Dzieje Europy Środkowej i Wschodniej to poniekąd historia polsko-rosyjskiej rywalizacji o rząd dusz nad mieszkańcami Litwy i Rusi – dzisiejszej Litwy, Białorusi i Ukrainy. Artykuły zgromadzone w niniejszym tomie pozwalają lepiej zrozumieć, jak kształtowały się dzisiejsze narody Europy Środkowej i Wschodniej, i dlaczego Polaków, Ukraińców, Białorusinów, Litwinów i Rosjan wciąż dzieli konflikt pamięci historycznych.
Wspomnienia i analizy Rüdigera von Fritscha, ambasadora Niemiec w Moskwie w latach 2014–2019 (wcześniej, w latach 2010–2014, w Warszawie) dotyczą historii Rosji, jej obecnej polityki wewnętrznej oraz zagranicznej, stosunków z Niemcami i Unią Europejską, a także dzisiejszego postrzegania przez Rosję swojej roli w świecie. Autor, który rozpoczął misję w Moskwie w roku aneksji Krymu, w sposób jednoznaczny broni stanowiska demokratycznej wspólnoty międzynarodowej i polityki sankc...
Jakie miejsce zajmuje Katyń na mapie dwudziestowiecznych totalitaryzmów? Dlaczego wciąż powinniśmy o Zbrodni Katyńskiej pamiętać i zajmować się jej badaniem? Czym jest Katyń w dzisiejszej Rosji? Katyń na Instagramie? Jak kultywować pamięć o Katyniu wśród młodych ludzi? Wyjątkowa książka będąca zapisem rozmów badaczy, dziennikarzy, prawników, działaczy organizacji społecznych i osób, które Zbrodnia bezpośrednio dotknęła, przedstawicieli kilku generacji Rodzin Katyńskich....
Siergiej Witte, minister finansów (1892–1903) oraz późniejszy premier (1905–1906) Cesarstwa Rosyjskiego. W swoich wspomnieniach nakreślił panoramę imperium wstrząsanego konwulsjami, które doprowadzą do katastrofy caratu w 1917 roku. Był jednym z niewielu polityków, którzy rozumieli, że system rosyjski nie przystaje do realiów XX wieku, i starał się go zreformować. Przeciwnik rewolucyjnych rozwiązań przez swoich oponentów pragnących zachować status quo był nazywany rewolucjoni...
Prezentowany tom studiów zawiera artykuły napisane przez historyków z Polski, Rosji, Ukrainy i Litwy, naświetlające różnorakie aspekty polityki ZSRR wobec Polaków oraz narodów ościennych w latach czterdziestych XX w. Teksty, w których poruszono m.in. kwestie sowieckich obław i rzezi wołyńskiej, w większości zostały napisane na podstawie do niedawna niedostępnych lub niewykorzystywanych materiałów archiwalnych. Ich lektura pozwoli Czytelnikom zapoznać się z nowymi ustaleniami ...
Tom zawiera artykuły trzydziestu badaczy z Polski i zagranicy. Prezentuje spojrzenie na historię Europy Środkowej i Wschodniej nie z perspektywy roku 1918 czy też 1917, ale w aspekcie doświadczeń społecznych, wyobrażeń politycznych i kontekstów kulturowych roku 1913 czy 1914 – doświadczeń i wyobrażeń uczestników analizowanych wydarzeń i procesów. Z tej perspektywy pozwala zobaczyć w nowym świetle znaczenie przemian, które do owych doświadczeń i wyobrażeń wprowadziła wielka wo...
Historia polsko-rosyjskich interakcji intelektualnych, sporów i wzajemnych inspiracji ideowych jest zagadnieniem mało znanym, a poza Polską bardzo często pomijanym. Na straży ignorancji stoi szeroko rozpowszechniony stereotyp sprowadzający opowieść o tych stosunkach do kampanii wojennych, rozbiorów, powstań, martyrologii.
Rozstrzelanie w 1940 roku polskich jeńców wojennych, oficerów i cywili, było najbardziej krwawą zbrodnią od zakończenia Wielkiego Terroru. Nikita Pietrow, rosyjski historyk i działacz na rzecz ochrony praw człowieka, nakreślił specjalnie dla polskiego czytelnika portret zbiorowy katyńskich oprawców. Począwszy od członków Biura Politycznego, których podpisy figurują pod notatką Berii z 5 marca, skończywszy na „personelu obsługującym maszynę śmierci”. Autor szuka prawidłowości...
