Audrius A. Žulys (ur. 1968 r. w Kownie), litewski historyk, doktor nauk humanistycznych, dyplomata, współautor monografii zespołowej Historia przedstawicielstwa dyplomatycznego Litwy w Polsce (2009), autor artykułów na tematy historyczne oraz politologiczne. Monografia stosunków polsko-litewskich w przededniu II wojny światowej porusza ich najbardziej kontrowersyjne i złożone problemy. Autor wybrał za cel swego opracowania okres między marcem 1938 r. a wybuchem wojny (wrzesi...
Publikacja stanowi bogate i rozległe źródło wiedzy o organizacji obozu i jego podobozów, warunkach w nim panujących, więźniarkach i więźniach, a także niemieckich oprawcach. Niezwykle istotne jest ukazanie przez autora, że z niewolniczej pracy więźniów korzyści czerpał niemiecki przemysł, w tym przypadku koncern Siemensa. Podkreślić należy, że to właśnie Polki stanowiły prawie jedną trzecią ogółu więźniarek i przytłaczającą większość ofiar eksperymentów pseudomedycznych, prze...
„W książce – mającej charakter studiów – omówiono najważniejsze problemy dotyczące polskiej organizacji konspiracyjnej Polska Armia Ludowa, powiązanej politycznie z Robotniczą Partią Polskich Socjalistów. PAL nie doczekała się jeszcze naukowej monografii, więc prezentowany tekst ma pionierski charakter. Na podstawie niewykorzystanych dotąd przez historyków dokumentów archiwalnych – przechowywanych głównie w IPN – ukazano przede wszystkim okoliczności powstania, strukturę, for...
,,Sowiecki system okupacyjny – oprócz terroru – w dużym stopniu opierał się na działaniach określanych mianem sowietyzacji. Ważnym elementem kreującym nową rzeczywistość była propaganda. Do jej podstawowych narzędzi należała fotografia, którą rozpowszechniano w gazetach, czasopismach oraz na ulotkach. [...]Głównym kierunkiem działania propagandy sowieckiej było stworzenie negatywnego obrazu przedwojennej Polski i zaszczepienie tej wizji miejscowej ludności.” – Ze wstępu...
" […] publikacja ta jest próbą wielostronnego omówienia propagandowego obrazu epizodycznych, a jednak symptomatycznych dla operacji bojowych zdarzeń, które od kilkudziesięciu lat rzutują na społeczne postrzeganie II wojny światowej w Polsce, skutkując fałszywą interpretacją elementów rozstrzygnięcia konfliktu, a także na przemiany terytorialne i ludnościowe w tej części kontynentu. Jej pozornie lokalny charakter naturalnie wpisuje się w dyskurs o Europie Środkowo-Wschodniej, ...
ARTUR JENDRZEJEWSKI (ur. 1979), doktor nauk humanistycznych, nauczyciel w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Pruszczu Gdańskim. Jego prace badawcze związane są z tematyką działalności polskich i obcych służb informacyjno-wywiadowczych w XX wieku, jak też stosunków politycznych oraz zagadnień wojskowości w tym okresie. Jest autorem książki Polski wywiad wojskowy w Wolnym Mieście Gdańsku w latach 1920–1930 (Gdańsk 2013) wyróżnionej Stypendium Miasta Gdańska i nagrodzonej ...
W niniejszym opracowaniu Autorka poddaje analizie Główny Urząd Rasy i Osadnictwa SS jako kluczowy instrument imperium SS. Eksperci rasowi SS zostali przedstawieni jako specyficzna grupa funkcjonariuszy narodowosocjalistycznych. Książka pokazuje, jak zaplanowano rasistowską selekcję, w jaki sposób zastosowano ją w praktyce i jakie miała konsekwencje. W kolejnych sześciu studiach monograficznych zaprezentowano, jak decyzje ekspertów rasowych SS wpłynęły na politykę przymusowych...
