Opracowanie niniejsze daje przegląd historii literatury niderlandzkiej od pierwszych zabytków staroniderlandzkich aż do czasów odnowy literackiej pod koniec 19. wieku. Zabytki staroniderlandzkie, które otwierają niniejszy przegląd, nie należą co prawda do tzw. literatury pięknej, ale z uwagi na wiek i oryginalną postać językową przedstawiłem je w osobnym rozdziale wstępnym pt. „Preludium staroniderlandzkie”. Z myślą o czytelnikach, którzy nie znają dobrze historii Niderlandów...
Kazimiera Dzięgielewska-Żołądź urodziła się pod Tarnopolem na Kresach Wschodnich w latach 30. XX wieku. Jej szczęśliwe dzieciństwo zostało brutalnie przerwane w lutym 1940 roku, kiedy to wraz z rodzicami i częścią swojej rodziny została wywieziona na Sybir, a potem w głąb Azji Środkowej, do Kazachstanu. To, czego tam doświadczyła, oraz dramatyczne wydarzenia, jakich była świadkiem, głęboko wbiły się w jej pamięć i dlatego opowiada o nich tak, jakby miały miejsce wczoraj. Z wi...
Zodiacus vitae, obszerny łaciński poemat, którego autorem był dość tajemniczy Marcellus Palingenius Stellatus, ukazał się po raz pierwszy drukiem w Wenecji, najprawdopodobniej w roku 1536. Zdobył sobie błyskawicznie wielki rozgłos w środowiskach humanistów w całej Europie, wkrótce potem jednak trafił na kościelny indeks ze względu na głoszone przez autora nieortodoksyjne poglądy religijne, ale może jeszcze bardziej z powodu pojawiających się w tekście ostrych satyrycznych a...
Pamięć genetyczna Heleny Semenetz niewątpliwie sięga czasów starożytnego Egiptu. Konkretnie – epoki Nefretete, Echnatona i Achetaton. Czytając tę niezwykłą powieść, czytelnik będzie miał wrażenie, że autorka jest powiązana ze swoimi bohaterami delikatną, ale mocną, złotą nicią emocji – niemal rodzinnych. Można sądzić, że książkę napisał ktoś, kto nie tylko świetnie zna realia tamtych czasów, ale kto podchodzi do spraw sprzed 3300 lat jak do czegoś osobistego. Wiedza, erudycja...
Obraz Cebesa to niezwykle popularny w epoce renesansu, ale również w siedemnastym i osiemnastym stuleciu, późnoantyczny dialog wykorzystywany powszechnie w szkołach jako tekst, który z jednej strony służył nauce greki, z drugiej prezentował w przystępnej i łatwo zapadającej w pamięć formie główne zasady starożytnej filozofii moralnej. Znajdujemy w nim elementy nauk przedstawicieli różnych szkół filozoficznych (przede wszystkim jednak stoików). Oprócz wydań tekstu greckiego...
Wiesław Kielar był jednym z pierwszych więźniów obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Uwięziony 14 czerwca 1940 roku, przez niemal pięć lat był tylko numerem 290. We wspomnieniach pt. Anus mundi (1966) z bezkompromisową szczerością i bezwzględnością opisuje realia obozowe, złożoność życia i ludzkich postaw w nieludzkiej rzeczywistości. W edycji Dzieł zebranych oddajemy też w ręce Czytelników wspomnienia autora z czasów przedwojennych I nasze młode lata i trzeci, nigdy ni...
Wrocławska językoznawczyni Agnieszka Małocha-Krupa poświęciła nazwom żeńskim wiele artykułów naukowych, a przede wszystkim opracowała wraz z zespołem pierwszy w dziejach polskiej leksykografii Słownik nazw żeńskich polszczyzny (wyd. 2015). W nowo wydanej monografii pt. Feminatywum w uwikłaniach językowo-kulturowych autorka udowadnia, że wiele nazw zawodowych kobiet, ich godności, tytułów, wokół których współcześnie toczą się burzliwe polemiki medialne i akademickie, znanych j...
Anonimowe greckie dziełko O nazwach rzek i gór oraz o tym, co się tam znajduje (znane też pod łacińskim tytułem De fluviis) powstało na początku epoki rzymskiej. Z niewiadomych względów przypisano je Plutarchowi, autorowi przede wszystkim biografii i tekstów filozoficznych, chociaż ma całkowicie odmienny od jego prac charakter oraz styl. Utwór ten przedstawia w 25 rozdziałach – z których każdy zatytułowany jest nazwą rzeki płynącej w Europie, Azji lub Afryce – zarówno osadzon...
