Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk Historia - książki, ebooki i audiobooki

Pytanie „kim jesteśmy?” jako naród towarzyszyło od przełomu XVIII i XIX wieku modernizującym się społeczeństwom, wyłaniającym się ze wspólnot feudalnych. Pierwsza wojna światowa uruchomiła nowe mechanizmy patriotycznych uniesień, narodowych postulatów i koncepcji zmian europejskiej mapy państw narodowych. Europa pokongresowa (1815), trzymana w ryzach Świętego Przymierza w ramach wielonarodowych i wieloetnicznych imperiów miała się zmien...

 Nazwa „kampania antysyjonistyczna” jest myląca, i to podwójnie, gdyż kampania, której poświęcona jest ta rozprawa, zaczęła się jako antyizraelska, ale wkrótce zmieniła się w antyżydowską i ten ewidentnie antyżydowski charakter pozostał jej wyróżnikiem. Słowa syjonizm i syjonista, powtarzane w Polsce w 1968 roku w setkach propagandowych publikacji i na tysiącach zebrań, nie służyły do adekwatnego nazywania pewnej odmiany nacjonalizmu, lecz były substytutem słów „Ży...

„Temat okupacji, rozumianej jako narzucony system terroru, gwałtownie zmieniający dane społeczeństwo i dotykający każdego obywatela, nie jest ani przedmiotem gruntownych badań historycznych, ani głównym elementem pamięci kulturowej. Okupacja, jako doświadczenie historyczne, budzi też w wielu krajach odmienne recepcje, a w Niemczech w pamięci komunikatywnej i kulturowej kojarzona jest z okresem 1945-1949, gdy Niemcy znajdowały się pod pokojową okupacją aliantów. Z perspe...

Контекст і мотиви учасників проєктуНа початку шляху, яким пройшли учасники дослідницького проєкту1, котрі водночас є авторами цієї книжки, постало питання поставлене у 2016 р.: Чому Польща та Україна не знайшли порозуміння щодо спільної історії. Зростання сподівання з боку Польщі, що українська влада засудить оун і упа за злочини здійснені в рамках антипольської акції на Волині та у Східній Галичині у 1943–1944 рр., оптимально – як геноцид громадян Другої Речі Посполитої,...

Тема Горской Республики практически не рассматривается в работах польских ученых. Если и появляется информация про нее, то обычно при обсуждении других вопросов, в самой общей форме: максимум несколько предложений. На фоне крайне немногочисленных текстов, написанных поляками о ситуации на Северном Кавказе после падения царской России, особенно выделяются воспоминания Измаэль-бека (Юзефа) Петруцина-Петрушевского. Вероятно, он был единственным поляком в рядах тех, кто боролся з...

„Stwierdzenie, że uczeni (najczęściej historycy) odgrywający rolę publicznych intelektualistów wpływają na politykę pamięci albo politykę historyczną, jest truizmem […]. Zachodzące we współczesnym świecie zmiany komunikacyjne z jednej strony pozbawiły zawodowych historyków monopolu na kreowanie społecznego rozumienia historii, z drugiej zaś umożliwiły niektórym spośród nich w większym aniżeli kiedykolwiek wcześniej stopniu odgrywania roli publicznych intelektualistów za...

Sprawiedliwość i polityka. Te dwa słowa tworzą rdzeń tytułu książki Łukasza Jasińskiego „Sprawiedliwość i polityka. Działalność Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich/Hitlerowskich w Polsce 1945-1989”. Autor pokazuje uwikłanie w politykę zarówno Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich/Hitlerowskich w Polsce, jak i całego procesu powojennych rozliczeń. W przypadku Głównej Komisji przykładów jest bez liku. Poczynając od zmiany nazwy instytucji w 1949 r. po powsta...

Tytułowe „zadanie Polski jest na Wschodzie”, przywołane za Józefem Piłsudskim, to niezależna od mocarstw polityka wschodnia Polski. Natomiast wielu spośród jego zwolenników interpretowało stwierdzenie Marszałka jako opowiedzenie się za „rozczłonkowaniem” Związku Radzieckiego. Temu celowi służyła idea prometejska, która zakładała sojusz zamieszkujących go narodowości przeciw wspólnemu przeciwnikowi. jednak stanowiące 1/3 ludności odrodzonej Polski mniejszości narodowe b...