W miarę upływu lat od zakończenia najokrutniejszej z wojen i straszliwej zagłady ludności żydowskiej Europy coraz bardziej zaciera się w naszej pamięci obraz jej ofiar. Po największych miejscach śmierci pozostały dziś cmentarzyska popiołów i szczątków zgładzonych osób. Ofiary i ich męczeństwo przywołują jednak nie tylko one, nie tylko też relacje nielicznych ocalałych i świadków Szoa, lecz także dokumenty i przedmioty znalezione na terenach poobozowych, relikty uśmiercając...
Książka dotyczy mało znanej kwestii przesłuchań przed polskimi sądami wojskowymi w Wielkiej Brytanii byłych polskich jeńców wojennych, ocalałych z zagłady trzech obozów specjalnych NKWD ZSRR - w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku. Dokumentacja ta ma wciąż istotna wartość źródłową dla badań szeregu aspektów dobrze już rozpoznawalnej tematyki genezy zbrodni katyńskiej. Dla życia codziennego w obozach specjalnych (kadra obozowa, warunki internowania, dzień powszedni jeńca obo...
Samo słowo "antyslawizm" pojawia się po wielokroć w różnych połączeniach, ale nie jako zjawisko odrębne w pracach o teoriach rasowych narodowych socjalistów, czy w opracowaniach o podboju Europy Wschodniej. Omawiając różne praktyki hitlerowskie na Wschodzie jeszcze nie docenia się, że stała za nimi wyraźnie motywacja antysłowiańska (...). Antysemityzm był i pozostaje jedną z panidei, idei rozpowszechnionych globalnie. Antyslawizm był zjawiskiem lokalnym i dość ograniczonym. W...
Dzieje Brygady Świętokrzyskiej nie są w Polsce tematem nieznanym. Niemniej jednak z pobytem tej formacji na ziemiach czeskich - przez niemal połowę czasu jej funkcjonowania - wciąż wiąże się wiele białych plam. [...] Książka niniejsza powstała z myślą o czeskim czytelniku, aby przybliżyć mu, czym była Brygada Świętokrzyska, w jakich okolicznościach znalazła się na czeskim terytorium i jak rozwijały się jej stosunki z czeską ludnością. Dotychczas dominował bowiem jednostronny ...
Praca ta ukazuje nie tylko mało podkreślane zróżnicowanie konspiracyjnych związków młodzieży w okupowanej Warszawie, ale też – w tym wypadku – skuteczne działania mające na celu konsolidację wobec celu nadrzędnego. Poprzez pierwotną współpracę konspiracyjnego „Petu” z Organizacją Małego Sabotażu „Wawer”, a potem zaangażowanie w Grupy Szturmowe Szarych Szeregów środowisko to staje się z czasem częścią elity warszawskiego Kedywu KG AK, a w godzinie próby jego liderzy nie tylko ...
Głównym tematem książki jest obraz drugiej wojny światowej w pamięci kulturowej w Polsce i w Niemczech. Ewoluował on przez ostatnie siedemdziesiąt lat w obu krajach, podlegając wpływom różnych czynników, w tym także zmian politycznych. Tym, co jednak najbardziej interesuje autorów esejów, jest ewolucja obrazu drugiej wojny światowej w kulturze w ostatnim dwudziestopięcioleciu. Przyjęcie takiej perspektywy stwarza możliwość przyjrzenia się temu, w jaki sposób zmiany wynikające...
„Do tej pory brakowało, nie tylko zresztą w polskiej historiografii, takiej właśnie syntetycznej, systematyzującej i podsumowującej pracy, prezentującej skomplikowany kompleks rozliczeń wojny i okupacji w „naszej” części Europy. Procesy te, znacznie różniące się od tych w Europie Zachodniej i Północnej, są znane w niewielkim stopniu. Dotyczy to zresztą nie tylko państw tak egzotycznych jak Albania, ale zarówno krajów nam historycznie i geograficznie bliższych (jak Węgry cz...
