Opis treści
Monografia całościowo obejmuje historię stosunków polsko-białoruskich – przedstawia losy polskiej mniejszości na Białorusi, począwszy od czasów Rosji Sowieckiej, poprzez czasy ZSRR, aż po Białoruś niepodległą.
Monografia Tadeusza Gawina to najbardziej gruntowna praca na temat ostatnich stu lat historii polskiej wspólnoty na Białorusi. Prócz niewątpliwej wartości merytorycznej, książka zawiera wiele oryginalnych i wręcz nowatorskich tez. A główne wnioski, wynikające z badań można traktować po prostu jako zaproszenie białoruskich i polskich naukowców do gruntownej dyskusji nad losem nie tylko Polaków białoruskich, ale również i samych Białorusinów.
(Dr hab., prof. IS PAN Aliaksandr Smalianczuk; Instytut Slawistyki PAN, Warszawa)
W książce można znaleźć bardzo wiele niezwykle ciekawych i nowatorskich ustaleń. Ale przede wszystkim zawiera ona przedstawienie losów polskiej mniejszości narodowej na obszarze obecnej Białorusi, dzięki czemu otrzymaliśmy możliwość zrozumienia przyczyn i skutków polityki antypolskiej w długim ciągu czasowym i w różnych „konfiguracjach” politycznych – od Rosji Sowieckiej, poprzez ZSRR, na niepodległej Białorusi kończąc.
(Prof. dr hab. Roman Jurkowski; Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn)
Podstawową zaletą pracy jest całościowe ujęcie zagadnienia, przekrojowy charakter prezentowanych problemów oraz wydobycie na światło dzienne nieznanych lub mało znanych dokumentów i opracowań, wytworzonych przez instytucje władzy. W ten sposób praca nie jest opowiadaniem historii, ale także wskazuje na istotne zjawiska polityczne, ich uwarunkowania, tło oraz złożoność. Uważam monografię za dzieło godne polecenia wszystkim osobom studiującym zagadnienia związane z historią i stosunkami politycznymi w krajach byłego ZSRR.
(Dr hab., prof. UKSW Mariusz Maszkiewicz; Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa)
Szczególnie cenna jest analiza Autora, dotycząca stosunków polsko-radzieckich i polsko-białoruskich w okresie okupacji niemieckiej. Większość autorów z nieuzasadnionych powodów relacje polsko-białoruskie traktuje tylko jako część relacji polsko-sowieckich. Gawin ujął to na płaszczyźnie stosunków dyplomatycznych, międzyrządowych i polityki międzynarodowej. Relacje polsko-białoruskie słusznie zostały potraktowane jako starcie racji narodowych.
(Prof. dr hab. Eugeniusz Mironowicz; Uniwersytet w Białymstoku, Białystok)
Dr hab. Tadeusz Gawin (ur. 1951, Łosośna k. Grodna) – obywatel Białorusi, emerytowany oficer zawodowy, polski działacz społeczny, historyk. Ukończył Wyższą Wojskową Szkołę Łączności w Orle i Akademię Łączności w Leningradzie. Na stanowiskach dowódczych i sztabowych w wojskach pogranicznych ZSRR w Zabajkalskim, Pacyficznym i Zachodnim Okręgu Pogranicznym. W 1987 roku, w stopniu ppłk., zrezygnował z kariery wojskowej na rzecz zaangażowania w ruch polskiego odrodzenia narodowego w BSRR. Prezes Stowarzyszenia Kulturalno-Oświatowego im. Adama Mickiewicza w Grodnie (1988-90); współzałożyciel i prezes Związku Polaków na Białorusi (1990-2000). Doradca d/s narodowościowych przew. RN S. Szareckiego (1996-99); w 1997 roku sygnatariusz „Karty ’97” – ruchu obywatelskiego obrony praw człowieka oraz niezależności i suwerenności państwa białoruskiego. Doktorat na Uniwersytecie Opolskim (2008), habilitacja na Uniwersytecie w Białymstoku (2019). Pracownik naukowy Centrum Studiów Białoruskich przy Studium Europy Wschodniej UW.
