Viktoria Park na Mokrem, Tivoli na Bydgoskim Przedmieściu, i innych przybytkach. Ich historie to dzieje miejsc i ludzi: przestrzeni miasta, architektury i jej przemian, właścicieli i zarządców, artystów i konsumentów, twórców i odbiorców. To historie trwania (budowli) i dziania się (imprez), których dopiero koniun...
Wulkan radości, głośnej, dudniącej muzyki i kolorowych laserowych świateł eksplodował na ulicach Łodzi w 1997 roku. W tym czasie głośna na całą Polskę, a nawet świat parada fanów muzyki techno zawładnęła miastem. Młodzi ludzie w barwnych dziwacznych strojach i fryzurach ożywili szarą zwykłą codzienność. Ta wyjątkowa impreza tylko przez kilka lat gościła w kalendarzu łódzkich imprez, ale zapamiętana została na dłużej. Autor Technowulkanu, Bartłomiej Kluska, przygotował wnikliw...
Dawne przewodniki turystyczne stanowią ważną część historiografii artystycznej, jednak w badaniach naukowych rzadko są rozpatrywane w tym kontekście. Prezentowana książka stanowi pionierską próbę całościowego opracowania tej problematyki w odniesieniu do polskich przewodników wydanych do końca XIX wieku, ukazanych w szerokim kontekście europejskim. Szczególnie dużo uwagi poświęcono na zbadanie relacji pomiędzy rozwojem wiedzy o sztuce na ziemiach polskich a tworzeniem literat...
Książka jest owocem wieloletnich spotkań Autorki z osobami, które walczyły i przeżyły okupację oraz Powstanie Warszawskie. W opracowaniu zostały wykorzystane wywiady, zdjęcia, dokumenty, filmy, najczęściej nigdzie jeszcze niepublikowane. Jest to spełnienie ostatniej woli ludzi, którzy swoim towarzyszom walki i bliskim obiecali, że ocalą od zapomnienia pamięć tamtych dni.
Książka poświęcona jest zjawisku ciąży mnogiej i narodzinom wieloraczków w starożytności. Jej podstawą są źródła pisane ze starożytnego Bliskiego Wschodu (Mezopotamia, Egipt, Lewant, Anatolia) oraz z Grecji i Rzymu, których zakres chronologiczny obejmuje prawie 2500 lat. Tak bogaty materiał źródłowy pozwolił na przyjrzenie się tematowi z kilku perspektyw: prześledzono opowieści mitologiczne o półboskich bliźniakach i liczniejszych wieloraczkach, medyczne i astrologiczne konce...
Tomasz J. Kosiński, zajmujący się dziejami, obyczajami i wierzeniami dawnych Słowian, podjął temat, który w ostatnich latach wzbudza laty mnóstwo emocji. Chodzi o Wielką Lechię, czyli słowiańskie imperium Lechitów, które według zwolenników tej koncepcji miało obejmować znaczną część Europy w starożytności i wczesnym średniowieczu. Krytycy uznają tę teorię za pseudonaukową, fantazmat lub dosadniej bzdurę. Dla T.J. Kosińskiego jest to jednak „swoisty fenomen, pozytywnie oddzia...
Historia niszczenia cmentarzy żydowskich w Polsce prześledzona przez Krzysztofa Bielawskiego ukazuje swoje niepokojące karty. Jeszcze do niedawna powszechne było przypisywanie dewastacji nekropolii żydowskich jedynie lub głównie Niemcom podczas drugiej wojny światowej. W rzeczywistości istotny udział w tych działaniach ma także miejscowa ludność oraz powojenne państwo polskie. Przytoczone i udokumentowane zdjęciami przykłady nowych zastosowań, jakie wymyślono dla macew, np. p...
Czy ocalić honor, czy życie i los miasta? Na takie pytanie musieli odpowiedzieć mieszkańcy hiszpańskiej Saragossy, gdy byli dwukrotnie byli oblegani przez wojska napoleońskie w latach 1808–1809. Wybrali honor, poświęcając swoje życie i całe miasto. Francuzi odnieśli pyrrusowe zwycięstwo, zdobywając w końcu kupę gruzów. Militarna przegrana Hiszpanów zawierała jednak w sobie element zwycięstwa. Ostatecznie wygrała bowiem legenda bohaterskiego miasta, która promieniowała na cały...
