W książce zebrano artykuły powstałe w ostatnich latach, głównie syntetyczne, dotyczące zagadnień teoretycznoliterackich (np. genologii średniowiecznej; teorii ars dictaminis w Polsce), estetycznych (np. tzw. „trudnej ozdobności” lub problemu alegoryczności literatury), a także średniowiecznego słownictwa literackiego. W drugiej części znalazły się studia analityczne: na temat zjawiska autobiografizmu w literaturze polskiego średniowiecza, o frapującym i wieloznacznym utworze ...
Monografię zbiorową Od New Orleans do Mississauga. Polscy pisarze w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie po II wojnie światowej, która powstała niemal trzydzieści lat od chwili intensyfikacji rodzimych badań nad powojenną kulturą polską na Obczyźnie, traktuję w kategoriach cezury, jako gest nowego otwarcia: inicjacji nowej perspektywy badań nad literaturą emigracyjną. Ta nowość polega na uwzględnieniu najważniejszych dyskusji i będących ich konsekwencją przemian, jakie dokonały s...
Krytyczne wydanie „Pism zebranych” Stefana Żeromskiego pod redakcją Zbigniewa Golińskiego zaczęło ukazywać się w roku 1981 nakładem SW "Czytelnik". Edycja została zaplanowana na 39 tomów podzielonych na sześć serii: trzy serie utworów literackich (nowele, powieści, dramaty – łącznie 23 tomy), serię utworów publicystycznych (3 tomy), dzienniki (7 tomów) oraz listy (6 tomów). W latach 1981-1996 ukazało się kilkanaście tomów „Pism”; w latach późniejszych – w wyniku najpierw prze...
Tablica Cebesa (Pínax Tabula Cebetis) – późnoantyczny dialog, którego legendarnym autorem miał być uczeń Sokratesa, a zarazem bohater dzieła Platona, Kebes – należała niegdyś do najbardziej poczytnych pism. W czasach renesansu Tablicę Cebesa znano nie tylko dzięki licznym wydaniom i tłumaczeniom na języki wernakularne, ale także dzięki olbrzymiej liczbie ilustracji do dialogu. Pínax to dla wieków dawnych fundament edukacji humanistycznej i autorytet pisarski. O historyczno-ku...
Adam Dziadek w swym Projekcie krytyki somatycznej […] nie tylko lokuje akt pisania/czytania w porządku doświadczeń zmysłowych, ale również samemu tekstowi literackiemu, w tych konkretnych omawianych przez niego przypadkach – poetyckiemu, przyporządkowuje ciało. Mamy zatem ciało tekstu, metaforyczne określenie, które wymierzone jest w spadek po kartezjańskiej samoświadomości. A jednak owa metafora „ciało tekstu” chce przekroczyć sens, jaki powstaje w efekcie gry pojęć. Kryje s...
W świetle założeń dawnej Biblioteki Romantycznej, która – według noty zamieszczanej na tylnej okładce tomów – „pragnie dotrzeć do wielogłosowego świata epoki, w której tkwi jedna z ojczyzn duchowych współczesnego człowieka”, należy odnotować, że w książce Wojciecha Tomasika Romantycy i technika założenie to realizuje się przewrotnie i dosadnie. Współczesność przegląda się tu w romantyzmie w tym obszarze, który nasza epoka bezczelnie (albo tylko bezmyślnie) usiłuje zawłaszczyć...
W świetle założeń dawnej Biblioteki Romantycznej, która – według noty zamieszczanej na tylnej okładce tomów – „pragnie dotrzeć do wielogłosowego świata epoki, w której tkwi jedna z ojczyzn duchowych współczesnego człowieka”, należy odnotować, że w książce Wojciecha Tomasika Romantycy i technika założenie to realizuje się przewrotnie i dosadnie. Współczesność przegląda się tu w romantyzmie w tym obszarze, który nasza epoka bezczelnie (albo tylko bezmyślnie) usiłuje zawłaszczyć...