Adresatami dawnych zielników byli przede wszystkim lekarze i aptekarze. Dzieła te były encyklopediami w systematyczny sposób porządkującymi i opisującymi wszystko to, co składało się na ówczesną materia medica. Najwięcej miejsca ich autorzy poświęcali oczywiście ziołom i innym roślinom, przy okazji zajmowali się jednak również substancjami pochodzenia zwierzęcego i mineralnego. Traktujące o tych ostatnich patie najstarszych polskich zielników autorstwa Stefana Falimirza, Hier...
Chłopskie życie to wyjątkowa książka. Opisał w niej autor swoją własną historię – losy chłopca, który od czternastu lat (lata 1911–1913) musiał pracować jako najemnik u gospodarza w jednej z dolnośląskich wsi. Z krowiarczyka awansował na wolarza, aż w końcu został głównym parobkiem. Praca ta trwała od czternastu do szesnastu godzin każdego dnia oprócz niedzieli. Miała ustalony porządek, była powtarzalna, dzień za dniem, rok za rokiem. Tak samo powtarzalny był jadłospis, ułożo...
Nowy Plinijusz to poświęcony naturze wywód z części trzeciej Nowy Aten – sławnej encyklopedii księdza Benedykta Chmielowskiego, wydanej drukiem w połowie XVIII wieku. Autor, odwołując się w tytule do rzymskiego erudyty Pliniusza Starszego i jego przyrodniczego dzieła, zamieścił tu w układzie hasłowym wiadomości o zwierzętach czworonożnych, ptakach, rybach, stworzeniach „czołgających się”, insektach, także o roślinach (drzewach i kwiatach) oraz kamieniach. Treści dobrał i ułoż...
Ten przewodnik zaprasza na szczególny spacer po Wrocławiu – śladami prof. Stanisława Kulczyńskiego, organizatora życia naukowego w powojennym Wrocławiu i pierwszego rektora Uniwersytetu i Politechniki. W książce przedstawiono miejsca, które Kulczyńskiemu wiele zawdzięczają (to przede wszystkim wrocławskie uczelnie, Biblioteka Uniwersytecka, Zakład Narodowy im. Ossolińskich i wrocławskie zoo), a także miejsca, którego go upamiętniają (wśród nich znalazły się willa, w której mi...
Autorka opracowania podjęła próbę stworzenia syntezy dziejów zamków na terenie dawnego księstwa biskupów wrocławskich (łącznie z terytorium znajdującym się obecnie w czeskiej części Śląska) od czasu powstania pierwszych obiektów około połowy XIII wieku do momentu wprowadzenia nowożytnych systemów obronnych około połowy XVI wieku. Za zadanie postawiła sobie ukazanie funkcjonowania zamków w szerokim kontekście – na tle środowiska naturalnego, sieci osadniczej, gospodarki i hist...
Czas historyczny książki rozciąga się pomiędzy rokiem 1817 a 1880. Razem z bohaterami opowieści wędrujemy po całej Europie: z Warszawy do Paryża, z Petersburga do Warszawy, z Wiednia do Berlina, z Paryża do Londynu, z Lublina do Moskwy, z Pragi do Wrocławia. Dzieje rodziny Wieniawskich – ojca i jego genialnych synów: Henryka – skrzypka i kompozytora, Józefa – pianisty i także kompozytora, oraz starszego ich brata Juliana, powstańca styczniowego, emigranta, a następnie działac...
Publikacja nawiązuje do interesującej, ważnej we współczesnym dyskursie naukowym koncepcji imaginariów społecznych w ujęciu Charlesa Taylora. W zamyśle redaktorów prezentowanego tomu oraz autorów poszczególnych artykułów książka ukazuje wyobrażenia ludzi dotyczące ich społecznego otoczenia, pojawiających się teorii normatywnych, a także wspólnego, prawomocnego rozumienia i praktykowania spraw społecznych. Zbiór zgromadzonych tekstów odzwierciedla obecny poziom wiedzy teoretyc...
Mirabilia - niezwykłe zjawiska natury oraz osobliwe wypadki o znamionach cudowności - stanowiły przedmiot sporego zainteresowania w dawniejszych epokach kulturowych. Działo się tak z dosyć oczywistych zresztą względów, wśród których naczelne miejsce zdaje się zajmować niewątpliwa sensacyjność owych fenomenów. Nie mniej istotna była też możliwość snucia w toku ich analizy pewnych domysłów co do przyszłości, z którą pozostawały w ścisłym związku. Bibliotheca Curiosa jest konty...