Jean-Christophe Brisard odnalazł w rosyjskich archiwach wojskowych ważny dokument z czasów drugiej wojny światowej: księgę gości Hitlera. Od stycznia 1939 do 20 kwietnia 1945 roku podczas wielkich ceremonii urządzanych przez reżim zaproszeni goście, głównie dyplomaci, składali w niej podpisy, poświadczając tym samym swoje niebezpieczne powiązania z III Rzeszą. W maju 1945 roku wszyscy, którzy nie wyjechali z Berlina, zostali pojmani przez Sowietów i wysłani do Moskwy na prze...
Profesor Feliks Koneczny (1862-1949) jest naszym polskim Arystotelesem. Nikt nie wniósł tak wiele dobrego do rozumienia historii, życia społecznego, polityki, prawa, cywilizacji i kultury - jak On. Zawsze gotowy poznawać prawdę i wierny jej do końca, łączył studia historyczne z głębią realistycznych dociekań filozoficznych. (...) Lektura Praw dziejowych, choć nie jest łatwa dla współczesnego człowieka, może pomóc mu realizować własne życie celowo, a przez to czynić je normaln...
Prezentowana książka zawiera wybór osiemdziesięciu ośmiu kazań dla młodzieży żydowskiej (tzw. egzort), które powstały w Galicji pod koniec XIX i w pierwszych dekadach XX wieku. Stanowiły one część edukacji religijnej uczniów żydowskich uczęszczających do świeckich szkół, zarówno szczebla podstawowego, jak i średniego, czyli gimnazjów. Autorami kazań byli nauczyciele, m.in. Natan Szyper, Arnold Friedman czy Samuel Wolf Guttman, kaznodzieja synagogi postępowej we Lwowie. W tomi...
Autor stara się odpowiedzieć na pytanie, jak mieszkańcy Generalnego Gubernatorstwa próbowali odnaleźć się w brutalnych realiach wojny i okupacji. Ogłoszenia drobne pozwalają przybliżyć takie elementy życia codziennego, jak dążenie do zachowania integralności rodziny i budowania nowych związków, próby zapewnienia sobie i bliskim materialnych podstaw bytu przez znalezienie odpowiedniej pracy, starania o zdobycie mieszkania, odzieży, obuwia czy opału. Przez pryzmat ogłoszeń może...
Kazimierz Bryła, nadporucznik 62. batalionu obrony kraju oraz fechtmistrz, wydając w 1888 r. swój podręcznik do walki szpadonem, informował czytelników, że jest to pierwszy podręcznik szermierczy na ziemiach polskich oparty o system szkoły włoskiej.
Podręcznik ten w przystępny sposób opisuje podstawowe postawy walki, sposoby trzymania szpadonu oraz opis ćwiczeń i sprzętu.
Historia Makau to temat w Polsce mało znany. Sądzę, że nadal wiele osób nie ma pojęcia, co to za miejsce i gdzie leży. Makau na fora turystyki weszło przy okazji Hongkongu, ale w przewodnikach turystycznych zajmuje zaledwie kilka stron, a większość to zdjęcia i mapki. I nie ma w nich historii, podjęłam więc próbę jej opowiedzenia. Autorka Plonem spotkania dwóch światów, funkcjonującym blisko pół tysiąclecia pod portugalską flagą, ale w cieniu Chin, stała się maleńka enklawa ...
Otłoczyn – ta nazwa prawdopodobnie już zawsze będzie kojarzyć się z wypadkiem, do którego doszło w pobliżu tej miejscowości 19 sierpnia 1980 roku. W tej najtragiczniejszej w skutkach katastrofie kolejowej po 1945 roku życie straciło 67 osób. Nazwałem ją „najlepiej wyjaśnioną niewyjaśnioną katastrofą”. Jej przebieg odtworzono z bardzo dużą dokładnością, ale nigdy nie ustalono, dlaczego tej feralnej nocy pociąg towarowy nagle ruszył ze stacji Otłoczyn wprost na nadjeżdżający z ...
Choć użyte w tytule zdanie przypisywane premierowi utworzonego przez Hitlera Protektoratu Czech i Moraw niemal na pewno ma charakter apokryficzny, to znakomicie oddaje dylematy, przed którymi stanęli Czesi pod niemieckim protektoratem, lawirujący między współpracą z III Rzeszą a patriotyzmem. Ujmując rzecz w największym skrócie, to historia ludzi, którzy zdecydowali się dać przeciwnikowi palec, a później przydarzyło im się to, przed czym przestrzega popularne porzekadło. Kon...
