Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk Pozostałe - książki, ebooki i audiobooki

Tematem tej książki jest zderzenie reguł rządzących cenzorską wizją literatury i tych, które leżały u podstaw literatury „nowoczesnej”. Interesuje mnie przede wszystkim ta płaszczyzna zderzenia między cenzurą i literacką „nowoczesnością”, na której poetyka przecina się z polityką, a więc m.in. formy literackie, które rozwijały się pod wpływem samego istnienia cenzury (proza paraboliczna, pozwalająca łączyć znaczenia „uniwersalne” z aktualnymi treściami społeczno-politycznymi)...

Dawno, dawno temu, w 1981 roku, odbyła się debata pomiędzy Jacques’em Derridą, mistrzem dekonstrukcji, a Hansem Georgem Gadamerem, obrońcą hermeneutyki. Jeden z nich twierdził, że wszelka komunikacja, a właściwie wszelki tekst, jest nie-porozumieniem, drugi – że zawsze buduje mosty między ludźmi. To napięcie określa książkę Dawida Matuszka "Imiona ojców. Możliwość psychoanalizy w badaniach literackich". Jest ona wytężoną medytacją nad tym, do jakiego stopnia, zastosowana jako...

Książka imponuje zakresem badań oraz bogactwem i różnorodnością zgromadzonych źródeł. Rozległość objętego kwerendami i analizą obszaru dziewiętnastowiecznego piśmiennictwa (zasadnie poszerzanego także o pierwszą dekadę wieku XX), sytuowanego w sieci komunikacyjnych powiązań, pozwala uznać rozpoznania Autorki w zakresie ówczesnych standardów normowania i praktykowania czytelnictwa kobiet za pionierskie. Wzięto tu pod uwagę: publicystykę, udostępnianą na łamach kilkudziesięciu ...

Książka ma definicyjnie trafny tytuł. I nie dlatego, że jest przedstawieniem dwóch polsko-niemieckich debat: „Narracje postkatastroficzne w literaturze polskiej” (Hamburg 2015) oraz „Muzea, pomniki, miejsca pamięci” (Warszawa 2016), a z nich jedna była o pomnikach, a druga o zapominaniu. Raczej dlatego, że ten tytuł opowiada o rezultacie spotkań badaczy z uniwersytetów w Hamburgu, Warszawie, Poznaniu i z PAN, podczas których uformowała się w dyskusji ważna i trudna materia, ...

Ofelizm nie jest pojęciem analogicznym do hamletyzmu. Oznacza rodzaj wizualnego języka, który wyłania się na przełomie XVIII i XIX wieku i rozwija niezależnie od teatralnych reprezentacji, za podstawę mając nie sceny z udziałem Ofelii, lecz przedstawienia jej śmierci. Przyjęło się uważać, że te wizerunki ciała młodej kobiety w otoczeniu kwiatów i/lub wody wcielają mizoginiczne wyobrażenia, które kobiecość ujmują w kategoriach szaleństwa, nieujarzmionej seksualności, przynale...

Wojciech Śmieja wpisuje się swoją książką mocno w nurt badań nad – rozumianą tu jako fantazmat, mit, fikcja – męskością w jej relacji z kulturą dominującą. Oczywiście, fikcjonalność nie osłabia ani symbolicznego potencjału, ani materialnego oddziaływania, w tym możliwości zadawania ran. Nieprzerobiona historyczna trauma, a nade wszystko zdolność do autoodtwarzania się fikcji podtrzymują przy życiu narrację hegemonicznej męskości. Rezerwuarem – a może i kliniką – tego „wieczne...

„Książka wyrasta z przekonania, iż poznanie dziedzictwa kulturowego na terenach dawnej Rzeczypospolitej, poza obecnymi granicami kraju, m.in. zagadnień polsko-inflanckich, konieczne jest do stworzenia nowego, pełnego oglądu polskiego romantyzmu. Podkreślenia wymaga także fakt, iż praca ta ma charakter interdyscyplinarny i dzięki temu może być interesująca zarówno dla literaturoznawców, jak historyków, językoznawców, bibliografów, badaczy kultury oraz dla zagranicznego odbiorc...

(W) sieci modernizmu jest tak naprawdę księgą o nieustannym przekraczaniu granic – to jest temat przewodni całości, temat rozsiany po tej monografii, który ciągle wyłania się i odsłania w nieoczekiwany sposób w różnych jej partiach. Jest to księga o przekraczaniu granic różnych obszarów wiedzy, różnych dziedzin wiedzy, ale też o przekraczaniu granic – jak by się mogło zdawać – niemożliwych do przekroczenia. Ten ruch transgresji wpisany w księgę jubileuszową doskonale charakte...

