Książki o historii najnowszej

Typ publikacji

Cena

Format

Wydawcy

Sortuj według:
Zyskujące popularność
    Promocja
    okładka Mistrzowie śmierci. Einsatzgruppen, Książka | Richard Rhodes

    Historia powstania i metody działania Einsatzgruppen, które wymordowały blisko 1,5 mln ludzi. Einsatzgruppen to grupy operacyjne, powołane w 1941 roku przez SS, które po ataku III Rzeszy na ZSRR podążały za linią frontu. Ich członkowie wyszukiwali przeciwników politycznych Trzeciej Rzeszy: elity intelektualne i przede wszystkim osoby pochodzenia żydowskiego, na których dokonywali niewyobrażalnych zbrodni. Richard Rhodes, amerykański historyk, m.in. na podstawie bezpośrednich ...

    Promocja
    okładka Pierwsza krucjata. Wezwanie ze Wschodu, Książka | Peter Frankopan

    Oksfordzki historyk Peter Frankopan przedstawia nowe spojrzenie na przyczyny pierwszej krucjaty, która zapoczątkowała świętą wojnę. W 1096 roku kwiat rycerstwa europejskiego ruszył wyzwalać Jerozolimę z rąk muzułmanów. Bezpośrednią przyczyną pierwszej krucjaty miało być przemówienie papieża Urbana II wygłoszone w Clermont. Co sprawiło, że zaczął nawoływać do świętej wojny, obiecując w zamian odpuszczenie grzechów? Peter Frankopan poszukuje odpowiedzi na te pytania nie tam, gd...

    Promocja
    okładka Ostatnia krucjata. Niezwykłe i pełne przygód wyprawy Vasco da Gamy do Indii, Książka | Nigel Cliff

    Brawurowa opowieść pełna intryg, zwrotów akcji i niezwykłych postaci. Wyjątkowo aktualna historia starcia dwóch diametralnie różnych, ale i podobnych cywilizacji – starcia, które trwa aż do dzisiaj: chrześcijaństwa i islamu. W 1498 roku Vasco da Gama wyrusza w najdłuższą i jedną z najważniejszych w historii wyprawę morską, której celem jest odnalezienie niezależnej od arabskich pośredników drogi do naturalnych bogactw Indii. Jednak krwistoczerwony znak krzyża na żaglach okręt...

    Promocja
    okładka Paryże Innej Europy, Książka | Brzostek Błażej

    Warszawa i Bukareszt. Miasta na rozdrożu. Położone w Innej Europie, czyli w niedookreślonej przestrzeni pomiędzy Wschodem a Zachodem. Oba miasta obdarzano mianem „małego Paryża”, lecz oba również umieszczano w „Azji”. Błażej Brzostek, przytaczając liczne, nieraz zaskakujące narracje przyjezdnych i mieszkańców, opowiada o dwóch stuleciach historii Bukaresztu i Warszawy. Pisze o miastach, które zatracały swój charakter na rzecz obcych wzorców, by potem znów poszukiwać własnej t...

    Promocja
    okładka Tylnymi drzwiami. Czarny rynek w Polsce 1944–1989, Książka | Jerzy Kochanowski

    Puste lodówki i kilkugodzinne wyczekiwanie w kolejce. Efekt? Powrót do domu z pustą siatką lub resztkami towaru spod lady. Jerzy Kochanowski w sposób wyjątkowy porusza temat czarnego rynku PRL, który przeszedł do historii jako regularna wojna o handel.

    Promocja
    okładka Sarmaci, katolicy, zwycięzcy. Kłamstwa przemilczenia i półprawdy w historii Polski, Książka | Andrzej Zieliński

    Historia Polski pełna jest mitów, półprawd, przemilczeń i niedomówień. Różne jej wątki bywały w ciągu wieków retuszowane, poprawiane i wygładzane, by w końcu przybrać postać miłej dla ucha opowieści – stawały się narodowymi mitami. Niekiedy tworzono mity dla pokrzepienia serc, innym znów razem, dla chwały niezbyt rozgarniętych władców, wszystkie one mają jednak jedną wspólną cechę – trwają niewzruszenie w powszechnej świadomości Polaków. Być może dlatego, że prawda często byw...

