O stanie wojennym opowiadano wielokrotnie – także głosami świadków, najczęściej jednak byli to konspiratorzy, internowani, ofiary represji – ludzie, którzy pogrudniowej rzeczywistości przeciwstawiali się czynem i w sposób dramatyczny doświadczali jej skutków. Tu postanowiliśmy oddać głos świadkom drugiego planu – tym, którzy nie stawali w pierwszej linii oporu, a jednak wydarzenia 13 grudnia 1981 odmieniły także ich życie. To głos bezpośrednio „stamtąd” – nieprzefiltrowany pr...
Zapis 30 lat pracy Polskiej Akcji Humanitarnej – organizacji pozarządowej, która zmienia wrażliwość ludzi na kryzysy humanitarne na świecie i nieustannie przypomina o konieczności okazania solidarności z tymi, którzy cierpią – bez względu na kolor skóry czy wyznanie, staje się dokumentem naszych czasów i inspiracją. Historia, wartości i obszary działania PAH opowiedziane metodą KARTY, czyli kompozycją materiałów źródłowych: osobistych wspomnień, dzienników, relacji, frag...
W stulecie zabójstwa pierwszego Prezydenta RP Gabriela Narutowicza przedstawiamy zbrodnię z grudnia 1922 oraz jej tło polityczne i społeczne – opowiedziane głosami uczestników i świadków wydarzeń. To historia nienawiści i nacjonalizmu prowadzących do tragedii, która zmieniła losy II Rzeczpospolitej.Czuć było, że się zanosi na jakieś wielkie, nieprzewidziane wypadki. Prasa obozu prawicowego wyraźnie podburzała, przedstawiając wybór Narutowicza jako triumf żydostwa i nieszczęśc...
W listopadzie 1969 dwustu Polaków żydowskiego pochodzenia trafiło na skalistą wysepkę Marstrand na zachodnim wybrzeżu Szwecji, by w czasie zimowego półrocza mieszkać tam i uczyć się szwedzkiego. Niektórzy z nich przeżyli Zagładę, inni zaś dorastali w powojennej Polsce, nieświadomi swoich żydowskich korzeni. 1968 był rokiem, który zmienił wszystko. Sześcioletnia Anna Grinzweig Jacobsson była jedną z osób, które znalazły się w Szwecji. Była jednak zbyt mała, by zachować ws...
Antologia niepublikowanych świadectw z okresu grudzień 1981 – grudzień 1982 pochodzących z Archiwum Ośrodka KARTA. Stan wojenny przedstawiony jest w nich z perspektywy życia codziennego – bez patosu i martyrologii. Wśród autorów – ludzie różnych zwodów i pokoleń: uczennica, student, dziennikarka, nauczyciel, żołnierz, emerytka. Pozwala to zobaczyć ówczesną rzeczywistość z wielu odmiennych punktów widzenia – także geograficznych – zebrane świadectwa pochodzą z różnych miast Po...
W listopadzie 1969 dwustu Polaków żydowskiego pochodzenia trafiło na skalistą wysepkę Marstrand na zachodnim wybrzeżu Szwecji, by w czasie zimowego półrocza mieszkać tam i uczyć się szwedzkiego. Niektórzy z nich przeżyli Zagładę, inni zaś dorastali w powojennej Polsce, nieświadomi swoich żydowskich korzeni. 1968 był rokiem, który zmienił wszystko. Sześcioletnia Anna Grinzweig Jacobsson była jedną z osób, które znalazły się wtedy w Szwecji. Była jednak zbyt mała, by zachować w...
Tadeusz Bukowy (ur. 1929) łącznik Armii Krajowej, aresztowany w Samborze przez Sowietów 9 maja 1945, przechodzi przez kolejne więzienia, kolonię karną dla niepełnoletnich, obozy pracy na Uralu i w Kazachstanie, przymusowe osiedlenie w Kraju Krasnojarskim. W swoich wspomnieniach pokazuje bezwzględny system sowieckich represji i wyniszczającej pracy, trudną codzienność oraz specyficzne stosunki społeczne panujące w więzieniach i łagrach. Mimo okrutnego losu, jaki go spotkał, pr...
Nieznany, pierwszy raz publikowany po polsku tekst Václava Havla, w którym opowiada o pierwszych dniach Karty 77 (inicjatywy działającej w Czechosłowacji na rzecz praw człowieka, która wywarła wpływ na opozycję demokratyczną innych krajów Europy Wschodniej), prześladowaniach, aresztowaniu i śledztwie. Po wyjściu z więzienia, jesienią 1977 Havel stworzył stustronicowy reportaż, ale jak sam wspominał: „gdzieś go schowałem i już dawno nie wiem, gdzie jest. Jednak może kiedyś go...
