Opis treści
"Co to jest Zachód?" [Czym jest Zachód?] to niewielka objętościowo, żywo i przystępnie napisana rozprawka, w której autor zastanawia się, jakie czynniki historyczne, polityczne, filozoficzne, religijne, naukowe i techniczne zadecydowały o kulturalnej tożsamości i niewątpliwej odrębności Zachodu, do którego zalicza kraje Europy Zachodniej (z pewnymi zastrzeżeniami również Europy Środkowej) i państwo Izrael oraz Ameryki Północnej. Kultura zachodnia, według Philippe'a Nemo, nie jest rezultatem oddziaływania anonimowych dziejowych konieczności czy skutkiem przypadkowych koincydencji, lecz złożonym wytworem duchowym, o którego wykrystalizowaniu się zadecydowało pięć kluczowych zjawisk w dziejach: wynalezienie przez starożytnych Greków polis, "miasta-państwa", a także nauki; stworzenie przez Rzymian prawa chroniącego jednostkę oraz idei humanizmu; oddziaływanie religii judeochrześcijańskich, co oznaczało ugruntowanie i rozwinięcie zawartych w Biblii idei moralnych i eschatologicznych; wprowadzenie w XI-XIII wieku przez Kościół reform prawa kanonicznego i prawa w ogóle ("rewolucja papieska"); wreszcie - powstanie demokracji liberalnych. Tych pięć "skoków" w rozwoju Zachodu zadecydowało - niczym mutacje w ewolucji biologicznej - o specyfice cywilizacji zachodniej. Nieuwzględnienie owej specyfiki przez najrozmaitsze współczesne programy i koncepcje "multikulturalizmu" czy "metysażu kulturalnego" skazuje je na fałsz, a odwołujące sie do nich działania polityczno-kulturowe - na klęskę. Pod koniec swych rozważań autor próbuje, bardzo ostrożnie i z licznymi zastrzeżeniami, zarysować projekt działań na rzecz stworzenia formacji polityczno-kulturalnej zakorzenionej w tradycji, a jednocześnie otwartej na aktualne wyzwania. Stanowisko przez niego prezentowane, co warto podkreślić, nie jest ani typowo konserwatywne, ani typowo liberalne - Nemo stara się natomiast z największą starannością i obiektywizmem odczytywać przeszłość, pomagać nam zrozumieć teraźniejszość i ukazać perspektywy przyszłości.