W dialogu polsko-rosyjskim problematyka polskich zrywów wyzwoleńczych w XIX wieku należy do tematów klasycznych. Polski spór o tradycję powstańczą zawsze miał po stronie rosyjskiej swoje lustrzane odbicie. Przejawiał się w sporze o politykę imperium wobec sprawy polskiej i Polaków, stosunku carskiego absolutyzmu do idei republikańskiej i liberalnej. Był integralną częścią rosyjskiej debaty nad miejscem Cesarstwa w Europie i próby jego unowocześnienia. Sprawy te wciąż stanowią...
Jegor Gajdar, przedwcześnie zmarły w 2009 r. były premier Rosji, był jednym z autorów programu radykalnych reform gospodarczych, jakie przeprowadzono w tym kraju na początku lat dziewięćdziesiątych, a także cenionym w świecie nauki ekonomistą. Książka Upadek imperium wydana w Rosji w 2006 r. stała się tam bestsellerem. Autor kreśli w niej szerokie tło historyczne, docieka przyczyn upadku imperiów wcześniejszych niż ZSRS, analizuje źródła niestabilności reżimów autorytarnych o...
Oba tomy publikacji liczą blisko 300 dokumentów do stosunków polsko-sowieckich. Zdecydowana większość tych dokumentów nie była dotychczas publikowana. Ramy publikacji wyznaczają dwa ważne wydarzenia wpływające na wzajemne relacje: przewrót majowy w 1926 r. i podpisanie paktu o nieagresji między Polską a ZSRR w 1932. Był to okres względnej stabilizacji w kontaktach polsko-sowieckich, ale jednocześnie ciągłej niepewności i obaw przed spodziewaną konfrontacją, która łatwo mogła ...
To jedna z największych edycji źródeł do historii relacji polsko-sowieckich w okresie II wojny światowej, zawierająca materiały nieznane dotychczas badaczom lub słabo funkcjonujące w obiegu historiograficznym. Dokumenty pomagają zrozumieć zarówno stanowisko polskich rządów na uchodźstwie wobec Sowietów, jak i Kremla wobec Rzeczypospolitej. Pokazują okoliczności wpływające na proces decyzyjny, atmosferę mu towarzyszącą, a także stan emocjonalny polityków i ich przekonania....
Tom zbiorowy, poświęcony szeroko pojmowanym dwudziestowiecznym i dwudziestopierwszowiecznym relacjom między katolicyzmem a prawosławiem, a także relacjom, jakie miała i ma Stolica Apostolska z dawnym Związkiem Sowieckim, a obecnie z Federacją Rosyjską i współczesnym obszarem postsowieckim. Na łamach tej prekursorskiej na polskim gruncie publikacji głos zabierają zarówno świadkowie epoki, jak i badacze. Reprezentują oni różne pokolenia, różne perspektywy (m.in. hierarchów Koś...
Celem redaktorów było umożliwienie czytelnikowi zapoznania się z jak najszerszym wyborem dokumentów do dziejów stosunków polsko-sowieckich w latach 1918–1926. Ponad 700 dokumentów opublikowanych w niniejszym tomie powinno być nie tylko wnoszącym wiele nowego ważnym uzupełnieniem dotychczasowych edycji źródłowych, ale również inspiracją do podjęcia dalszych poszukiwań mających na celu poznawanie dziejów skomplikowanych relacji dwóch sąsiednich państw, bliskich z punktu widzeni...
Zbiór jest unikalnym świadectwem zabiegów władz międzywojennej Polski o istnienie Kościoła rzymskokatolickiego i mniejszości polskiej na obszarach, które po upadku caratu znalazły się pod władzą bolszewików. Sto sześć unikatowych dokumentów przybliża realia życia codziennego wspólnot Kościoła rzymskokatolickiego pod władzą sowiecką, sytuację prześladowanych duchownych oraz politykę władz komunistycznych wobec katolików i mniejszości polskiej, ale także wyznawców prawosławia ...
