Maja? swe losy ksia?z˙ki. Maja? je i "Fragmenta". Czasami sa? to historie zaskakuja?co do siebie podobne. Zapisane karty, „kto´re jeszcze dota?d s´wiata nie widziały” – jak pisał w lis´cie dedykacyjnym Jan Januszowski – trafiaja? z Czarnolasu do Krakowa, prawdopodobnie dzie?ki zapobiegliwos´ci Doroty Kochanowskiej. Z tego chociaz˙by powodu trudno odmo´wic´ jej wkładu w historie? literatury polskiej. Ponad cztery wieki po´z´niej teczki przechowuja?ce poz˙o´łkły maszynopis traf...
Jednostkowe doświadczenie artysta przenosi w wymiar ludzkiego losu, naszej niedoskonałości i naszego bytowania w bólu, samotności, uwięzieniu. […] Artysta – a bywa nim także poeta – nie jest warsztatowym ignorantem i nie jest wulgaryzatorem. Nie pozostanie w ciemności tego, co identyfikujemy jako treść, ale i formę. Wychodzi z ciemności, żyje dalej po niebywałym eksperymencie, po przełomie, po zagładzie. Z twarzą zwróconą ku mitowi… Zamiast wstępu (Józef Czapski)...
Postawiony w publikacji problem, a w zasadzie dwa, spotykające się: „Lelewel interdyscyplinarny” oraz „recepcja pism i prac Lelewela”, są w moim przekonaniu niezwykle ważkie, nasycone wieloma znaczeniami i otwierają możliwość dogłębnej oraz zróżnicowanej interpretacji, pozwalającej przywrócić wieloaspektową sylwetkę XIX wiecznego historyka dzisiejszemu badaczowi i czytelnikowi. W sporej liczbie artykułów to przywrócenie dokonuje się także przez próbę odczytania dzieła history...
Pierwsze wydanie książki Profesora Mariana Maciejewskiego (1937–2013) o liryce lo¬zańskiej Mickiewicza miało miejsce w 2012 roku i bardzo szybko się rozeszło. Jej wznowienie jest zatem wydarzeniem bardzo oczekiwanym. Tym bardziej, że uświadamia ona odbiorcom poezji niezwykłą wagę jedności widzialnej formy liryki z głębokim, egzystencjalnie i ontycznie, przesłaniem. Jak mówi Maciejewski: „Liryki lozańskie wyznacza poetyka tak złożona, jak skomplikowane jest ludzkie poznanie i ...
„Przykładne z wiernej i statecznej miłości małżeństwo” Elżbiety Drużbackiej – ostatni dotychczas niewydany romans pierwszej polskiej poetki, której dzieła ukazały się drukiem. W utopijnej Arkadii (skonstruowanej po części z wyobrażeń o złotym wieku ludzkości, po części o ziemskim raju, a po części o ziemiańskiej Arkadii) dwoje cnotliwych mieszkańców pragnie zostać małżeństwem. Jednak wbrew prawom tej krainy ich rodziny sprzeciwiają się, bo ani Sylwana, ani Astyjon nie są wyst...
Ks. dr Sebastian Jerzy Musiał – ur. 23 kwietnia 1983 r. w Dębicy. Kapłan diecezji tarnowskiej. Szkołę podstawową ukończył w Straszęcinie, a szkołę średnią w Dębicy. Święcenia kapłańskie w 2010 r. poprzedził obroną pracy magisterskiej pt. Biskup Jan Paweł Woronicz kaznodzieja narodu polskiego. W roku 2014 na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Tarnowie uzyskał licencjat nauk teologicznych. Tytuł doktora nauk humanistycznych otrzymał na Uniwersytecie Warszawskim w 2022 r. O...
Roman Jaworski, pisarz przez wielu zapomniany, pozostaje w świadomości historycznoliterackiej przede wszystkim prekursorem dwudziestowiecznej groteski, a także pisarzem drugorzędnym, którego projekt artystyczny do tej pory nie doczekał się pełnej rekonstrukcji. W celu ukazania jego pełniejszej sylwetki Weronika Szulik uwzględniła cały dorobek pisarza, zwłaszcza jego bogatą publicystykę, w tym nieznane artykuły polityczne i recenzje teatralne z lwowskiego „Dziennika Polskiego”...