Niniejsze opracowanie jest studium historyczno-geograficznym o migracjach przymusowych w ZSRR, dokonywanych z upoważnienia władz państwowych zarówno w obrębie Związku Radzieckiego, jak i poza jego granicami. Wewnętrzne migracje przymusowe, począwszy od deportacji Kozaków w 1919 r., po deportację „pasożytów” w połowie lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku stanowią wielkie zjawisko historyczne, które dotknęło około 6 mln ludzi. Były one częścią totalitarnego państwowego systemu...
Tematem albumu jest okupacja niemiecka w Polsce w latach 1939-1945. Poszczególne jego części ukazują swoiste światy równoległe: Niemców, polskiego miasta i wsi, ludności żydowskiej oraz konspiracji. Ponad 400 fotografii, które składają się na książkę, pochodzi ze zbiorów około 50 instytucji polskich i zagranicznych, osób prywatnych i kolekcji własnej Muzeum II Wojny Światowej. Większość publikujemy po raz pierwszy, przybliżając czytelnikowi atmosferę okupacji poprzez detal, m...
Czy można przez 63 dni żyć złudną nadzieją zwycięstwa obserwując śmierć, doświadczając strachu i cierpienia? Czy bohaterstwo może iść w parze z tchórzostwem, a poświęcenie z egoizmem? Próbę odpowiedzi na te pytania czytelnik znajdzie w zamieszczonych w tym tomiku zapiskach kobiet, które przeżyły powstanie warszawskie. Jedna z nich Wiktoria Śliwowska, w 1944 r. trzynastoletnia Wisia Załęska, ocalona z getta warszawskiego, a dziś wybitny historyk, rozlicza się po latach ze „sw...
Dlaczego tak masowo angażowano cudzoziemską siłę roboczą? Jak liczna ona była i skąd pochodziła? Jak wyglądały warunki życia i pracy robotników? Ilu z nich przeżyło, ilu zmarło? Kto był za to odpowiedzialny? I w końcu: kto kiedy i od kogo uzyskał za to rekompensatę? Odpowiedzi na te pytania stara się znaleźć niniejsza książka. Celem jej nie jest encyklopedyczne ujęcie tematu, uwzględniające wszystkie możliwe detale, lecz systematyczne wprowadzenie do tego zagadnienia wraz z o...
Monograficzne opracowanie losu żołnierzy brytyjskich w Polsce w czasie drugiej wojny światowej zasługuje niewątpliwie na uznanie. Jest to temat nie tylko ważny, ale i nie mniej fascynujący, a niektóre jego wątki są po prostu sensacyjne. Operacji ratowania jeńców brytyjskich z niewoli niemieckiej na ziemiach polskich nadano kryptonim „Dorsze”. Praca Anny Zapalec jest pierwszym, nie tylko w literaturze polskiej, tak obszernym, źródłowym ujęciem dotąd niewpisanego w pamięć zbior...
Nowy katalog z serii Kolekcje ze Zbiorów Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku jest poświęcony żołnierzom 2. Korpusu Polskiego. Autorki przedstawiają w nim dzieje 15 bohaterów, a zarazem żołnierzy i dowódców, prezentując należące do nich przedmioty – obecnie eksponaty znajdujące się w zasobach MIIWŚ. Przedmioty osobiste, fotografie, książki, elementy umundurowania czy biżuteria patriotyczna to cenne zbiory, a tym samym – materialne dowody wojennych przeżyć. To jednak nie wszys...
Nowe, starannie opracowane wydanie książki autorstwa badaczy historii XX w. pozwala lepiej zrozumieć istotę zmowy Hitlera ze Stalinem. Bogaty materiał źródłowy dobitnie ilustruje skalę tego zbrodniczego przedsięwzięcia. Wskazuje również na ogrom kłamstw, które przez dziesięciolecia zaciemniały prawdę o IV rozbiorze Polski. Główną treść książki stanowi 40 dokumentów z lat 1927–1953, których znaczna część bezpośrednio odnosi się do zacieśniania stosunków niemiecko-sowieckich w...