Szkice młodopolskie zawierają piętnaście tekstów napisanych na przestrzeni mniej więcej trzydziestu lat. Całość rozpoczyna się i kończy nawiązaniem do Marcela Prousta, bo przecież autor W poszukiwaniu straconego czasu to niemal rówieśnik Berenta, Staffa, Przybyszewskiego. I Stanisława Wyspiańskiego, rzecz jasna, który jest ukrytym bohaterem zbioru. A prócz niego – Miriam, Rittner, Ostrowska, Reymont, Miciński… Zamiast Żeromskiego – jego wielki temat, zaborcza szkoła, znana na...

W książce Mapa romantyzmu polskiego. Pisma z lat 1964 – 2007 zebrano artykuły Zofii Stefanowskiej z lat 1964-2007 nigdy nie przedrukowane w oddzielnych tomach. „Zdania Stefanowskiej są ostre, bo wyzbyte tego, co ozdobne (w sposób literacki lub uczony), czy zbyt uczuciowe albo po prostu banalne. Nie chciała powtarzać rzeczy oczywistych. Zresztą niewiele rzeczy uważała za oczywiste. Sugestywność jej prac polega też na tym, że wiele jest tam powiedziane nie wprost lecz pozostaw...

Fragmenty zawarte w antologii zaczerpnie?te zostały z utworów literackich, rozpraw naukowych i filozoficznych, prasy, prywatnej korespondencji. Najstarszy tekst pochodzi z 1775 roku (list Mesmera do Johanna Christopha Unzera d’Altona, który ukazał sie? w przegla?dzie wydawanym przez adresata), najmłodszy – z 1930 roku (nowela Tomasza Manna "Mario i czarodziej"). Zgromadzeniu w jednym miejscu wyimków z tak róz˙norodnych gatunkowo i odległych czasowo z´ródeł przys´wiecała idea ...

Moda – z francuskiego la mode, od łacińskiego modus, czyli sposób – wedle różnych słowników to obok zmian by tak rzec konfekcyjnych, również „sposób życia”, „szczególny sposób postępowania”, „zwyczaj przemijający”. Linde dodaje: „wszczęty od znacznych, naśladowany przez niższych”, co uderza nieprzemijającą trafnością. Ta książka nie będzie zatem jeszcze jedną (a jest ich naprawdę dużo) historią dziewiętnastowiecznej konfekcji i galanterii. MODA POLSKA & ROMANTYCZNA to szyld, ...

Tom 3 słownika Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku kontynuuje serię dokumentacyjnych kompendiów (tom 1 ukazał się w 2011) poświęconych nowemu pokoleniu twórców – poetów, prozaików, dramatopisarzy, krytyków literackich, tłumaczy oraz literaturoznawców. W każdym tomie znajdzie się nowy zestaw haseł (od A do Ż) autorów, którzy rozwinęli twórczość głównie w okresie ostatnich dwudziestu lat i odgrywają istotną rolę we współczesnym życiu literackim. Trójczł...

Książka „Mowa jest złotem. Amerykański prezydent i retoryka” opisuje proces kształtowania się związków retoryki i polityki na przykładzie prezydentury amerykańskiej. Złożony charakter badań nad prezydenturą w kontekście retorycznym w Stanach Zjednoczonych polega na współistnieniu dwóch odrębnych szkół badawczych w dziedzinie presidential studies. Istnieją one w obrębie politologii (charakter konstytucyjno-instytucjonalny) oraz nauk o komunikacji (charakter językowy). Część I ...

Z przyjemnością formułuję po lekturze prezentowanej do wydania książki opinię o jej wielorakich walorach, wewnętrznym zróżnicowaniu i bogactwie, o wadze naukowej i znaczeniu wszystkich rozdziałów, które stanowią autorskie rozprawy poświęcone najczęściej niopracowanym dotąd fragmentom dorobku poety. […] Poloniści, nadrabiając zaniedbania poprzednich pokoleń, wynagrodzili symbolicznie Naruszewiczowi „krzywdę”, o której pisał niegdyś Juliusz Wiktor Gomulicki. Monografia okaże...

Z przyjemnością formułuję po lekturze prezentowanej do wydania książki opinię o jej wielorakich walorach, wewnętrznym zróżnicowaniu i bogactwie, o wadze naukowej i znaczeniu wszystkich rozdziałów, które stanowią autorskie rozprawy poświęcone najczęściej niopracowanym dotąd fragmentom dorobku poety. […] Poloniści, nadrabiając zaniedbania poprzednich pokoleń, wynagrodzili symbolicznie Naruszewiczowi „krzywdę”, o której pisał niegdyś Juliusz Wiktor Gomulicki. Monografia okaże...

