Zbigniew Goliński (1925–2008) – historyk literatury polskiego oświecenia, teoretyk edytorstwa naukowego, monografista Ignacego Krasickiego, wydawca pism Księcia Biskupa Warmińskiego i Stefana Żeromskiego, redaktor naukowy fundamentalnych prac związanych z literaturą osiemnastego i początku dziewiętnastego wieku, inicjator wielu ważnych przedsięwzięć naukowych środowiska polonistycznego. Niemal całe życie zawodowe związany był z Instytutem Badań Literackich PAN. W trudnych lat...
Pojęcie „teksty kultury uczestnictwa”, wokół którego ogniskują się prace zebrane w prezentowanym tomie, nawiązuje jednocześnie do dwóch terminów, dobrze zadomowionych we współczesnej refleksji kulturoznawczej: chcemy przyjrzeć się kulturze uczestnictwa od strony jej wytworów – tekstów kultury. To drugie określenie stosujemy tu w najszerszym zakresie – od opisu wszelkiego rodzaju produktów kulturowych o potencjale semiotycznym, co dotyczy zarówno utworów intencjonalnych (np. l...
Monografia Tomasza Kaliściaka Płeć Pantofla stanowi próbę uchwycenia odmieńczych form męskości w polskiej prozie XIX i XX wieku, które stanowią alternatywę wobec dominującego w społeczeństwach patriarchalnych modelu męskości hegemonicznej. Pantofel, będący aluzją do powieści Ludwika Sztyrmera z 1841 roku, reprezentuje tutaj zagadkową figurę deheroizacji kultu męskości poprzez groteskę, parodię i śmiech. Parametrami, za pomocą których autor wyodrębnia odmieńcze męskości, są: z...
Nasza pamięć (indywidualna, rodzinna, środowiskowa…), pamięć każdego, kto nie dosięga PRL-owskiego doświadczenia, wydaje się trwale podzielona – i to w obu naraz znaczeniach tego słowa. Po pierwsze dlatego, że rozdziela, odróżnia, izoluje to, co jest prawdą naszego doświadczenia, od doświadczenia będącego (ponoć) powszechnym udziałem – i to ostatnie kontestuje, subwersywnie podkopuje, rozkłada na zatomizowaną konstelację indywidualnych przypadków czy świadectw. Po drugie, jes...
Książka Queerowe subwersje to pierwsza polskojęzyczna monografia literatury homotekstualnej pisana z perspektywy autorskiego rozumienia teorii queer. Część teoretyczna wprowadza rozważania dotyczące statusu teorii queer, jej obecności w polskiej akademii i w świadomości pisarskiej, kwestii wpływu społecznego poprzez literaturę oraz nowej sytuacji recepcyjnej nie tylko w instytucjach okołoliterackich, ale także w „kulturze uczestnictwa”. Partie interpretacyjne przedstawiają p...
Tom niniejszy prezentuje zbiór różnych propozycji badawczych z punktu widzenia materiału literackiego (od Starego Testamentu do konceptualizmu rosyjskiego), porównywanych faktów artystycznych (muzyka, plastyka), przynależności kulturowej i językowej tekstów (angielski, czeski, hebrajski, rosyjski) oraz wykorzystywanych ujęć metodologicznych, które łączy wspólny temat: organizacja brzmieniowo-rytmiczna wiersza. Z recenzji prof. Bożeny Tokarz Ta zróżnicowana pod względem prak...
Interesowały nas zjawiska komentowane w polskiej i zagranicznej debacie publicznej jako znak przemiany świadomości społecznej i „nowe otwarcie w stosunkach polsko-żydowskich” na przełomie pierwszego i drugiego dziesięciolecia XXI wieku. Pytaliśmy, czy istotnie mamy do czynienia z nową narracją o przeszłości. Czy i jak dalece przekształciły się warunki opowieści, a wraz z nimi zbiorowe imaginarium współtworzące społeczno-kulturową ramę porządkującą wiedzę rzeczową, której dost...
Katarzyna Liszka w swojej książce daje czytelnikowi jasno rozrysowaną mapę głównych stanowisk w sporze o „podział pracy pamięci” po Zagładzie, dokonuje przeglądu argumentów, jakie w tym sporze padają wraz z analizą implikacji etycznych, mających jej zdaniem podstawowe znaczenie dla większości myślicieli żydowskich zabierających głos w debacie. To ukierunkowanie, nacisk położony na początku rozprawy na pluralne „etyki pamięci”, pozwala autorce na łączenie w wywodzie różnych i...
Autorka przypomniała wiele biografii i kobiecych doświadczeń kompletnie dziś zapomnianych – a na pewno kompletnie nieobecnych w polskich badaniach nad ruchem emancypacyjnym i modernizmem. Ujawnienie i zanalizowanie tego kontekstu uważam za największą zaletę tej książki, w której rzeczywiście udało się pokazać cechy specyficzne środkowoeuropejskich ruchów i dyskursów emancypacyjnych. – prof. Ewa Paczoska URSZULA GÓRSKA – doktor nauk humanistycznych, pracę doktorską "W poszuki...
