Opis treści
Ostatni tom tetralogii dotyczącej żywiołów w literaturze dziecięcej jest poświęcony ogniowi. O ile ziemię można uznać za żywioł najbliższy dziecku, o tyle ogień wydaje się najdalszy i najbardziej obcy dziecięcemu światu. Równocześnie jednak to formy ognia, jego różne „wcielenia” patronują licznym czasopismom skierowanym do młodego odbiorcy niemal od początków ich istnienia do dziś. Już na tych przykładach widać tak istotną dla każdego z żywiołów ambiwalencję: z jednej strony ogień to zagrożenie, z drugiej jednak – symbol nauki, oświaty, ciepła i dobra.
Tom otwierają artykuły o poruszających narracjach XXI wieku, w których żywioł ognia pomaga w wyrażeniu aktualnych problemów: jest w nich mowa o wojnie, nienawiści, okrucieństwie, wykluczeniu, katastrofach ekologicznych. Najgroźniejszy z żywiołów służy pisarzom i badaczom do wyeksponowania najpoważniejszych niepokojących zjawisk współczesności, o których trzeba rozmawiać już z najmłodszymi i młodymi. Końcowe rozdziały natomiast, poświęcone wybitnym opowieściom klasyków, przynoszą perspektywę duchową i nadzieję. Naszym zamierzeniem było bowiem zamknięcie tetralogii akcentem niełatwego, ale jednak optymizmu. Żywioły w literaturze dziecięcej.
Ogień pod redakcją Anny Czabanowskiej-Wróbel i Krystyny Zabawy to ostatni tom z serii poświęconej najważniejszym zjawiskom natury przedstawionym w twórczości dla najmłodszych czytelników. Trzy dotychczas wydane monografie prezentują żywioły wody, ziemi i powietrza w literaturze dziecięcej różnych konwencji, czasów i kultur. Ogień, ukazany w tomie zamykającym serię, to żywioł dwoisty, zarówno niszczący, jak i oczyszczający. Przedstawione interpretacje wykraczają poza odczytania dosłowne, o etnograficzno-historycznym charakterze, kierując uwagę czytelnika ku bogatej metaforyce, gdzie ogień, płomień czy żar stają się symbolami emocji, energii lub siły. We wszystkich artykułach badacze opisują funkcje kompozycyjne i semantyczne motywu ognia, dowodząc wspólnotowego odbioru wszystkich żywiołów w różnych historyczno-kulturowych okresach i przestrzeniach. Książka, w której nie brak nowych odczytań znanych baśni i innych klasycznych utworów nie tylko dla dzieci, z pewnością spotka się z zainteresowaniem szerokiego grona literaturoznawców oraz pedagogów. Z recenzji dr hab. Violetty Wróblewskiej, prof. UMK