    Promocja
    okładka Tajemnice Kaplicy Sykstyńskiej, Książka | Benjamin Blech, Roy Doliner

    Tak jak w czasie przeprowadzonego niedawno oczyszczenia fresków usunięto warstwa po warstwie nagromadzony na nich przez stulecia brud, tak na kartach tej książki podjęto próbę zmycia z najsłynniejszego i najpopularniejszego skarbu sztuki na świecie całych wieków uprzedzeń, cenzury i zwykłej głupoty. Nigdy już nie spojrzymy na Kaplicę Sykstyńską Michała Anioła tym samym okiem. Pięćset lat temu Michał Anioł rozpoczął prace nad malowidłami na sklepieniu Kaplicy Sykstyńskiej, kt...

    Promocja
    okładka Archipelag GUŁag 1918-1956. Tom 1-3, Książka | Aleksander Sołżenicyn

    Archipelag GUŁag – monumentalna praca słynnego pisarza i myśliciela Aleksandra Sołżenicyna, poświęcona więzienno-obozowej martyrologii narodu rosyjskiego i obywateli innych republik ZSRR i krajów, łączy w sobie elementy powieści, autobiografii, reportażu, wspomnień świadków i uczestników. Dzięki tej książce, opublikowanej w Paryżu w latach 1973-1975, świat poznał prawdę o łagrach i skrywanej przed opinią publiczną części historii ZSRR. Archipelag GUŁag, wielki akt oskarżenia ...

    Promocja
    okładka I wojna światowa 1914-1918. Historia militarna, Książka | Hart Peter

    Najlepsza jednotomowa historia Wielkiej Wojny! Toczona w latach 1914-1918 wojna była pierwszym konfliktem prawdziwie globalnym, gruntownie przekształcającym bieg historii. Na skutek tego konfliktu kilka imperiów zostało osłabionych lub się rozpadło, a z ich popiołów powstały nowe państwa. Wojna zrujnowała światową gospodarkę, przynosząc kryzys, który w decydujący sposób wpłynął na losy milionów ludzi. Dogłębne zbadanie przyczyn wybuchu tej wojny oraz przebiegu działań na wszy...

    Promocja
    okładka Archiwum Mitrochina. Tom 2. KGB I świat, Książka | Wasilij Mitrochin, Christopher Andrew

    Książka ta stanowi drugą część sensacyjnego Archiwum Mitrochina. KGB w Europie i na Zachodzie i przedstawia wywiadowczą działalność Centrali w pozostałych rejonach świata. Opracowanie szczegółowych, autentycznych dokumentów archiwalnych KGB i demaskatorska pasja autorów doczekały się uznania w zachodnim świecie: „Praca ta ujawnia globalny zasięg wpływów i działań KGB, a ponieważ została oparta na prawdziwych materiałach z archiwum Centrali, jej lekturę można uznać za ”. Hugo ...

    Promocja
    okładka Bałkany. Włochy i Afryka 1914-1918, Książka | Jordan David

    Seria HISTORIA I WOJNY ŚWIATOWEJ to sześciotomowa historia militarna konfliktu 1914–1918. Zabójstwo następcy tronu Austro-Węgier, arcyksięcia Franciszka Ferdynanda w Sarajewie – które zapoczątkowało I wojnę światową – było kulminacją serii wydarzeń ciągnących się już od XIX wieku. Konflikty etniczne, nacjonalizm, polityczny oportunizm i walka o władzę na Bałkanach przyczyniły się do wciągnięcia całej Europy w wojnę, w której zginęły miliony ludzi. Austro-Węgry od początku to...

    Promocja
    okładka 25 czerwca. Głupota czy agresja, Książka | Mark Sołonin

    W ZSRS o drugiej wojnie z Finlandią, toczonej w latach 1941–1944, słyszeli tylko nieliczni. A przecież kosztowała życie stu tysięcy żołnierzy Armii Czerwonej, znacznie wydłużyła blokadę Leningradu i uniemożliwiła sowieckiej flocie działania na Bałtyku. Stalinowi była kulą u nogi, lecz to on właśnie do niej doprowadził. Głupota czy agresja? – zastanawia się Mark Sołonin. 25 czerwca to nie tylko monografia tej jednej wojny – to fascynująca historia sowiecko-fińskich zmagań, któ...

