Opis treści
Zaletą pisarstwa Breczki jest wysoka kultura filozoficzna, przejawiająca się w doskonałym znawstwie epok, trendów, postaci z obszaru szeroko rozumianych dziejów filozofii powszechnej i polskiej. Znawstwu temu towarzyszy umiejętność prezentacji zagadnień filozoficznych, które stają się przez to dostępne zarówno dla profesjonalistów, jak też szerokich kręgów polskiej inteligencji.
Druga właściwość omawianej książki to podjęcie najbardziej aktualnej kwestii, czyli zagadnienia cywilizacji, które w dobie ideologii globalistycznej od lat pozostaje w kręgu zainteresowań filozofów, historiografów filozofii oraz historyków idei, o politologach, socjologach czy religioznawcach nie wspominając. Kwestia jest rzeczywiście kluczowa w kontekście przenikania się kultur, ich wielości i różnorodności (multikulturalizm) oraz procesów odwrotnych, czyli powrotu do kultur narodowych, regionalnych, lokalnych. Jacek Breczko ma świadomość tych procesów oraz przełomowego dla nich momentu, co oddaje tytuł książki.
Breczko jest nie tylko wybitnym historykiem filozofii, o czym świadczy jego fundamentalna praca traktująca o myślicielach i pisarzach z kręgu „Kultury” paryskiej, ale też samodzielnym filozofem, podejmującym zarówno problemy wiecznie żywe (philosophia perennis), a także zagadnienia pozostające gdzieś na obrzeżach filozofii, jednak odciskające poważny wpływ na jej oblicze (poczucie sprawiedliwości, nastroje społeczne, bieżąca polityka, zmiany kulturowe etc). Zaletą jego myślenia, a także pisarstwa (co nie zawsze idzie w parze) jest klarowność i prostota języka, służące prezentacji często trudnych i zawiłych kwestii, które autor czyni przystępnymi, podnosząc w ten sposób naszą – niezbyt wysoką – kulturę filozoficzną. Nie sili się na hermetyczną nowomowę, ani nie tworzy zawiłych konstrukcji intelektualnych. Ze świadomością nauczyciela najstarszego z przedmiotów: prezentuje, wyjaśnia, dyskutuje, uczy polemiki, szanując przy tym adwersarza i tonując własne emocje, których przecież nie skrywa pod płaszczykiem ugrzecznionych formuł.
Osobna uwaga należy się przypisom, które tworzą swoisty drugi nurt refleksji; tyle w nich głębokiej wiedzy, erudycji, oczytania (także w literaturze niefilozoficznej), szerokich horyzontów, skojarzeń… Można by rzec, że przypisy w tej książce żyją własnym życiem, wystawiając jej autorowi jak najlepsze świadectwo.
Książka Jacka Breczki Cywilizacja na zakręcie. Szkice z historii filozofii i z filozofii historii to – na tle „produkcji” ostatnich kilku lat – pozycja wybitna.
Prof. dr hab. Jan Skoczyński
