Doświadczenia mniejszości często nie mieszczą się w oficjalnej historii. W północno-wschodniej Polsce także niewiele wspominano o tutejszej białorusko-prawosławnej społeczności: bieżeństwie, powojennych przesiedleniach i zbrodniach, a zwłaszcza o napięciach międzywyznaniowych i etnicznych. Aneta Prymaka-Oniszk przełamuje to milczenie. Jeździ po podlaskich wsiach, rozmawia z mieszkańcami i historykami, czyta archiwalne dokumenty, a zdobytą wiedzę konfrontuje z mitami o stosu...
Przez większość życia uważałem Ślązaków za jaskiniowców z kilofem i roladą. Swoją śląskość wypierałem. W podstawówce pani Chmiel grała nam na akordeonie Rotę, a ja nie miałem pojęcia, że ów plujący w twarz Niemiec z pieśni był moim przodkiem. O swoich korzeniach wiedziałem mało. Nie wierzyłem, że na Śląsku przed wojną odbyła się jakakolwiek historia. Moi antenaci byli jakby z innej planety, nosili jakieś niemożliwe imiona: Urban, Reinhold, Liselotte. Później była ta n...
Nie byli ani chłopami pańszczyźnianymi, ani panami – przez wieki żyli i pracowali na swoim, mimo zmieniającej się władzy. To właśnie drobna szlachta zamieszkująca pogranicze Mazowsza i Podlasia. Maciej Falkowski pozwala nam zajrzeć do ich świata, a tym samym – spojrzeć na historię dziewiątnasto- i dwudziestowiecznej Polski z innej perspektywy. Gdy jako dziecko słuchałem opowieści babci, miałem wrażenie, że oglądam film. Widziałem „Ruskiego”, który w 1940 lub 1941 roku, graj...
„Poniemieckie” to błyskotliwa opowieść o losach domów, cmentarzy i rzeczy, od szaf po oleodruki. Karolina Kuszyk – sama „wychowana na poniemieckim” – tropi ślady, wczytuje się we wspomnienia osadników i przesiedleńców, a przede wszystkim rozmawia – z przedstawicielami trzech pokoleń ludzi mieszkających w poniemieckich domach i korzystających z poniemieckich przedmiotów, ze zbieraczami i kolekcjonerami, z poszukiwaczami niemieckich skarbów, z regionalistami z ziem zachodnich...
W 1846 roku Stany Zjednoczone, wiedzione ideą terytorialnego ekspansjonizmu, zwanego Boskim Przeznaczeniem, zaatakowały Meksyk, żeby zająć jego zachodnie terytoria; w konsekwencji rozpoczęły trwającą kilkadziesiąt lat walkę z plemieniem Nawahów, nieustraszonych władców rozległych górzystych pustkowi. Hampton Sides z rozmachem i swadą opowiada imponującą historię podboju Dzikiego Zachodu. W centrum opowieści znajduje się Kit Carson, niepiśmienny człowiek gór, traper i żołnie...
Bez wiynkszość życiŏ widzioł żech Ślōnzŏkōw za jaskiniowcōw ze kilofym i roladōm. Swojã ślōnskość żech wypiyroł. We podstawōwce pani Chmiel grała nōm na cyji Rotã, a jŏ niy mioł pojyńciŏ, iże tyn Niymiec ze pieśni, co pluje we twŏrz, ôn bōł mōj praôjciec. Ô swojich korzyniach żech wiedzioł mało. Niy wierzōł żech, iże na Ślōnsku przed wojnōm sie ôdbyła jakŏ historyjŏ. Moji antynaciŏ byli choby z inkszyj planety, nosiyli jakeś niymożebne miana: Urban, Reinhold, Lieselotte. ...
Tuż po wojnie w niewielkim lesie Dębrzyna koło Przeworska grupa mężczyzn rabowała i mordowała ludzi wracających z robót w III Rzeszy. Okoliczni mieszkańcy wiedzieli, kim byli sprawcy, ale milczeli na temat dokonanych zbrodni. Rafał Hetman, skupiając się na losach pokoleń dwóch polskich rodzin, opowiada splątaną niczym system leśnych korzeni historię, w której rzeczywistość przeplata się z mitem, pamięć kroczy pod rękę z zapomnieniem, a reporter staje się częścią historii, któ...
Już w 1639 roku zapisano, że Puszcza Białowieska „poczyna się od wsi Orzeszkowa”. Podróż z warszawskiego Dworca Śródmieście, przez Siedlce i Czeremchę, przez Wisłę i Bug, trwa zazwyczaj cztery godziny. Tuż przy torach tablica z napisem „Orzeszkowo”. Nie za daleko od stacji kolejowej, nie za blisko sklepu – stoi dom. Otacza go, jak starych ludzi i stare drzewach, aura nostalgii. To właśnie dom, wieś, jej mieszkańcy – dawni i obecni – są bohaterami tej opowieści: polscy Bi...
Czerniowce były niegdyś prawdziwie kosmopolitycznym, tętniącym życiem miastem, zamieszkanym przez Żydów, Polaków, Niemców, Rusinów i Rumunów. Usytuowane na granicy imperiów, przechodziło z rąk do rąk. Jego złota epoka przypadła na czasy panowania Habsburgów, kres wielokulturowej historii położyła II wojna światowa. Dziś znajdują się w Ukrainie i choć są tylko bladym cieniem swojej dawnej świetności, ich wyidealizowana wersja żyje we wspomnieniach rozproszonych po świecie dawn...