Istnieje pewien styl uprawiania humanistyki, który polega na tym, że autor innowacyjnego projektu narzuca własną konceptualizację jako powszechnie obowiązującą. Musimy wówczas albo przyjąć ów nowy projekt w całości, albo go odrzucić. Strategia Ryszarda Nycza jest inna. Wprowadza on nowe zagadnienia i metody, ale tak, by pozostający z nimi w dialogu badacze mogli prowadzić dalej na własny sposób zainicjowane przez niego wątki. Zaproponował typ refleksji "inkluzywnej", łączliwe...
Teoria intencjonalności wpisuje się w tradycję postawionego przez Kartezjusza problemu pomostu między niematerialnym światem myśli i materią, między duszą i ciałem, między myśleniem i rozciągłością. We współczesnej filozofii umysłu zagadnienie to funkcjonuje jako problem ciała i umysłu. Pytanie brzmi: jak to możliwe, że stany mentalne mogą odnosić się do świata zewnętrznego, a nawet wywołują skutki w świecie materialnym i, vice versa, w jaki sposób zjawiska fizyczne oddziałuj...
Czytelnik otrzymuje omówienia twórczości naukowej najwybitniejszych uczonych związanych z Instytutem: Stefana Żółkiewskiego, Kazimierza Wyki, Marii Janion, Marii Żmigrodzkiej, Stefana Treugutta, Zofii Stefanowskiej, Aliny Witkowskiej, Ryszarda Przybylskiego, Jacka Trznadla, Jarosława Marka Rymkiewicza, Zdzisława Łapińskiego, Marty Piwińskiej, Aliny Kowalczykowej, a ich dorobek jest w pracy znakomicie sproblematyzowany i ukazany w procesie przemian współczesnych koncepcji meto...
Trzyczęściowy tom IBL w PRL opisuje środowisko Instytutu Badań Literackich PAN, o wyjątkowym znaczeniu dla polskiej humanistyki. W części trzeciej znalazły się materiały prezentujące unikalne badania archiwalne, „informujące o różnorodnych zbiorach dokumentów, zasługujących na dalsze opracowanie lub mogące stanowić źródło do przyszłych szczegółowych studiów poświęconym różnym aspektom działalności Instytutu, jak znaczenie cenzury dla publikacji prac naukowych, udział pracown...
Książka Marii Kobielskiej jest opracowaniem pogłębionym teoretycznie i dotyczącym spraw o pierwszoplanowym znaczeniu społecznym, przekonującą próbą zastosowania narzędzi krytycznej analizy kulturowej do badania transformacji mnemotopiki, która składa się na pejzaż pamięci zbiorowej. z recenzji prof. UJ dra hab. Tomasza Majewskiego Rozprawa Marii Kobielskiej jest jedną z najciekawszych prac o polskiej pamięci kulturowej, jakie zdarzyło mi się czytać. Jest to tekst wybitny po...
Obraz i wir (...) trafia w miejsce do tej pory w istocie niemal puste w polskiej świadomości czytelniczej. (...) Książka jest dziełem wytrawnych znawców literatury (nie tylko anglosaskiej) i wybornych tłumaczy. To połączenie jest w przypadku imagistów szczególnie cenne, bowiem ruch ten, jak mało który z nurtów nowoczesnej literatury, zanurzony był w dyskusji z tradycjami kultury europejskiej przeżywającej moment głębokiego znużenia i kryzysu. Zwrot ku Wschodowi, tak widoczny ...
Problematyka Komentarza Jana z Dąbrówki do Kroniki mistrza Wincentego jest niesłychanie istotna. Dzieło to, praktycznie do lat sześćdziesiątych ubiegłego stulecia, było nieznane szerszemu gronu badaczy i powszechnie lekceważone przez historyków. Od czasu ukazania się przełomowej monografii M. Zwiercana (1969), charakteryzującej we właściwym świetle kulturowym dzieło Dąbrówki, sytuacja ta zaczęła ulegać zmianie. Dopiero jednak w ostatnich latach (2008) ukazała się edycja kryty...
Monografia Piotra Krupińskiego pt. „'Dlaczego gęsi krzyczały?' Zwierzęta i Zagłada w literaturze polskiej XX i XXI wieku" stanowi pierwszą w polskim literaturoznawstwie próbę całościowego spojrzenia na literaturę, której tematem jest Zagłada Żydów, przez pryzmat motywów i metafor zwierzęcych. Autor rozprawy wykorzystując nowohumanistyczną (postantropocentryczną) metodologię, stara się zmierzyć z podwójnym problemem. Po pierwsze, poszukuje odpowiedzi na pytanie, jak opowiadać ...
