Opis treści
Sprawa wielkiego kniazia moskiewskiego (1571) to pamflet wymierzony w Iwana IV Groźnego, a zarazem fundamentalna jako historyczne źródło, najwcześniejsza z trzech relacji naocznych świadków terroru opryczniny w państwie moskiewskim. Pełna drastycznych szczegółów, atrakcyjna literacko opowieść Schlichtinga nie jest antymoskiewską diatrybą ani paszkwilem na przyzwyczajonych do ucisku i niewoli Moskwicinów to krwawy portret despotycznego władcy, szlachtującego własnych niewinnych poddanych. Przeznaczona pierwotnie na polsko-litewski rynek wewnętrzny miała Sprawa odstręczyć litewską szlachtę i magnaterię od konszachtów z carem, którego terror opisany został jako wymierzony właśnie przeciw kniaziom, bojarstwu i służebnej szlachcie. Narracja utworu toczy się chaotycznie, wbrew chronologicznemu porządkowi wydarzeń, ukazując wedle logiki retorycznej gradacji opryczny terror i coraz dziksze postępki wielkiego kniazia. Przypomina to zapis ustnej opowieści (lub stylizację na taki), której podmiot przedstawia to, co mu się właśnie przypomniało. Możliwe też, że utwór zorganizowany jest celowo naprzemiennie, raz nasycony rosnącym patosem, to znów ironią i groteską, utrzymując na oba sposoby uwagę czytelnika na nieprzewidywalnej postaci Groźnego.