Michael Rothberg - profesor na Wydziale Anglistyki University of Illinois w Urbana-Champaign, gdzie kieruje Holocaust, Genocide, and Memory Studies Initiative. Publikował w takich pismach, jak m.in. „American Literary History”, „Critical Inquiry”, „Cultural Critique”, „History and Memory”, a także „History and Theory”, „New German Critique” i „PMLA” oraz w licznych pracach zbiorowych. Jest autorem dwóch książek "Traumatic Realism: The Demands of Holocaust Representation" (200...

Ryszard Nycz – teoretyk i historyk nowoczesnej literatury i kultury, profesor w UJ i IBL PAN. Autor książek: "Sylwy współczesne" (1984, 2 wyd. 1996), "Tekstowy świat" (1993, 2 wyd. 2000), "Język modernizmu" (1997, 2 wyd. 2002), "Literatura jako trop rzeczywistości" (2001, 2 wyd. 2012). W książce "Poetyka doświadczenia. Teoria – nowoczesność – literatura" zarysowuję pewną koncepcję literatury oraz propozycję jej badania w sposób, który – w założeniu – respektować ma wieloraki...

Odbiór zróżnicowanych zjawisk z kręgu popkultury staje się kłusownictwem, jakie czytelnik uprawia w ramach dzieła. W kulturze popularnej śledzić więc można chętnie wykorzystywane metafory i modele budowania świata, rekonstruować społeczny wydźwięk przeżywania i nadawania sensu minionym lub aktualnym wydarzeniom, faktom historycznym i komentarzom do nich (o tym ostatnim przekonuje kariera kryminału retro). Zgromadzone w tomie artykuły ukazują problem wpływu poszczególnych sfer...

Trzyczęściowy tom IBL w PRL opisuje środowisko Instytutu Badań Literackich PAN, o wyjątkowym znaczeniu dla polskiej humanistyki. Na część drugą składają się wspomnienia o nieżyjących badaczach. „Teksty te istotnie wzbogacają wcześniejsze opracowania poświęcone poszczególnym przedstawicielom środowiska iblowskiego. Sylwetki zawierają zarówno charakterystykę dorobku naukowego, jak informacje biograficzne, a nawet pewne charakterystyki osobowości uczonych, sporządzone z różnym ...

Trzyczęściowy tom IBL w PRL opisuje środowisko Instytutu Badań Literackich PAN, o wyjątkowym znaczeniu dla polskiej humanistyki. Część pierwsza zawiera studia i wspomnienia, które ukazują z bliska zespoły badaczy oraz ich dorobek naukowy, a także legendarną bibliotekę, czasopisma, Olimpiadę Literatury i Języka Polskiego. „Autorzy, pochodzący z różnych pokoleń, prezentują wiedzę zaczerpniętą nie tylko z archiwaliów i materiałów publikowanych, ale i z własnych doświadczeń, co ...

Filolog stawia pytania o bogatyi zróżnicowany świat znaków, w którym żył pisarz, o sensy znaków, jakie pojawiają się w rozważanym tekście, o dynamikę zmian, które kształtują dzieło, a bardzo często są jego niezbywalną cechą i nie pozwalają zamknąć go w raz na zawsze ustalonej formie. Dla filologa istotne mogą okazać się wszystkie znaki, jakimi posłużył się pisarz, kształtując swój tekst. Edytor uzgadnia je z normą ortograficzną, zmienianą niemalże co dziesięciolecie. Najczęśc...

Czy strukturalizm z semiotyką poniosły klęskę, czy tylko zostały przedwcześnie porzucone, ponieważ nie dały rezultatów tak szybko, jak się spodziewano? Czy krytyka strukturalizmu, wniesiona przede wszystkim przez dekonstrukcję, jest słuszna, czy przesadzona? Analiza pism polskich strukturalistów pokazuje, że niejako wisiała w powietrzu jako nie wybierany wariant rozwiązań, jako ten właśnie rodzaj wniosków, które świadomie odrzucano. Kiedy w naukach empirycznych (a literaturo...

Zbigniew Goliński (1925–2008) – historyk literatury polskiego oświecenia, teoretyk edytorstwa naukowego, monografista Ignacego Krasickiego, wydawca pism Księcia Biskupa Warmińskiego i Stefana Żeromskiego, redaktor naukowy fundamentalnych prac związanych z literaturą osiemnastego i początku dziewiętnastego wieku, inicjator wielu ważnych przedsięwzięć naukowych środowiska polonistycznego. Niemal całe życie zawodowe związany był z Instytutem Badań Literackich PAN. W trudnych lat...