Punktem wyjścia tej książki jest pytanie o tradycję. O to, czy – i jak – można współcześnie myśleć, mówić i pisać o tradycji jako czynniku formującym kulturę oraz literaturę. By spróbować odpowiedzieć na to pytanie, trzeba zmierzyć się ze zmianami, jakim aktualnie podlega kategoria tradycji oraz z wyznaniami, jakie niosą jej coraz bliższe związki z teoriami pamięci kulturowej, społecznej i zbiorowej. Wprowadzana w ramach tej pracy koncepcja poetyk pamięci jest odpowiedzią na ...
Podstawowym walorem przedstawianego tu tomu jest jego polifoniczność. Grupie warszawskich badaczek udało się doprowadzić do sensownej dyskusji z ludźmi mającymi tak różne poglądy na powstanie styczniowe (a chyba i na współczesną nam Polskę), jak Daniel Beauvois i Zdzisław Najder. […] Może się okazać, że badania nad najtragiczniejszym (obok 1944 roku) polskim powstaniem przyczynią się do skutecznego zakwestionowania „lakrymogenetycznej” interpretacji polskich dziejów, szkodliw...
Rozpoznania zawarte w tomie podpowiadają, iż nowa humanistyka, którą można nazwać nową filozofią doświadczenia, afirmuje obecność nieuchronnej nieciągłości w naszym myśleniu, uwalnia od prymatu „rzeczy pierwszych” i od zagadki finalnego znaczenia. Uznaje znakowy charakter doświadczenia, ale i podkreśla jego wymiar afektywny, organizujący naszą psychikę. Wychodzi więc poza tekst zapisujący doświadczenie , kwestionuje post-strukturalistyczne przekonanie, iż „nie ma nic na zewną...
Ferdydurka to powieść o nowoczesności napisana z samego środka nowoczesności. Nie przynosi jednak jej pochwały, ale radykalną krytykę. Gombrowicz demaskuje hipokryzję ideologii modernizacji, łudzącej nadzieją pozytywnej zmiany, ale w istocie troszczącej się, aby wszystko zostało po staremu. Nowoczesność to bowiem projekt ładu społecznego opartego na stabilnych podstawach, swoistym rozumieniu struktury społecznej, określonym modelu człowieka i konkretnym kształcie relacji międ...
Monografia Racheli Kapłanowej o kompozycji Wesela napisana została w końcu lat trzydziestych XX wieku […] dysertacja nigdy wcześniej nie była publikowana, nawet we fragmentach. Wartość tej pracy, jej niezwykła historia, a także późniejszy wkład Autorki w rozwój badań filologicznych w Polsce skłaniają do zwrócenia uwagi na to jej wczesne dzieło i przypomnienia zawartych w nim tez. - ze wstępu Teresy Dobrzyńskiej Bardzo szczegółowa analiza kompozycji tekstu, podkreślająca jego ...
Książka poświęcona jest procesom przemian tożsamości kobiet w Polsce po 1989 roku, zarejestrowanym we współczesnych tekstach kultury: w literaturze pięknej, (auto)biografistyce, kulturze popularnej, publicystyce. Moment przecięcia ról genderowych i narodowych jest tu kluczowy: pytaniu o rolę kobiet w warunkach polskiej demokracji po 1989 roku towarzyszy pytanie o to, czym różni się ona od roli wyznaczanej Polkom w poprzednich okresach historycznych, oraz o działania, które on...
Książka jest dokumentem piśmienniczym, obszernym zazwyczaj zapisem wszelkiej ludzkiej myśli. Występuje w postaci wielostronicowej publikacji o określonej liczbie stron i trwałym charakterze.
Postać dzisiejszej książki drukowanej ma formę kodeksu będącego zbiorem kartek połączonych grzbietem. Taki sposób utrwalania zapisu w momencie upowszechnienia pergaminu zastąpił wcześniejszą formę dokumentu piśmienniczego, jakim był zwój.
Według definicji Słownika języka polskiego PWN książka jest złożonym oraz oprawionym arkuszem papieru zadrukowanym tekstem o charakterze literackim, użytkowym bądź naukowym. Jednak współcześnie definicja ta powinna zostać poszerzona o książki elektroniczne będące cyfrowym odpowiednikiem tych drukowanych. Do książek elektronicznych zaliczane są zarówno ebooki, jak i audiobooki. Treść utrwaloną w formie elektronicznej można odczytać za pomocą odpowiedniego oprogramowania na laptopach, tabletach, smartfonach, a przede wszystkim na przeznaczonych do tego celu czytnikach.
E-książki odgrywają bardzo dużą rolę. Podjęty jakiś czas temu proces digitalizacji książek umożliwia dostęp do światowych zasobów wiedzy znacznie większej liczbie osób. Zbiory ksiąg to niepodważalne światowe dziedzictwo kultury, jednak ze względu na ograniczoną możliwość szybkiego dostępu do przechowywanych w księgozbiorach publikacji, a także brak możliwości jakiegokolwiek dostępu do dzieł o znacznej wartości historycznej proces digitalizacji daje szansę na udostępnianie światowych dzieł szerokiej masie odbiorców.