W ogłoszonym 22 lipca 1944 Manifeście PKWN nowa władza komunistyczna zapowiadała między innymi: „Zniesione zostaną niemieckie znienawidzone zakazy, krępujące działalność gospodarczą, obrót handlowy między wsią i miastem. Państwo popierać będzie szeroki rozwój spółdzielczości. Inicjatywa prywatna wzmagająca tętno życia gospodarczego również znajdzie poparcie państwa”.Poparcia nie znalazła. Handel, produkcja, usługi, rolnictwo, rzemiosło… wszelkie formy prywatnej przedsiębiorcz...
Tadeusz Bukowy, aresztowany przez Sowietów jako szesnastolatek, przechodzi przez kolejne więzienia, kolonię karną dla niepełnoletnich, obozy pracy na Uralu i w Kazachstanie, przymusowe osiedlenia w Kraju Krasnojarskim. W swoich wspomnieniach pokazuje bezwzględny system sowieckich represji i wyniszczającej pracy, trudną codzienność oraz specyficzne stosunki społeczne panujące w więzieniach i obozach. Mimo okrutnego losu, który go spotkał, przez całą dziesięcioletnią tułaczkę w...
Nieznany, pierwszy raz publikowany po polsku tekst Václava Havla, w którym opowiada o pierwszych dniach KARTY 77 (inicjatywy działającej w Czechosłowacji na rzecz praw człowieka, która wywarła wpływ na opozycję demokratyczną innych krajów Europy Wschodniej), prześladowaniach, aresztowaniu i śledztwie. Po wyjściu z więzienia, jesienią 1977 Havel stworzył stustronicowy reportaż, ale – jak sam wspominał: „gdzieś go schowałem i już dawno nie wiem, gdzie jest. Jednak może kiedyś g...
To historia życia rodziny Teresy i Romana Czartoryskich w majątku w Konarzewie w latach 1925–41. Dzięki prywatnym zapiskom, wspomnieniom i korespondencji poznajemy od kulis życie polskiej arystokracji w przełomowych dla naszego kraju czasach – burzliwych politycznie latach 20. i 30. XX wieku oraz podczas II wojny światowej, która na zawsze przekreśliła ustalony porządek społeczny, skazując całą klasę ziemiańską i arystokratyczną na niebyt. To intymna opowieść o ostatnich lata...
Pasjonująca opowieść o historii słynnej warszawskiej firmy rodzinnej – Domu Towarowym Bracia Jabłkowscy – której początki sięgają 1883 roku. Przedstawiamy bogato ilustrowany album wraz z wyborem tekstów źródłowych (wspomnień, dzienników, artykułów prasowych) opowiadających o najważniejszych momentach w dziejach tej niezwykłej inicjatywy: budowie fundamentów przedsiębiorstwa na przełomie XIX i XX wieku, sukcesie w latach 30., trwaniu podczas obu wojen światowych oraz grabieży ...
Książka składa się z fragmentów tekstów źródłowych (wspomnienia, dzienniki, listy, dokumenty), które przedstawiają historię Norwegii, jej kulturę i społeczeństwo na przestrzeni całego XX wieku. W antologii znalazło się 35 tekstów różnych autorów - począwszy od bardzo znaczących postaci życia społecznego (np. Fridtjof Nansen), polityków (np. Einar Gerhardsen - nazywany "ojcem narodu"), noblistów (np. Sigrid Undset), do zapisów zwykłych obywateli, którzy w sposób pełny i obrazo...
Co pchnęło Ludwika Zamenhofa do stworzenia uniwersalnego języka? Dlaczego dzieła Magdaleny Abakanowicz są podziwiane i rozumiane na całym świecie? Jak narodziły się polska szkoła filmowa i polska szkoła plakatu? Co napędza do działania współczesnych tytanów pomocy – Janinę Ochojską i Jerzego Owsiaka? Panteon związanych z Polską innowatorów, kreatorów uniwersalnych idei i wartości społecznych XX wieku, którzy wnieśli nowy wymiar lub odkrycie do przestrzeni publicznej, nauki, ...