Roman Jaworski, pisarz przez wielu zapomniany, pozostaje w świadomości historycznoliterackiej przede wszystkim prekursorem dwudziestowiecznej groteski, a także pisarzem drugorzędnym, którego projekt artystyczny do tej pory nie doczekał się pełnej rekonstrukcji. W celu ukazania jego pełniejszej sylwetki Weronika Szulik uwzględniła cały dorobek pisarza, zwłaszcza jego bogatą publicystykę, w tym nieznane artykuły polityczne i recenzje teatralne z lwowskiego „Dziennika Polskiego”...
Kazimierz Kaszewski (1825–1910) to niezwykły przypadek literata publicysty. Swoją blisko sześćdziesięcioletnią aktywnością (od 1852 roku) towarzyszył epoce późnoromantycznej i pozytywistycznej, by zejść ze sceny literackiej w apogeum Młodej Polski. Był erudytą, który interesował się filozofią, logiką, religią, psychologią, estetyką, literaturą polską i powszechną w różnych jej formach dziejowych i gatunkowych, sztuką teatru, pedagogiką, tematyką społeczno-polityczną, historyc...
Jerzy Zawieyski – prozaik i dramaturg, kojarzony z powojennym nurtem literatury katolickiej, w latach 1957–1968 członek Rady Państwa PRL, kolegialnego odpowiednika prezydentury. Literacki outsider w okresie ofensywy socrealizmu, zapisał się w zbiorowej pamięci także jako poseł Koła Znak i prezes warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej. Cieszył się zaufaniem prymasa Stefana Wyszyńskiego i jednocześnie – możliwością prowadzenia rozmów z I Sekretarzem KC PZPR Władysławem Go...
Książka jest próbą ukazania potencjału pisarskiego osoby powszechnie kojarzonej z innymi zasługami dla polskiej kultury naukowej. Paweł Pluta upomnieć się chce o zarzuconą przez samego autora dziedzinę twórczości i zapomniany, a po trosze lekceważony, dorobek literacki Józefa Maksymiliana Ossolińskiego. Czy warto? Z punktu widzenia dopełnienia sylwetki znaczącej w dziejach polskiego bibliofilstwa na pewno tak. Praca analityczna i interpretacyjna Pluty ma także inne walory dla...
Listy Marji Towiańskiej, opublikowane w niniejszym tomie, to zaskakująco aktualny, zajmujący dokument osobisty. Autorka podjęła się ich kopiowania po trudnym procesie rozstawania z Kołem Sprawy Bożej, ruchem religijnym założonym przez jej ojca, Andrzeja Towiańskiego, powszechnie uważanego za mesjanistę i heretyka. Listy pozwalają na uzupełnienie wiedzy o historii i rozwoju towianizmu, a pod pewnymi względami nawet na jego krytyczną rewizję. Napisane w Polsce w okresie poroman...
Girolamo Fracastoro (ok. 1476–1533), renesansowy poeta i lekarz, autor teorii o rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych przez zarazki, oficjalny medyk Soboru Trydenckiego. Jego dydaktyczny poemat "Syphilis sive morbus Gallicus" (1530), uznany przez współczesnych za arcydzieło, był wielokrotnie drukowany i tłumaczony na włoski i inne języki. Tekst ten stanowił nie tylko hołd dla rzymskich poetów (m.in. Lukrecjusza, a szczególnie Wergiliusza), których dzieł był twórczym naślado...
Tom VII "Pism zebranych" zatytułowany "O prozie i krytyce" zawiera różnorodne prace Janusza Sławińskiego z lat 1954–1995; kilka tekstów wydobytych z archiwum jest bez daty. Głównym tematem tych wypowiedzi są szeroko rozumiane proza i krytyka literacka. W większości umieszczono tutaj prace rozproszone z tomów zbiorowych i czasopism, ale także – wybrane z książki autorskiej "Teksty i teksty". Datę początkową tomu, rok 1954, wyznacza polemiczny artykuł "O Dygacie, Stendhalu i ni...
"Leszek Biały, książę polski, syn Kazimierza Sprawiedliwego Michała Krajewskiego" – polska powieść oświeceniowa, łącząca elementy dydaktyczne ze światem fantastycznym, której akcja rozgrywa się w niespokojnych czasach rozbicia dzielnicowego. Młody książę, Leszek Biały, przyszły władca dzielnicy senioralnej, pod troskliwym okiem Goworka, opiekuna i przyjaciela, odkrywa cienie i blaski władzy, doświadcza miłości, poznaje smak nienawiści i zdrady. Michał Krajewski podejmuje pró...