Książka przybliża losy podporucznika Tadeusza Zielińskiego "Igły" i jego oddziału, który 15 czerwca 1946 r. brał udział w największej powojennej bitwie z czerwonoarmistami na ziemiach polskich. Grzegorz Motyka posługuje się tą historią, by zabrać głos w dyskusji o społecznym przekroju polskiego podziemia niepodległościowego i obalić powielany w debacie publicznej mit, jakoby stanowiło ono przede wszystkim reprezentację przedwojennego ziemiaństwa i nie cieszyło się poparciem w...

Między kwietniem a końcem lipca 1947 r. w ramach operacji „Wisła” wysiedlono ponad 140 tys. Ukraińców i Łemków, niszcząc również większość leśnych oddziałów Ukraińskiej Powstańczej Armii. Wydarzenia te skupiają od 1989 r. duże zainteresowanie naukowców i opinii publicznej. Jak dotąd badacze koncentrowali się jednak na wewnątrzpolskich aspektach genezy, przebiegu i skutków akcji „Wisła”. Tylko pobieżnie traktowano dotąd kwestie międzynarodowe – współpracę przy jej przeprowadze...

W książce „Walka bez przemocy. Na przykładzie oporu Palestyńczyków z Zachodniego Brzegu Jordanu wobec polityki Izraela” podstawowym celem, który wyznaczyła sobie autorka, jest analiza walki bez przemocy podejmowanej przez Palestyńczyków mieszkających na Zachodnim Brzegu Jordanu. Walki bez przemocy – czyli rodzaju walki prowadzonej przez społeczność cywilną, u której podstaw leży nieposuwanie się do przemocy fizycznej, a nawet niewysuwanie groźby jej użycia. Taka forma w...

W swej rozprawie „Polski mit etnopolityczny i Kaukaz” dr Przemysław Adamczewski prezentuje różne stanowiska i opinie dotyczące poszczególnych sfer oraz relacji Polaków i Polski z Kaukazem. Autor rozprawia się merytorycznie z pokutującymi mitami i stereotypami. Wykazał, że polskie postrzeganie Kaukazu w XIX-XXI wieku opiera się na etosie walki przeciw Rosji jako wspólnemu wrogowi oraz na niepogłębionych badaniach kaukazoznawczych. Narodowe czy separatystyczne ruchy w te...

Państwo, posługując się polityką historyczną, przesądza spory wokół historii, ma monopol na ustalanie prawdy. Panowanie państwa nad przeszłością poprzez odpowiednią reglamentację wiedzy na jej temat, odpowiednie komentarze wiedzy tej towarzyszące, to zarazem forma politycznej kontroli – tym skuteczniejsza, im słabiej jest rozwinięte w danym państwie społeczeństwo obywatelskie. Spreparowana z pomocą usłużnych historyków wiedza o przeszłości ułatwia państwu przekonywujące wyjaś...

Każdy biograf staje przed wielką pokusą, aby podmiot swoich badań i dociekań uczłowieczyć, a nawet w tyranie dostrzec ślady ludzkich odruchów i zamysł wielkich idei. W życiu Przewodniczącego Mao można dostrzec cechy wielkości i patosu, ale jest w nim także wiele przykładów małości i nikczemności.W tej pracy koncentrujemy się tylko na kilku wybranych fragmentach życia przywódcy i etapach jego politycznej aktywności, ale za to – naszym zdaniem – najbardziej charakterystycznych,...

Wspomnienia spisane dla żony Aliny Margolis-Edelman są niezwykłym świadectwem okrucieństwa i człowieczeństwa zarazem. Znajdują się tu opisy Wielkiej Akcji, działalności Bundu, stosunków panujących w getcie, bezwzględności niemieckiego okupanta, samotności Żydów zamkniętych w getcie. Książka opracowana przez Martynę Rusiniak-Karwat została opatrzona wnikliwymi komentarzami pozwalającymi lepiej zrozumieć biografię Marka Edelmana, działalność Bundu i rzeczywistość getta wa...

