Jan Tomasz Gross to polsko-amerykański socjolog i historyk. Jest emerytowanym profesorem Wydziału Historii Uniwersytetu w Princeton, specjalistą od europejskiej historii XX wieku oraz historii Zagłady. Od wielu lat porusza tematykę Holocaustu i antysemityzmu na ziemiach polskich.
Życiorys Jana Grossa
Jan Gross urodził się w polsko-żydowskiej rodzinie - jego ojciec Zygmunt, zasymilowany Żyd, był awangardowym kompozytorem i adwokatem. Z kolei matka, Hanna Szumańska, pochodziła z rodziny szlacheckiej. Za okupacji była łączniczką Biura Informacji i Propagandy Armii Krajowej, a po wojnie tłumaczką klasycznej literatury francuskiej. Ratowała Żydów w okresie Holocaustu, w tym Zygmunta Grossa, za którego po wojnie wyszła za mąż. Jan rozpoczął studia z fizyki na Uniwersytecie Warszawskim, jednak później przeniósł się na socjologię. Został aresztowany w wyniku zaangażowania w protesty studenckie w marcu 1968 roku, a później za namową matki wyemigrował z rodzicami do Stanów Zjednoczonych, uciekając od antysemickiej nagonki. W 1975 roku obronił doktorat z socjologii na Uniwersytecie Yale, gdzie później wiele lat pracował. Od 2003 roku jest profesorem historii na Uniwersytecie w Princeton.
Książki Jana Tomasza Grossa
W swojej pracy naukowej Jan Gross zajmuje się przede wszystkim problematyką II wojny światowej i Holocaustu. Jego najbardziej znaną pozycją pozostają “Sąsiedzi. Historia zagłady żydowskiego miasteczka”, opowiadająca o pogromie w Jedwabnem 10 lipca 1941 roku. Opierając się w dużej mierze na wspomnieniach świadków pogromu, Gross zwrócił uwagę na współudział Polaków w tej tragedii. Publikacja ta wywołała w Polsce głośny odzew i wiele kontrowersji. Po jej wydaniu Instytut Pamięci Narodowej wszczął śledztwo i potwierdził główne ustalenia Grossa, a sprawa Jedwabnem stała się tematem ogólnopolskiej debaty. W 2006 roku w Stanach Zjednoczonych (wydanie polskie w 2008 roku nakładem wydawnictwa Znak) pojawiła się kolejna jego książka, “Strach. Antysemityzm w Polsce po Auschwitz”, skupiająca się na pogromach kieleckim, krakowskim i rzeszowskim z 1946 roku. W 2011 roku wraz z Ireną Grudzińską autor opublikował “Złote żniwa. Rzecz o tym, co działo się na obrzeżach zagłady Żydów”, dotyczącą losów pożydowskiego mienia na ziemiach polskich. Jan Gross oskarżany był o manipulacje historyczne - przeszacowanie ilości Żydów zabitych w Jedwabnem lub zbyt jednoznaczne i kategoryczne osądy w analizowanych sprawach.
Szukasz książek, które pomogą Ci lepiej zrozumieć przeszłość? Wiele takich pozycji znajdziesz na Woblinku - zarówno w formie książki papierowej, jak i ebooka oraz audiobooka.
Źródło zdjęcia: wydawnictwoznak.pl