Książka "Prekursorzy. Dwadzieścia wizji lepszego świata" to panteon związanych w XX wieku z Polską innowatorów, którzy wnieśli nową ideę, odkrycie lub nowy wymiar do przestrzeni publicznej, nauki, kultury, sztuki. Ze wszystkich tekstów dwudziestu postaci wybrano te fragmenty, w których same opowiadają o swojej prekursorskiej drodze. Powstały barwne opowieści o motywacjach, pomysłach, marzeniach i ich realizacji, o drogach myślowych i wprowadzanych w życie koncepcjach. Wśród b...
Wspomnienia Heinza Hegera (pseudonim Josefa Kohouta) są uznawane za unikatowe nie tylko na przełamanie tabu, ale również na opis cierpienia tej grupy ofiar, która była prześladowana również po wojnie – Paragraf 175 przetrwał w NRD i RFN do końca lat sześćdziesiątych XX wieku. „Przedłużenie” prześladowań blokowało walkę byłych więźniów o zadośćuczynienie i uznanie ich jako grupy ofiar.Prześladowania Hegera rozpoczęły się w 1939 roku od umieszczenia w więzieniu karnym. W 1940 r...
Rzadki zapis losów kobiecych w świecie sowieckiego Gułagu, do którego Autorka trafiła za walkę o niepodległość Polski. Anna Grzywacz została aresztowana w Wilnie, w wieku 22 lat skazana za działalność w Armii Krajowej na 20 lat robót katorżniczych, przeszła przez więzienie na Łukiszkach, potem moskiewskie Butyrki i Łubiankę, by trafić do łagru w Workucie. Opisuje kolejne piekielne kręgi życia obozowego, w którym musi wywalczyć swoje miejsce jako kobieta i – mimo wszystko – zd...
Pierwsza herstoryczna antologia Ośrodka KARTA! Ponad sto lat temu Polki uzyskały prawa wyborcze i zaczęły wkraczać w obszary życia zarezerwowane wcześniej dla mężczyzn. Mimo że proces równouprawnienia trwa już tak długo, patriarchat – oparty na dogmacie „wiekowych” tradycji – wciąż jest tu silny. W publikacji kobiety z różnych epok i środowisk opowiadają o ostatnich stu latach życia w naszym kraju – w rzeczywistości patriarchatu obecnego w sferze prywatnej, zawodowej, społecz...
Norweska reżyserka rekonstruuje losy swojej babci Fridy – słowackiej Żydówki, pracownicy seksualnej, która przeszła przez obozy Auschwitz i Ravensbrück. Przed wojną oddała do adopcji syna, który trafił z paszportem nansenowskim do Norwegii, gdzie później został uznanym psychiatrą. Autorka barwnie opisuje swoje poszukiwania i pomaga zrozumieć, jak dramatyczna przeszłość przodków może wpłynąć na następne pokolenia.
Autorka, uznana norweska dokumentalistka, rekonstruuje losy swojej babci Fridy – Żydówki, prostytutki, która przeszła przez obozy Auschwitz i Ravensbrück. Przed wojną oddała do adopcji syna, który trafił jako dziecko z paszportem nansenowskim do Norwegii. Został później uznanym psychiatrą, stąd dalsza norweska historia rodziny. Po raz pierwszy Frida została zarejestrowana w kronikach policyjnych wiosną 1931, podejrzana o szpiegostwo. W swojej książce Nina F. Grünfeld odtwarza...
Te wspomnienia przeczą wielu stereotypom na temat postawy Żydów podczas II wojny światowej. Mówią również niewygodną prawdę o polskim antysemityzmie, odsłaniają napięcia polsko--ukraińskie, ale przede wszystkim pokazują okrucieństwo Sowietów wobec podbitych narodów: Polaków, Ukraińców, Żydów. Po wejściu wojsk sowieckich na Kresy Wschodnie, jak pisze Salomon Leder: „całe życie stało się w treści i formie wulgarne, nieznośne”. A wszelki opór skutkował utratą życia lub co najmni...
Pierwsza antologia świadectw Polaków, którzy do sowieckich łagrów trafili w latach 1944–45 z powodu przynależności do podziemia niepodległościowego i zbuntowali się tam w warunkach – wydawałoby się – uniemożliwiających jakikolwiek opór. O łagrowym życiu i oporze opowiadają współorganizatorzy, uczestnicy i świadkowie buntów w łagrach Workuty, Norylska i Kingiru na początku lat 50. XX wieku. Dzięki relacjom więźniów, nagrywanych jeszcze w latach 90., możemy poznać „z pierwszej ...