Książka ma definicyjnie trafny tytuł. I nie dlatego, że jest przedstawieniem dwóch polsko-niemieckich debat: „Narracje postkatastroficzne w literaturze polskiej” (Hamburg 2015) oraz „Muzea, pomniki, miejsca pamięci” (Warszawa 2016), a z nich jedna była o pomnikach, a druga o zapominaniu. Raczej dlatego, że ten tytuł opowiada o rezultacie spotkań badaczy z uniwersytetów w Hamburgu, Warszawie, Poznaniu i z PAN, podczas których uformowała się w dyskusji ważna i trudna materia, ...
Wielką zaletą książki Dariusza Pachockiego jest bardzo bogata baza źródłowa, na której została ona oparta. Chodzi tu przede wszystkim o wykorzystywane przez niego obszernie (najczęściej w ogóle po raz pierwszy!) materiały archiwalne z Instytutu Hoovera (Palo Alto, USA), gdzie znajduje się Archiwum Tyrmanda (m.in. zeszyty Dziennika 1954); z Harry Ransom Center (Austin, USA) dotyczące amerykańskiego wydania Złego; z Instytutu Literackiego (Maisons-Laffitte, Francja), gdzie prze...
Celem niniejszej książki jest podjęcie refleksji nad dalszymi losami – najczytelniej sformułowanego przez Dawida Grosmana i zaadaptowanego w obrębie izraelskiej narracji zbiorowej – paradygmatu „kraju tam”. Zatem znacznie bardziej od topograficznie rozumianych polskich przestrzeni interesuje mnie sieć narracji, w którą są one uwikłane. (…) Przestrzenie Polski istnieją zatem w tych rozważaniach na tyle (i na tak długo), na ile tworzone wokół nich narracje mogą stanowić system ...
Henryk Bardijewski (1932–2020) – autor sztuk teatralnych, radiowych i telewizyjnych (łącznie napisał ich ponad sto siedemdziesiąt), prozaik, twórca książek dla dzieci, wieloletni pracownik Teatru Polskiego Radia. Bardijewski stał się mistrzem precyzyjnego dialogu, intelektualnej dyscypliny, metaforycznego skrótu i lapidarności. Jego twórczość wyrasta z etosu polskiej inteligencji i stanowi interesujące świadectwo dramatycznej ironii. Autor zaznacza dystans zarówno wobec PRL-o...
Jest to tom drugi (z planowanych siedmiu) nowej edycji Dzienników Stefana Żeromskiego (w ramach jego Pism zebranych) w istotny sposób różniącej się od dwóch wydań wcześniejszych: z lat 1953-1956 oraz 1963-1970. Przynosi tekst diariusza znacznie pełniejszy, włącza bowiem dwa tomiki, które odnalezione zostały już po roku 1970, przywraca także fragmenty wykreślone z wydań wcześniejszych ze względów politycznych i obyczajowych. Tekst Żeromskiego skonfrontowany został a autografe...
W książce, której tytuł w zewnętrznej warstwie ironicznie nawiązuje do obiegowej frazy o ‘słabej płci’, a w sposób dyskretniejszy czyni aluzję do u-„lotnych ciał” (E. Grosz) chcę zwrócić uwagę na splot tych dyspozycji i aktywności kobiecej somy, które w obozach koncentracyjnych prowadziły do utrzymania biografii, czyli „całości” człowieka niezredukowanego do wegetacji, składały się na aktywności samostanowienia wykraczającego poza samą biologię. fragment Wprowadzenia...
Książka została opatrzona skromnym podtytułem Studia o „Sielankach nowych ruskich”…, w rzeczywistości jednak jest monografią ergocentryczną. Owe studia nie stanowią luźnego, rozproszonego zbioru, ale są próbą rekonstrukcji całości świata wyobrażeniowego Józefa Bartłomieja Zimorowica, w której Lwów stał się centrum jego Arkadii. Książka świadczy o erudycji i kompetencjach autorki – jest pełną i nowoczesną monografią "Sielanek nowych ruskich", odpowiadajacą wymaganiom dzisiejsz...
Papiery po Iłłakowiczównie. Archiwum jako przedmiot badań Lucyny Marzec jest ważnym głosem teoretycznym w toczącej się we współczesnej humanistyce dyskusji po tzw. zwrocie archiwalnym. Zarazem jest także przykładem koronkowej roboty historycznoliterackiej, wielostronnym, wieloaspektowym portretem pisarki o skomplikowanej biografii i trudnym charakterze, portretem zbudowanym mimo rozmaitych przeszkód i pułapek, zastawionych głównie przez pierwszą twórczynię tego archiwum, Kazi...