The concept of ‘culture’ is a relatively modern invention. It stems from the Latin term cultura meaning cultivation. Cicero was the first to use this word in a non-agricultural context. In his Tusculanae Disputationes he reflected on the ‘cultivation of the soul’ (cultura animi). Later this term was rarely used in this sense but as of the 17th century more and more authors considered culture an intellectual and not an agricultural phenomenon. Samuel Pufendorf (1632–1694) desc...

What is East Central Europe? Can it be defined with any precision? The question of definition is a difficult one as is ussually the case concerning borderlands whose historical developments show little continuity and an uncertain identity born of the conflict between aspirations and reality. It is in East Central Europe that „no peace settlement is ever final, no frontiers are secure and each generation must begin its work anew”. Is there any chance that this defini...

Trafiający do rąk Czytelnika tekst nie jest – i w zamierzeniu nie ma być – wykładem na temat dziejów Tybetu. Całościowo zagadnienie to ujmują inne pozycje, dostępne w księgarniach bądź w antykwariatach, np. najlepsza z nich – Tybet. Zarys historii kultury Davida Snellgrove’a i Hugh E. Richardsona. Nasza monografi a jest natomiast próbą przybliżenia skomplikowanej, wielowątkowej i wciąż budzącej wiele kontrowersji historii kontaktów między Tybetem a Chinami, próbą uchwyce...

Projects of nation-state building and their representation in historography and historical memory: Croatia, Germany, Poland and Ukraine in the twentieth century’. The prject was conducted at the Institute of Political Studies od the Polish Academy of Sciences (PAN). The aim of the participants in the project, developed jointly by the Department of German Studies and the Department of History of Eastern Territories, was to provide a broad perspective on nation-building process...

Książka „Rozliczanie totalitarnej przeszłości: instytucje i ulice” jest owocem prac prowadzonych w ramach projektu badawczego „Kara, pamięć i polityka: rozliczenia z przeszłością po II wojnie światowej”, którego celem jest analiza podobieństw i różnic w mechanizmach, formach i tempie rozliczeń prawnych, politycznych i symbolicznych. Problemy, które można określić jako konfrontację ze „złą przeszłością” (m.in. komunizmem i nazizmem) odgrywają istotną rolę w życiu publicz...

Książka „Rozliczanie totalitarnej przeszłości: zbrodnie, kolaboracja i symbole przeszłości” jest owocem prac prowadzonych w ramach projektu badawczego „Kara, pamięć i polityka: rozliczenia z przeszłością po II wojnie światowej”, którego celem jest analiza podobieństw i różnic w mechanizmach, formach i tempie rozliczeń prawnych, politycznych i symbolicznych. Problemy, które można określić jako konfrontację ze „złą przeszłością” (m.in. komunizmem i nazizmem) odgrywają ist...

Tytuł książki w ironiczny sposób nawiązuje do komunistycznej biblii, jaką była Historia Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików). Krótki kurs. Książka ta opowiadała historię partii bolszewickiej oraz prezentowała masom – w sposób propagandowy i bardzo uproszczony – wykład o korzeniach komunizmu. We wstępie zawarto passus zachęcający do pilnej lektury dzieła. „Studiowanie bohaterskiej historii partii bolszewickiej uzbraja w znajomość paw rozwoju społecznego i ...

„Ta książka nie jest historią Związku Harcerstwa Polskiego poza granicami Kraju (ZHPpgK) ani także powojenną historią harcerstwa krajowego. Ma jednak za zadanie ukazać słabo zbadany i szerzej nieznany problem relacji tych struktur i organizacji na tle ich ówczesnych dziejów. Ponieważ jednak rozeznanie i stan badań na temat krajowego harcerstwa są już znaczące, to w pracy tej główny nurt ustaleń badawczych dąży w kierunku spraw związanych z ZHPpgK. Przyjęta w ten sposób...

Rok 1839, jako czasowa cezura rozważań, nie jest dla historii Chin przypadkowy, bowiem zapoczątkowuje zdarzenia, składające się na pierwszą wojnę opiumową, ta z kolei inicjuje „stulecie hańby”, gdy Chiny, żyjące w przekonaniu o własnej niepodważalnej supremacji, musiały raz po raz uginać się pod presją agresywnych i zaborczych mocarstw, traktujących je niemal jako kolonię. Od tego momentu zaczyna się długotrwały, pełen wzlotów, niewolny od upadków, ale ostatecznie uwień...