Sopot powstał zapewne około tysiąca lat temu. Pierwszy raz stał się modny i prestiżowy już w XVI wieku, kiedy zamożni gdańszczanie zaczęli budować tam letnie rezydencje. Sto lat później pojawili się pierwsi patoturyści. To szwedzcy żołnierze urządzający w swoich kwaterach hałaśliwe pijatyki. Minęły wieki, ale pewne rzeczy się nie zmieniły. Miasto, które w XIX wieku oficjalnie zyskało status uzdrowiska, do dziś zmaga się z nadmiarem uciążliwych gości. Sopot to jednak nie tyl...
Wiele spośród popularnych oraz cenionych reportaży, także tych polskiej szkoły reportażu, porusza tematy historyczne. Reportaż opisujący czasy minione wymaga specyficznego zaangażowania autorskiego - zagłębienia się w odmęty przeszłości, a nierzadko także błądzenia po dawno nieużywanych ścieżkach. Jednak dzięki takiemu poświęceniu twórców i twórczyń tego gatunku mamy dostęp do bogatej biblioteki literatury faktu, która odsłania przed nami sprawy nierzadko od dawna przykryte grubą warstwą kurzu. Tak dzieje się na przykład w ebooku Patrycii Posner "Farmaceuta z Auschwitz. Historia zwyczajnego zbrodniarza". To przejmujący reportaż historyczny opowiadający o Victorze Capesiusie, pozornie niewyróżniającym się przedstawicielu farmaceutycznym, który został wcielony do SS i stał się głównym aptekarzem w Auschwitz. Posner pokazuje, jak krok po kroku, zwykły człowiek postawiony w obliczu szczególnych okoliczności może stać się nieczułym potworem - o czym przekonał się Victor Capesius. Reportaże historyczne to jednak nie tylko mrożące krew w żyłach historie wojenne. Znajdziecie tutaj chociażby "Pionierki Internetu" Claire L. Evans, dzieło oddające słuszną cześć kobietom, które pracowały nad konstrukcją komputera, a których nazwisk, na dobrą sprawę, nie znamy. Pełna opowieści o mężczyznach z garaży historia rozwoju nowych technologii, uzupełniona jest dzięki temu przemilczanymi dotychczas obrazami z życia matematyczek, wynalazczyń i cyberaktywistek. Te i wiele innych wciągających historii reporterskich z przeszłości możecie znaleźć na Woblink w formatach książek papierowych, audiobooków lub ebooków.
Jak napisać dobry reportaż opowiadający o czasach minionych? Dotarcie do odpowiednich informacji, historii czy osób wymaga od autorek i autorów nierzadko dużej determinacji oraz cierpliwości. Trudno jest też na nowo odkryć historie, które ktoś pragnął odesłać w niepamięć. Jeśli jednak interesujecie się historią, chętnie śledzicie życiorysy ważnych postaci, czytacie książki historyczne lub staracie się rozwikłać zagadki z przeszłości - z pewnością odnajdziecie się w świecie reportażu historycznego. Część z dzieł z tej kategorii to równocześnie reportaże podróżnicze, tak jak na przykład "Modlitwa o deszcz" Wojciecha Jagielskiego, wielokrotnie nagradzany reportaż o Afganistanie. Polecamy także inne książki Jagielskiego, jednej z najważniejszych postaci polskiej szkoły reportażu, w tym jego wybór reportaży "Wojna. Antologia reportażu wojennego". To zebrany i opatrzony przez Jagielskiego komentarzem zbiór tekstów naocznych światków działań wojennych, które miały miejsce w ciągu ostatnich stu lat. Trudno o lepsze źródło informacji.
Cennych reportaży poruszających tematy historyczne znajdziemy wiele na księgarnianych półkach. Jak wybrać te najlepsze? Czym charakteryzuje się dobry reportaż historyczny? Przede wszystkim oddaje on głos ludziom, którzy dotychczas go nie mieli. Stopień autorskiego zaangażowania w te historie jest różny - niektórzy autorzy i autorki pozostają niejako zupełnie z boku swoich bohaterów, inni opowiadają o sprawach im bliskich. Z jednej strony możecie więc przeczytać "Podziemie. Największy zamach w Tokio" Harukiego Murakamiego, a z drugiej "Strup. Hiszpania rozdrapuje rany" Katarzyny Kobylarczyk. Jeśli interesujecie się szczególnie wydarzeniami z polskiej historii, polecamy sięgnąć po audiobook "Bieszczady w PRL-u. Wybrane reportaże" Krzysztofa Potaczały, a także po książki tego autora, takie jak "Świerczewski", "To nie jest miejsce do życia" czy "Tak blisko, tak daleko". Po którą z nich nie sięgniecie jesteśmy pewni, że będzie to dobrze spędzony czas na czytaniu o przeszłości, która wpływa na teraźniejszość w sposób często niespodziewany.
Wiele reportaży historycznych porusza trudne i bolesne tematy, tworząc przejmujące obrazy ludzkich tragedii i cierpienia. Tak dzieje się niewątpliwie w wypadku ebooków "Zabić głodem. Sowieckie ludobójstwo na Ukrainie" Miron Dolot czy "Sarajewo. Rany są nadal zbyt głębokie" Hervé Ghesquiere'a. Inny autor reportażu historycznego, Patrick Radden Keefe, mierzy się z trudną historią najnowszą w swoim "Cokolwiek powiesz, nic nie mów. Zbrodnia i pamięć w Irlandii Północnej". Z kolei do polskiej historii sięga na przykład Bartosz Panek w książce "Zboże rosło jak las. Pamięć o pegeerach". Szeroki wybór reportaży historycznych czeka na Was na Woblink w postaci książek papierowych, audiobooków lub ebooków.
![okładka Kajś [edycyjŏ ślōnskŏ], Ebook | Zbigniew Rokita](https://woblink.com/media/cache/resolve/web_view_small/products/images/67e373ce362aa.jpeg "Ebook | Kajś [edycyjŏ ślōnskŏ] - Zbigniew Rokita")