„Niemieckie szkoły i kursy wywiadowczo dywersyjne…” to rozbudowana i szczegółowa monografia dotycząca działalności niemieckich agencji wywiadowczych na okupowanym terytorium Białorusi. Autor analizuje ośrodki w poszczególnych rejonach, posługując się współczesnym podziałem administracyjnym Republiki Białorusi na obwody. W prezentowanej pracy autor z kronikarską dokładnością opisuje strukturę wspomnianych niemieckich szkół i kursów, ewolucję ich głównych obszarów działalności...
Katalog wystawy „Walka i Cierpienie. Obywatele polscy podczas II wojny światowej” prezentuje pełen zakres eksponatów, które tworzyły wspomnianą ekspozycję. Publikacja skłania do refleksji nad znaczeniem ofiary, którą ponieśli Polacy wskutek ekspansji totalitaryzmów XX w. Wystawa czasowa „Walka i Cierpienie. Obywatele polscy podczas II wojny światowej” była prezentowana od 1 września 2019 r. do 28 lutego 2022 r. w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Stanowiła szczególną form...
Wątkiem przewodnim najnowszego wydania „Wojny i Pamięci” jest okupacja na wschodzie Europy i jej konsekwencje. Autorzy artykułów skupili się na wybranych zagadnieniach z tego zakresu tematycznego, docierając do wielu interesujących szczegółów. Przypominanie o okrucieństwach niemieckich i sowieckich okupantów jest powinnością zarówno historyków w ogólności, jak i Muzeum II Wojny Światowej – jako instytucji naukowo-badawczej realizującej cele edukacyjne. Europa Wschodnia stała...
Historia najnowsza obejmuje okres od zakończenia nowożytności, czyli przełom XVIII i XIX wieku, aż do czasów współczesnych. Dlatego wiele książek z kategorii „Historia najnowsza” poświęconych jest wojnom światowym, powstaniu warszawskiemu czy okresowi PRL-u. Pozycje przedstawiające czasy II wojny światowej stanowią tak dużą część książek, że zostały umieszczone w odrębnej podkategorii „II wojna światowa”. Główny trzon kategorii „Historia najnowsza” stanowią książki oscylujące wokół tematyki wojen światowych („Legiony – droga do legendy” Marka A. Koprowskiego, „Niewygodny Polak” Macieja Bernatta-Reszczyńskiego), powstania warszawskiego („Duch ’44. Siła ponad słabością” Stanisława Zasady), PRL-u („»Ciekawe« życie w PRL-u. I co dalej?” Bogusława Homickiego) oraz Solidarności („Tu radio Solidarność” Pawła Pietkuna). Jednak znaleźć tu można także takie publikacje jak „Kobiety wywiadu” Przemysława Słowińskiego, który przedstawia biografie najsłynniejszych agentek i szpiegów, m.in. Mathilde Carré, Coco Chanel czy Krystyny Skarbek. W tej kategorii znajduje się też „Epilog do »Kamieni na szaniec«” profesora Grzegorza Nowika, ukazujący szerzej tło wydarzeń przedstawionych przez Aleksandra Kamińskiego w jego słynnej książce. Najnowszej historii poświęcona została chociażby „Polska 1945–2015. Historia polityczna” Andrzeja Piaseckiego i Ryszarda Michalaka – jedna z niewielu monografii przedstawiających w takiej formie losy współczesnej Polski. Nie może zabraknąć także opisów brawurowych ucieczek, m.in. z obozów śmierci – Auschwitz, Sobiboru, sowieckich łagrów czy pilnie strzeżonych twierdz, które w „Słynnych ucieczkach Polaków” opisał Andrzej Fedorowicz.