Przyglądam się w książce dwóm „ocalaniom”: temu, jak autorka (Tulli) usilnie próbuje ocalić narratorkę/bohaterkę, a wraz z nimi swoją własną historię na przekór komunikacyjnemu fiasku, oraz temu, jak czytelniczka (Wójtowicz-Zając) próbuje ocalić autorkę, wydobywając i odzyskując to, co osobiste, spod warstwy literackości. Z recenzji dr hab. Moniki Świerkosz Pragnę spojrzeć na pisarstwo Tulli niejako a rebours – zobaczyć "Sny i kamienie", "W czerwieni", "Tryby" i "Skazę" prz...
Tom II Pism zebranych prezentuje prace teoretycznoliterackie Janusza Sławińskiego z lat 1958–1973. Datę początkową wyznaczają recenzje książek Kazimierza Budzyka ("Spór o polski sylabotonizm", 1957) oraz Henryka Markiewicza ("Tradycje i rewizje", 1957), które należą do najwcześniejszych teoretycznoliterackich wypowiedzi badacza. Cezurę końcową stanowi data powstania najpóźniejszego tekstu włączonego do tomu "Dzieło – język – tradycja": przedmowy "Od autora". Trójdzielność to...
Tom III Pism zebranych prezentuje prace teoretycznoliterackie Janusza Sławińskiego z lat 1974–2001. Datę początkową wyznaczają najwcześniejsze szkice włączone do tomu "Próby teoretycznoliterackie": "Krytyka literacka jako przedmiot badań historycznoliterackich" oraz "O dzisiejszych normach czytania (znawców)". Cezurę końcową stanowi natomiast data powstania artykułu "Co nam zostało ze strukturalizmu" (2001). Trójdzielność tomu odzwierciedla niejednorodny stopień autorskiego o...
Prowadzona bez mała przez cztery dekady korespondencja pomiędzy Marią Renatą Mayenową i Romanem Jakobsonem stanowi ważne źródło historyczne. Po pierwsze, dostarcza informacji do biografii obojga uczonych. Jako że w publikacji zamieszono listy w ich oryginalnych wersjach językowych, w przypadku Jakobsona – w większości rosyjskiej i angielskiej (oraz ich tłumaczenia na polski), książka powinna liczyć na recepcję wykraczającą poza polski kontekst językowy. Po drugie, tom korespo...
Pierwsze tygodnie i miesiące żałoby opisane przez Hannę Nałkowską są świadectwem rozpaczliwych prób odnalezienia się w bezgranicznej pustce pozostawionej przez matkę, odsłaniające fizyczny, cielesny wymiar doświadczonej utraty. (…) W narracji o tej symbiotycznej, „zrośniętej” relacji całkowicie zacierają się jednostkowe granice pomiędzy „ja” i „ona”, a role – matki i córki – płynnie zamieniają się miejscami. Śmierć Anny Nałkowskiej i w konsekwencji gwałtowne wyrwanie z tej re...
Nauka o literaturze przez ostatnie dziesięciolecia była często zwalczana przez tych, którzy ją uprawiali – i w ten sposób uprawiana. Opinię, że pisanie o literaturze nie ma nic wspólnego z nauką, najpierw piszący o literaturze uważali za kamień obrazy, a potem zaczęli ją powtarzać jako pochwałę. Przez pewien czas wydawało się, że w tym powtarzaniu zawiera się obietnica czegoś nowego i lepszego, ale pozostaje ona daleka od spełnienia. W takiej sytuacji warto byłoby na naukę o ...
Czy badając zapiski umieszczone w książkach, można nakreślić portret psychologiczny czytelnika? A jeśli mowa o drukach wydanych przed kilkuset laty, których użytkownik żył na początku XVII wieku? Gdy dysponujemy bogatym materiałem, na który składa się ponad sześćset książek z różnorodnymi notatkami tej jednej osoby, rośnie pokusa przedarcia się przez barierę czasu i wtargnięcia do mentalnej i emocjonalnej rzeczywistości adnotatora. Niniejsza rozprawa stanowi próbę rozpoznania...
Mamy do czynienia z opracowaniem monograficznym skupionym na dorobku „księcia poetów” tj. autora poematów heroikomicznych, cyklów genialnych bajek i satyr oraz wierszy refleksyjno-lirycznych. Trudno jednak, by badacze zajęci oglądem twórczości najważniejszego pisarza polskiego oświecenia, twórcy pierwszej powieści polskiej czy form publicystycznych, nie zauważyli rozmaitych form mieszanych i pogranicznych, no, menippejskich, esejów, listów, kazań i in. Już rzuciwszy okiem na ...