    Promocja
    okładka Pakt Ribbentrop-Beck, czyli jak Polacy mogli u boku III Rzeszy pokonać Związek Sowiecki, Książka | Piotr Zychowicz

    Pakt Ribbentrop–Beck, czyli jak Polacy mogli u boku III Rzeszy pokonać Związek Sowiecki UWAGA - edycja specjalna zawierająca materiały dodatkowe: mapy Norberta Suchorzewskiego, oraz nowy rozdział "Echa burzy. Dyskusja o książce" zawierający artykuły Piotra Zychowicza, Sławomira Cenckiewicza, Rafała Ziemkiewicza i Szczepana Twardocha. W dziejach narodów są chwile, gdy trzeba zacisnąć zęby i iść na bolesne koncesje. Ustąpić, aby ratować państwo przed zniszczeniem, a obywateli ...

    Promocja
    okładka Ochotnik. O rotmistrzu Witoldzie Pileckim, Książka | Patricelli Marco

    Włoska prasa określiła "Ochotnika" mianem "pracy historycznej w powieściowym przebraniu". Marco Patricelli, włoski historyk ceniony również ze względu na wybitny talent literacki, opowiada historię rotmistrza Witolda Pileckiego (1901-1948), legendarnego bohatera czasów II wojny światowej, który dobrowolnie przedostał się do obozu zagłady Auschwitz, gdzie organizował ruch oporu, i skąd zbiegł, by przekazać polskiemu podziemiu raporty o obozie. Przez władze komunistyczne Polski...

    Promocja
    okładka Skandaliści PRL, Książka | Sławomir Koper

    Szalone życie PRL-owskich celebrytów wypełniały romanse i awantury. Brawura i zgorszenie były na porządku dziennym. Hłasko szokował poglądami i zachowaniem. A Tyrmand, Frykowski, Himilsbach i Maklakiewicz… Władysław Broniewski niemal nigdy nie trzeźwiał i za nic miał przestrzeganie konwenansów. Janusz Atlas nigdy nie zapomniał swojego pierwszego kontaktu z Broniewskim. Miał zaledwie kilka lat, gdy razem z ojcem pojawił się w Domu Pracy Twórczej w Oborach i zobaczył, co Bronie...

    Promocja
    okładka Bohaterskie akcje Żołnierzy Wyklętych, Książka | Joanna Wieliczka-Szarkowa

    Żołnierze antykomunistycznego powstania - z ryngrafami z Matką Bożą na piersiach i ortami w koronie na wojskowych czapkach, po wojnie walczyli z nowym sowieckim okupantem. Nie zgadzali się na zniewolenie Polski i pozostali do końca wierni Niepodległej Rzeczypospolitej. W ostatecznie przegranej walce odnieśli wiele zwycięstw. Potrafili skutecznie ochraniać Polaków przed samowolą komunistycznej władzy. Rozbijali więzienia i areszty, uwalniając zatrzymanych przez Urząd Bezpiecz...

    Promocja
    okładka Utopia u władzy. Historia Związku Sowieckiego. Tom 2. Od potęgi do upadku (1939-1991), Książka | Michał Heller, Aleksander Niekricz

    „Książka, która otwarła moje oczy na system sowieckiego zniewalania ludzi. Lepszej historii tego systemu przed jego końcem nikt nie napisał”. prof. Andrzej Nowak „Każdy, kto choć trochę interesuje się Rosją, powinien przeczytać tę książkę”. Edward Crankshaw „Najbardziej gruntowna i bez wątpienia najbardziej rzetelna historia Związku Sowieckiego”. Le Monde „Ta książka powinna być lekturą obowiązkową dla każdego, kto interesuje się bieżącymi wydarzeniami i komentowaniem otacza...

    Promocja
    okładka Powstanie i upadek starożytnego Egiptu. Dzieje cywilizacji od 3000 p.n.e. do czasów Kleopatry, Książka | Wilkinson Toby

    W tej znakomitej, bogato ilustrowanej historii starożytnego Egiptu wybitny znawca tematu Toby Wilkinson opowiada o jednej z największych i najbardziej długowiecznych cywilizacji, zdejmując złote maski z twarzy władców, życie zwykłych ludzi zaś odtwarzając na podstawie papirusów wydobytych z piasków pustyni . Choć na przestrzeni trzech tysięcy lat znaleźć można wszystkie elementy epickiej powieści – olśniewające dwory, intrygi dynastyczne, mroczne skrytobójstwa i heroiczne bi...

