Opis treści
Rozdział 1. Zmiany wyglądu uzupełnień w konserwacji malarstwa sztalugowego – stan badań / 11
Rozdział 2. Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej obrazów i ich trwałość optyczna. Wyniki obserwacji / 16
2.1. Opinie konserwatorów na temat stabilności optycznej uzupełnień ubytków warstwy malarskiej / 16
2.2. Przegląd obrazów eksponowanych w muzeach – stan uzupełnień ubytków warstwy malarskiej / 19
2.2.1. Rodzaje zaobserwowanych zmian i częstotliwość ich występowania / 20
2.2.2. Zmiany uzupełnień a czas ich wykonania / 35
3.2.3 Zmiany uzupełnień ubytków warstwy malarskiej a powszechnie stosowane techniki i materiały / 39
Rozdział 3. Właściwości optyczne warstwy malarskiej a farba i jej składniki / 44
3.1. Właściwości optyczne warstwy malarskiej / 44
3.1.1. Barwa i krycie warstwy malarskiej / 45
3.1.2. Połysk warstwy malarskiej / 48
3.2. Wybrane właściwości składników farb i ich wpływ na właściwości optyczne uzupełnień ubytków warstw malarskich / 51
3.2.1. Pigmenty / 53
3.2.1.1. Morfologiczne cechy pigmentu a jego właściwości techniczne – barwa, siła barwienia i krycie / 54
3.2.1.2. Rola współczynnika załamania światła / 57
3.2.2. Wypełniacze stosowane w farbach / 58
3.2.3. Spoiwa i media / 59
3.2.3.1. Żywice i inne substancje błonotwórcze obecne w spoiwach i mediach / 60
3.2.3.2. Rozpuszczalniki / 62
3.2.3.3. Substancje pomocnicze / 65
3.2.4. Pigmenty i spoiwa – wzajemne oddziaływania / 66
3.2.4.1. Zwilżanie pigmentów / 66
3.2.4.2. Chłonność spoiwa / 67
3.2.4.3. Rozproszenie pigmentów w spoiwie a połysk i barwa warstwy malarskiej / 72
3.2.4.4. Składniki farby a jej konsystencja i właściwości reologiczne / 76
3.2.4.5. Wpływ rozpuszczalników i sposobu wysychania na wygląd powstającej warstwy malarskiej / 79
Rozdział 4. Przyczyny i mechanizmy zmian wyglądu uzupełnień ubytków warstwy malarskiej obrazów/ 85
4.1. Zmiany uzupełnień warstwy malarskiej a zastosowane techniki i materiały / 85
4.1.1. Opinie konserwatorów / 85
4.1.2. Rezultaty przeglądu obrazów i zawartości dokumentacji / 86
4.1.3. Popularne opinie na temat przyczyn zmian / 91
4.2 Mechanizmy zachodzenia zmian w uzupełnieniach ubytków warstwy malarskiej / 92
4.2.1. Zmiany barwy uzupełnień zależne od zmian oświetlenia / 93
4.2.2. Zmiany wyglądu uzupełnień zachodzące w trakcie wysychania / 100
4.2.2.1. Różnice połysku/ 100
4.2.2.2. Zmiany połysku oraz nasycenia barwy / 104
4.2.2.3. Zmiany barwy i krycia związane z procesem wysychania / 105
4.2.3. Zmiany wyglądu uzupełnień następujące w procesie starzenia podczas ekspozycji obrazów / 109
4.2.3.1. Pigmenty a trwałe zmiany barwy wskutek reakcji chemicznych i fotochemicznych / 109
4.2.3.2. Zmiany związane z właściwościami składników spoiw i ich wrażliwością na warunki atmosferyczne / 126
4.2.3.3. Trwałe optyczne skutki procesów zachodzących w trakcie starzenia składników spoiw / 130
Rozdział 5. Współczesne materiały do restauracji warstwy malarskiej obrazów a zmiany optyczne uzupełnień / 139
5.1. Dotychczasowe badania materiałów stosowanych w restauracji malarstwa / 139
5.2. Badanie stabilności optycznej współczesnych materiałów do uzupełniania ubytków warstwy malarskiej / 141
5.3. Obserwacje i wnioski z przeprowadzonych badań / 143
5.3.1. Wpływ właściwości pigmentów, spoiw i cech użytkowych farb na barwę i krycie warstw / 143
5.3.2. Zmiany połysku warstw w trakcie wysychania, po wyschnięciu, po zawerniksowaniu i po starzeniu / 145
5.3.3. Zmiany barwy pigmentów wskutek starzenia / 154
5.3.4. Bielenie – zmiany barwne warstw zawierających pigmenty aktywne fotokatalitycznie / 166
5.3.5. Inne cechy istotne przy ocenie uzupełnień wykonywanych współczesnymi materiałami / 171
5.3.6. Wnioski końcowe / 173
Rozdział 6. Podsumowanie i wnioski dla praktyki konserwatorskiej / 177
Bibliografia / 183
Aneks / 193