Władzę sowiecką, która wraz z Armią Czerwoną przyszła do województw północno-wschodnich II Rzeczypospolitej – na Białoruś Zachodnią, ludzie starsi przeważnie nazywają „pierwszymi Sowietami”, w odróżnieniu od władzy ustanowionej w 1944 roku po okupacji niemieckiej („drudzy Sowieci”). Książka zawiera relację 107 świadków tych tragicznych wydarzeń. Dzięki nim poznajemy losy zarówno Białorusinów, jak i Polaków, Żydów – świat zwykłego człowieka uwikłanego w wir wojny i zbrodniczy...
Maja Kuczerska, Maria Galina, Suchbat Afłatuni, Ksenia Buksza, Anna Starobiniec, Natalia Mieszczaninowa, Siergiej Nosow, Siergiej Kuzniecow, Marina Stiepnowa wychodzą z cienia wielkich nazwisk rosyjskiej klasyki literackiej i pisarską bezkompromisowością podążają poza utarte szlaki tradycyjnych dzieł. To nie tylko tak doskonale znane nam z dzieł mistrzów zbrodnie, intrygi, mistycyzm, nihilizm, ale przede wszystkim wielość emocji, zabawa gatunkiem i wejście do świata bardziej ...
Jak oddziaływały rewolucje 1917 roku na bieg dziejów XX wieku? Jaki wpływ wywarły na historie Polski i krajów Europy Środkowej? Czym różnił się terror bolszewików od terroru ich przeciwników? W jaki sposób wydarzenia roku 1917 ocenia się w dzisiejszej Rosji? O tym grono uznanych historyków z wielu krajów europejskich pisze w Kręgach rewolucji.
Tom jest kontynuacją zbioru Wołyń i Galicja Wschodnia pod okupacją niemiecką 1943-1944. Czytelnik znajdzie w nim sprawozdania opisujące i analizujące nastroje ludności polskiej, wysuwane przez Nikitę Chruszczowa propozycje działań przeciwko Polakom, szczegóły pracy operacyjnej funkcjonariuszy NKGB i NKWD, informacje o pozyskanej agenturze, źródła ilustrujące udział Polaków w „batalionach istriebitielnych” czy wreszcie materiały ukazujące okrucieństwo sowieckiego totalitaryzmu...
Publikacja zawiera dokumenty ukazujące stosunek władz sowieckiej Ukrainy, w tym Nikity Chruszczowa, do Polaków, informacje o polskojęzycznych oddziałach sowieckiej partyzantki, raporty o nastrojach polskiej ludności zamieszkującej Wołyń i Galicję Wschodnią, czy też materiały ilustrujące stosunek Sowietów do Rzezi Wołyńskiej oraz początki zwalczania polskiego podziemia niepodległościowego przez NKWD i NKGB.
Zamieszczone w tomie dokumenty, w przeważającej większości dotąd niepublikowane, pokazują zarówno bezpośredni przebieg obławy augustowskiej, jak i sytuację panującą na okolicznych terenach. Pozwalają rzucić nowe światło na przebieg tej akcji, stanowiącej największą masową zbrodnię popełnioną na cywilach w Europie pomiędzy zakończeniem II wojny światowej a wybuchem wojen bałkańskich w latach 90.
Anna Matwiejewa urodziła się w 1972 r., mieszka w Jekaterynburgu, który bardzo często jest tłem lub bohaterem jej powieści. Była nominowana do prestiżowych rosyjskich nagród m.in Bolszaja Kniga i Nacyonalnyj Bestseller. Pisarka tworzy uniwersalne, ciepłe opowieści, które momentami śmieszą, a czasem zostawiają gorycz w ustach. Umiejętnie operuje słowem, co pozwala płynnie zanurzyć się w jej świat. Sprawia, że łatwo przywiązać się do bohaterów, z którymi ciężko się rozstać. Ni...
Zapomniany pokój - tak bez przesady można określić losy traktatu ryskiego po 90 latach od jego podpisania. Zawarty w Rydze 18 marca 1921 roku - zakończył wojnę między Polską i republikanami sowieckimi: Rosją, Ukrainą i Białorusią. W światowej historiografii nigdy nie wzbudzał większych sporów interpretacyjnych, jak chociażby traktat wersalski. Czy jednak nie zbyt łatwo zapomina się o pokokju, który położył kres zmaganiom wojennym w Europie Wschodniej, trwającym nieprzerwanie...