Proroctwo Pseudo-Metodiusza (znane też jako Apokalipsa Pseudo-Metodiusza), sławne w średniowiecznej i wczesnonowożytnej Europie dzieło historyczno-apokaliptyczne, przedstawiamy w jego staropolskiej wersji z drugiej połowy XVI wieku. Towarzyszy mu obszerny Wykład, czyli erudycyjny komentarz o historiozoficznym charakterze, napisany w końcu wieku XV przez niemieckiego duchownego Wolfganga Aytingera. Przekładu tych tekstów dokonał z łaciny Michał Hey Stawicki, a wyszły one dru...
Albertowi Wielkiemu, wybitnemu średniowiecznemu uczonemu, filozofowi i teologowi przypisywano niesłusznie autorstwo całej grupy tekstów, które aż po wiek XVIII cieszyły się w Europie niezwykłą popularnością. Dziełka te, traktujące o rozmaitych kwestiach przyrodniczych, reprezentowały coś, co dawniej nazywano najczęściej magią naturalną. Jej adepci usiłowali systematycznie zgłębiać i wykorzystywać ukryte właściwości (proprietates occultae) wszystkich rzeczy stworzonych, odkr...
Szesnastowieczny utwór o charakterze moralizatorskim, z którego czytelnik ma się dowiedzieć, skąd wzięła się diabelska zawiść do rodzaju ludzkiego i nauczyć się, jak przejrzeć podstępne działania czarta. Przedstawiono w nim procesy, jakie diabeł wytoczył Adamowi i Chrystusowi przed Boskim sądem, wzorując się na znanych od wieków utworach typu Processus Sathanae, oraz opisano zmagania pierwszych ludzi z czartami. Postępek... to również skondensowany traktat demonologiczny będą...
Książka jest poświęcona kulturalnemu i obyczajowemu życiu we Wrocławiu w 1916 roku. Mimo uciążliwości i biedy spowodowanej wojną był to rok dużych zmian. W mieście działały takie sławy, jak Hans Poelzig czy William Stern. Do głosu dochodziło młode pokolenie twórców i koneserów, m.in. Lola Landau wydała debiutancki tom poezji, Ismar Littmann kupił pierwszy obraz do swych zbiorów, które osiągną niebawem oszałamiające rozmiary. W galerii Arnolda można było oglądać płótna Delacro...
Spisane w połowie XII w. przez Marka, przebywającego w bawarskiej Ratyzbonie irlandzkiego zakonnika, widzenie, którego doświadczyć miał jego rodak, grzeszny rycerz Tnugdal, jest opisem jego zaświatowej podróży. Bohater utworu odbył ją, pozostając w stanie, jakbyśmy dzisiaj powiedzieli, śmierci klinicznej. Prowadzony przez swojego Anioła Stróża, odwiedza Tnugdal piekło, gdzie sam zostaje poddany niektórym wielce wymyślnym torturom, następnie zaś czyściec i niebo, aby w końcu, ...
Traktat O snach Synezjusza z Cyreny (ok. 370–413 r.) został podobno napisany w ciągu zaledwie jednej nocy z nakazu bóstwa usłyszanego we śnie. Autor był najpierw filozofem neoplatońskim ze szkoły Hypatii z Aleksandrii, pod koniec zaś życia został chrześcijaninem i biskupem Ptolemais. W napisanym po grecku około roku 404 n.e. dziełku, odwołując się do koncepcji kosmicznej sympatii oraz neoplatońskiej nauki o duszy, Synezjusz starał się dowieść, że wszelkie sny mają znaczenie i...
Zebrane w dwudziestu krótkich rozdziałach nauki i przykłady tworzyły żywo napisany podręcznik życia szczęśliwego oparty na medytacyjnym nakazie „czytania samego siebie”, rozważaniach Seneki i traktatach św. Augustyna. Na tle dawnej literatury dewocyjnej rozprawa Witwickiego, duchownego związanego z dworem Jana III Sobieskiego, wyróżnia się nie tylko wyrazistym stylem, ale przede wszystkim wykorzystaniem poglądów Kartezjusza na temat budowy ciała ludzkiego i wpływu bodźców z...
Ursula Waage urodziła się w 1928 roku w Breslau. W czasie oblężenia miasta, od stycznia 1945 roku, prowadziła zapiski, w których rejestrowała zarówno ważne wydarzenia, jak i scenki z życia codziennego. Początkowo wraz z matką i siostrą mieszkała w pobliżu Wachtplatz (pl. Solidarności), a potem m.in. na Zimpel (Sępolno). Zapiski odzwierciedlają nastroje ludności cywilnej w oblężonym mieście. Po kapitulacji twierdzy i przejęciu władzy przez Polaków autorka kontynuowała swoje no...