    Promocja
    okładka Skarby nazistów Poszukiwanie łupów III Rzeszy, Książka | Kenneth D. Alford

    W ostatnich dniach drugiej wojny światowej esesmani ładowali złoto, dewizy i klejnoty do pociągów, samochodów i na ciężarówki, a potem ruszali w austriackie góry. Tam ukrywali zrabowane przez nich łupy, by nie wpadły w ręce aliantów, i uciekali. Intensywne śledztwo, prowadzone przez aliantów po wojnie, pozwoliło odzyskać tylko czubek tej góry złota. Co stało się z resztą skarbów i jakie były losy tych ludzi? Na te i inne pytania odpowiadają w pełnej sensacyjnych faktów i świe...

    Promocja
    okładka Stalin. Dwór czerwonego cara, Książka | Simon Sebag Montefiore

    Biografia uznana za jedną z najciekawszych książek o Stalinie, opisująca prywatne życie dyktatora i jego najbliższego otoczenia. Autor wykorzystał nowe dokumenty, w tym kremlowską księgę raportów i listy miłosne radzieckich przywódców, przeprowadził rozmowy z ludźmi, którzy go znali. To porywająca książka, pokazująca całą kulturową panoramę, w której Stalin się poruszał, która go stworzyła i którą on także współtworzył.

    Promocja
    okładka Dziedzic Sobieskich. Bohater ostatniej wojny o niepodległość Szkocji, Książka | Piotr Piniński

    Książę Karol Edward Stuart, syn księżniczki Klementyny Sobieskiej i wnuk polskiego królewicza, Jakuba Sobieskiego, to jeden z najbardziej tragicznych, ale i najbardziej romantycznych bohaterów Szkocji Książe Karol Edward Stuart był najstarszym wnukiem z prawego łoża Jakuba II, króla Szkocji, Anglii i Irlandii. W roku 1745, mając dwadzieścia pięć lat, charyzmatyczny i dzielny książę zdobył ogromną sławę jako wódz szkockiego powstania przeciwko panowaniu angielskiego króla “uzu...

    Promocja
    okładka Żołnierze wyklęci, Książka | Ślaski Jerzy

    „Dziś po upływie przeszło pół wieku od tamtych wydarzeń, podziw i szacunek musi budzić postawa tych dowódców i żołnierzy AK, którzy mimo tak beznadziejnego położenia nie poddali się, nie uciekli ze swej ziemi na drugi kraniec Polski, nie wkupili się w łaski nowej władzy zdradą swych ideałów i swych towarzyszy broni, lecz raz jeszcze podnieśli się do walki. Już tylko w imię obrony własnej żołnierskiej godności” (Jerzy Ślaski). Opowieść o działającym na Lubelszczyźnie zgrupowa...

    Promocja
    okładka Wojna w eterze 1914-1945. Wywiad i kontrwywiad radiowy, Książka | Peter Matthews

    Podczas pierwszej wojny światowej szybko rozwijająca się łączność radiowa objęła swym zasięgiem całą kulę ziemską. Równocześnie pojawiła się nowa kategoria szpiegów i wywiadowców, zajmujących się szyfrowaniem, odszyfrowywaniem oraz analizowaniem tysięcy radiowych telegramów i meldunków. Radiooperatorzy i kryptolodzy ze sławnego ośrodka wywiadowczego brytyjskiej Admiralicji, znanego jako Room 40, położyli podwaliny pod osiągnięcia kryptoanalityków z Bletchley Park z lat drugie...

    Promocja
    okładka Kraków w Europie Środka, Książka | Purchla Jacek

    Historia cywilizacji i kultury nigdzie nie odbija się tak wiernie jak w dziejach miast. Te ostatnie są do tego stopnia fascynujące, że zasłużyły nawet na własny gatunek: „biografie miast”. W Polsce swoje „biografie” mają Wrocław (Mikrokosmos Normana Daviesa i Rogera Moorhouse’a) i Gdańsk (Gdańsk. Biografia miasta Petera Olivera Loewa). Kraków w Europie Środka prof. Jacka Purchli doczekał się dwóch albumowych wydań. Nowa wersja wydobywa literacki, „biograficzny” aspekt książ...