Przygotowany do publikacji tom stanowi ważne dopełnienie wiedzy o życiu i twórczości Marii Dąbrowskiej, domyka też znacząco obraz jej korespondencji. Zebrany tu materiał epistolograficzny ma charakter wyjątkowy przede wszystkim ze względu na swoją obszerność (listy pochodzą z okresu prawie 30 lat), charakter relacji korespondentów, a także ze względu na niezwykły splot w tych zapisach literatury i życia. W korespondencji dwojga wybitnych intelektualistów i wieloletnich partne...
Piotr Artomius, „Tanatomachija, to jest Bój z śmiercią” – protestancki poradnik z 1600 r., pomagający czytelnikowi dobrze przygotować się do nieuchronnej śmierci. Toruński kaznodzieja przypomina, że nawrócenia nie należy odkładać „na ostatnią godzinkę”, z polemiczną werwą demaskuje nieskuteczność praktyk zalecanych przez autorytety katolickie, obrazowo przestrzega przed podstępnością szatana, wytrwale zachęca do wiary w bezgraniczne miłosierdzie Boże. Dziełko cechuje żywy, m...
Literat rokokowy nie zabiega o to, by wznieść sobie „pomnik trwalszy nad spiż”, ani o to, by posłać Studia Romantyczne głos, który „z pokoleń pójdzie w pokolenia”. Literatowi rokokowemu zależy na tym, aby swoim tekstem sprawić przyjemność komuś bliskiemu. Dziełko rokokowe związane jest z określoną grupą osób, z konkretną sytuacją odbioru, z panującym w tej sytuacji nastrojem, z relacją łączącą autora/autorkę z życzliwą mu małą publicznością. Kiedy minie godzina czarującego sp...
Książka poświęcona jest polskim lewicowym intelektualistkom, polityczkom i działaczkom, które po drugiej wojnie światowej współtworzyły projekt socjalistycznej modernizacji kraju i emancypacji kobiet. Jednocześnie dotyczy ona nieobecności komunistek – lub ich specyficznej obecności – w historii kobiet i ruchu kobiecego w Polsce. „Architektki PRL-u” to książka zarazem historyczna – wzbogacająca wiedzę o rzeczywistości PRL i jej współtwórczyniach, jak i teoretyczna – badająca d...
Autorka książki zaprasza nas do podroży z ludźmi dobrze znanymi każdemu czytelnikowi mniej więcej obeznanemu z historią dawnego sławnego Uniwersytetu Wileńskiego. Wybrana przez nią mała grupka […] przedstawicieli kultury lat 1780–1850 otwiera nam nowe perspektywy na zmianę drogowskazów epoki. Ta piątka, w której znajdujemy zaskakująco różnorodne nazwiska: Georga Forstera, Gottfrieda E. Groddecka, Tomasza Zana, Jana Czeczota i Tadeusza Bułharyna, ma jeszcze dzięki talentowi Mo...
Łucja Iwanczewska – adiunktka w Katedrze Performatyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Doktorka nauk humanistycznych. Absolwentka teatrologii Uniwersytetu Jagiellońskiego i podyplomowych studiów z zakresu Gender w Instytucie Sztuk Audiowizualnych UJ. Autorka książek: Muszę się odrodzić. Inne spotkania z dramatami Stanisława Ignacego Witkiewicza oraz Samoprezentacje. Sade i Witkacy. Zajmuje się zagadnieniami performatywności zjawisk kultury współczesnej, ze szczególnym uwzględnie...
Marta Bukowiecka – dr, członkini Pracowni Poetyki Historycznej w Instytucie Badań Literackich PAN, sekretarz redakcji dwumiesięcznika „Teksty Drugie”, członkini redakcji rocznika „MiroFor”, działa w Fundacji im. Mirona Białoszewskiego. Jednym z głównych celów pracy jest wskazanie, nazwanie i stworzenie klasyfikacji mechanizmów, które przekształcają nieliterackość w literackość […] w literaturze polskiej drugiej połowy XX wieku i początków XXI. Jest to w moim przekonaniu ważn...