Co to jest książka?

Książka jest dokumentem piśmienniczym, obszernym zazwyczaj zapisem wszelkiej ludzkiej myśli. Występuje w postaci wielostronicowej publikacji o określonej liczbie stron i trwałym charakterze.

Postać dzisiejszej książki drukowanej ma formę kodeksu będącego zbiorem kartek połączonych grzbietem. Taki sposób utrwalania zapisu w momencie upowszechnienia pergaminu zastąpił wcześniejszą formę dokumentu piśmienniczego, jakim był zwój.

Według definicji Słownika języka polskiego PWN książka jest złożonym oraz oprawionym arkuszem papieru zadrukowanym tekstem o charakterze literackim, użytkowym bądź naukowym. Jednak współcześnie definicja ta powinna zostać poszerzona o książki elektroniczne będące cyfrowym odpowiednikiem tych drukowanych. Do książek elektronicznych zaliczane są zarówno ebooki, jak i audiobooki. Treść utrwaloną w formie elektronicznej można odczytać za pomocą odpowiedniego oprogramowania na laptopach, tabletach, smartfonach, a przede wszystkim na przeznaczonych do tego celu czytnikach.

E-książki odgrywają bardzo dużą rolę. Podjęty jakiś czas temu proces digitalizacji książek umożliwia dostęp do światowych zasobów wiedzy znacznie większej liczbie osób. Zbiory ksiąg to niepodważalne światowe dziedzictwo kultury, jednak ze względu na ograniczoną możliwość szybkiego dostępu do przechowywanych w księgozbiorach publikacji, a także brak możliwości jakiegokolwiek dostępu do dzieł o znacznej wartości historycznej proces digitalizacji daje szansę na udostępnianie światowych dzieł szerokiej masie odbiorców.

Czym wyróżnia się dana okładka (oprawa)?

Okładka to wszystko, co zostało od zewnątrz trwale złączone ze znajdującym się w środku wkładem. Składa się z przedniej i tylnej okładziny (potocznie zwanej okładką), a także z grzbietu okładki. To właśnie okładka definiuje i określa ostateczny wygląd książki, gdyż determinuje między innymi sposób, w jaki łączą się ze sobą wszystkie kartki i jaka jest wewnętrzna budowa książki. Oprawy mogą być miękkie, twarde czy też zintegrowane – różnią się przede wszystkim wielkością, wagą, wytrzymałością oraz ceną. Przykładowo książki w twardej oprawie są większe, cięższe, bardziej wytrzymałe i droższe od tych w miękkiej.

Co znajdziesz w kategorii: Książki o historii najnowszej

Nierzadko najbardziej interesującymi, bo obejmującymi sprawy, które znamy i pamiętamy z naszego własnego życia, są książki o historii najnowszej. Jest to ostatnia, obecnie trwająca epoka historyczna.

Jakie wydarzenie stanowi początek historii najnowszej?

Za datę początkową przyjmuje się z reguły 1789 rok, czyli wybuch rewolucji francuskiej. Niekiedy pojawiają się także terminy późniejsze - rok 1815 (kongres wiedeński) lub nawet 1848 (Wiosna Ludów). W Polsce liczy się historię najnowszą z reguły od trzeciego rozbioru Rzeczypospolitej w 1795 roku. Obejmuje ona zatem kilka wieków, w czasie których wydarzyło się wiele kluczowych dla Polski i świata wydarzeń oraz przemian. Wśród nich wspomnieć z pewnością należy o dwóch rewolucjach przemysłowych, a także o I i II wojnie światowej (w tym powstaniu warszawskiemu), okresie międzywojennym, PRL-u, jak również o czasie tzw. zimnej wojny.

Ebooki o historii najnowszej, jakie znajdziecie w księgarni internetowej Woblink, opowiadają o sprawach z całego świata. Znawca dziejów Europy Wschodniej Serhii Plokhy zabiera nas do Czarnobyla, by w swoim dziele “Czarnobyl. Historia nuklearnej katastrofy” odtworzyć tamtą dramatyczną historię. Ukazuje walkę naukowców, strażaków i żołnierzy, którzy walczyli heroicznie w samym środku nuklearnego piekła. Piotr Żurek skupia się na dziejach Słowenii w okresie, gdy ta była częścią republiki jugosłowiańskiej, państwem rządzonym przez Josipa Broza-Tito. Jego dzieło “Słowenia pod rządami Tity (1945-1980). W cieniu Jugosławii” czeka na Was na Woblink jako ebook w formatach epub, mobi lub pdf. Polecamy także sięgnąć po niezmiennie aktualny esej wybitnego historyka Timothy’ego Snydera zatytułowany “O tyranii”, a także jego dzieło “Droga do niewolności. Rosja, Europa, Ameryka”.

Najciekawsze ebooki o historii najnowszej Europy i świata

W książkach opowiadających o postaciach, wydarzeniach czy zjawiskach, które miały miejsce w epoce historii najnowszej znajdziemy obrazy z całego świata. Do Chin przenosi nas między innymi Profesor Bogdan Góralczyk w dziełach “Wielki renesans. Chińska transformacja i jej konsekwencje” oraz “Chiński feniks. Paradoksy wschodzącego mocarstwa”, gdzie stara się wyjaśnić fenomen chińskich reform, a także przewidzieć, jakie kroki podejmie w przyszłości Państwo Środka. Martin Meredith przedstawia z kolei “Historię współczesnej Afryki”, a Tadeusz A. Olszański ukazuje “Ukraińskie stulecie 1914-2014. Szkice historyczne”. Napięcie między USA a Rosją, które ma swoje początki w okresie po II wojnie światowej, wywołało tzw. zimną wojnę, której kolejne rozdziały dopisywane były nieustannie aż do dziś. Historię tych zmagań stara się jak najbardziej rzetelnie opisać Tim Weinter w ebooku “Szaleństwo i chwała. Wojna polityczna pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Rosją, 1945-2020”. Nie sposób nie wspomnieć także o dziełach Normana Daviesa, brytyjskiego historyka, który z sukcesem od wielu lat opisuje historię Europy, Polski oraz Wysp Brytyjskich, w dużej mierze skupiając się na epoce najnowszej. Na Woblink znajdziecie między innymi jego “Powstanie’44”, “Europa walczy. 1939-1945” czy “Szlak Nadziei. Armia Andersa. Marsz przez trzy kontynenty”. Tych i wielu innych fascynujących pozycji opowiadających o historii najnowszej szukajcie na Woblink jako książek papierowych, audiobooków oraz ebooków (epub, mobi, pdf).

Najlepsze książki o historii najnowszej Polski

Najnowsza historia Polski pełna jest dramatycznych wydarzeń, ważnych postaci, porażek, błędów i aktów ogromnej odwagi. Agnieszka Witkowska-Krych podejmuje trudny temat w swoim dziele “Dziecko wobec Zagłady. Instytucjonalna opieka nad sierotami w getcie warszawskim”. Nie mogło zabraknąć także opisów brawurowych ucieczek, m.in. z obozów śmierci – Auschwitz, Sobiboru, sowieckich łagrów czy pilnie strzeżonych twierdz, które w „Słynnych ucieczkach Polaków” opisał Andrzej Fedorowicz. Pod redakcją Beaty Halickiej ukazał się zbiór świadectw zatytułowany “Mój dom nad Odrą. Pamiętniki osadników Ziem Zachodnich po 1945 roku”. “Płakaliśmy bez łez” to niełatwy w lekturze, lecz niezwykle cenny zbiór wspomnień byłych więźniów, członków żydowskiego Sonderkommando w Auschwitz, zebranych przez Gideona Greifa. Wiele ciekawych pozycji dotyczy wydarzeń, jakie miały miejsce w Polsce w latach 80. i 90. XX wieku. Należą do nich na przykład “Okrągły stół” Jana Skórzyńskiego czy “Wojna polsko-jaruzelska. Stan wojenny, czyli kontrrewolucja generałów” Andrzeja Paczkowskiego. Procesy budowy demokratycznego państwa prawa III Rzeczypospolitej opisują Daria i Tomasz Nałęcz, których “Czas przełomu 1989-1990” pozwala prześledzić, jak tworzony był współczesny polski system parlamentarny, samorząd lokalny, czy jak wprowadzano kluczowe prawa obywatelskie. Wiele ciekawych tytułów o historii najnowszej znajdziecie na Woblink jako książki papierowe, audiobooki oraz ebooki (w formatach epub, mobi lub pdf).