REBIS Biografie i wspomnienia - książki, ebooki i audiobooki

Typ publikacji

Cena

Format

Wydawcy

Sortuj według:
Zyskujące popularność
    Promocja
    okładka Kiedy Bóg odwrócił wzrok, Książka | Wiesław Adamczyk

    „Adamczyk opowiada o swoim wojennym dzieciństwie z bezprzykładną precyzją i ogromną, emocjonalną wrażliwością, przedstawiając straszliwe doświadczenia jednej rodziny tak wyraziście i głęboko jak wytrawny powieściopisarz /.../ Poznałem wiele relacji z syberyjskiej odysei i innych zapomnianych epizodów wojennych, ale żadna z nich nie dostarczyła mi takiej wiedzy, żadna mnie tak nie poruszyła i żadna nie została napisana tak pięknie jak Kiedy Bóg patrzył w inną stronę. Z przedm...

    Promocja
    okładka Coco Chanel. Legenda i życie, Książka | Picardie Justine

    Misternie sporządzony portret Coco Chanel to nie tylko jej burzliwe związki, ale także fascynujące okoliczności, jakie towarzyszyły pomysłowi na „małą czarną” czy ukazaniu się na rynku słynnych perfum Chanel nr 5, tajemny język i symbolika, którymi kreatorka opatrywała swoje dzieła, niezwykłe znajomości i przyjaźnie, wpływ dzieciństwa i wczesnej młodości na późniejsze lata jej życia – wszystko wywiedzione z imponującej ilości materiałów źródłowych, do których dotarła Justine...

    Promocja
    okładka Komeda. Księżycowy chłopiec o Krzysztofie Komedzie-Trzcińskim, Książka | Emilia Batura

    Ktoś powiedział, że Komeda był dzieckiem szczęścia – wydaje się jednak, że ilekroć los uśmiechnął się do niego, to jedynie po to, by po chwili zachichotać złośliwie… Książka ta nie jest typową biografią, lecz stanowi żywy, barwny portret znanego kompozytora, pianisty jazzowego i prekursora modern jazzu w Polsce. Autorka, sięgając po osobiste szczegóły z życia Komedy, odmalowuje sugestywny obraz zarówno samego artysty, jak i związanych z nim ludzi – m.in. Romana Polańskiego cz...

    Promocja
    okładka Eugeniusz Bodo. "Już taki jestem zimny drań", Książka | Ryszard Wolański

    Drugie, uaktualnione wydanie książki, z licznymi dodatkowymi zdjęciami i nowym materiałem, m.in. o serialu TVP Bodo. „Gra pan jak Bodo! Dlaczego? Bo do du…”. To tylko żartobliwy kalambur Adolfa Dymszy, prawda bowiem była zupełnie inna. Eugeniusz Bodo grał „jak z nut”, chociaż ich nie znał. Dwa etapy jego życia upłynęły mu śpiewająco. Otaczała go wtedy miłość rodzinnego domu, sława zdobyta w warszawskich kabaretach, wreszcie uwielbienie kinowej widowni za ekranową wszechstron...

    Promocja
    okładka Aleksander Żabczyński Jak drogie są wspomnienia, Książka | Ryszard Wolański

    Wieść, że wrócił do Warszawy, rozeszła się błyskawicznie. 11 grudnia, już trzeciego dnia pobytu w stolicy, zaproszono go do redakcji „Życia Warszawy”. W artykule Panie majorze, melduję wyjazd do kraju opowiedział o swoich wojennych losach. O obronie Warszawy, pobycie w obozie internowania na Węgrzech, o tworzeniu polskiej armii we Francji, w Wielkiej Brytanii i na Bliskim Wschodzie. Dzień później zapytany przez „Express Wieczorny” o najbliższe plany, odpowiedział: „Mam kilka ...

    Promocja
    okładka Romanca na trzy nogi, Książka | Hafner Katie

    Romanca na trzy nogi to niezwykła książka o jednym z najstarszych ludzkich dążeń: o dążeniu do perfekcji. Katie Hafner w wyjątkowo ciepły i przystępny sposób opisuje życie i twórczość Glenna Goulda, światowej sławy pianisty, znanego ekscentryka i genialnego wykonawcy m.in. utworów Jana Sebastiana Bacha. Jest to także opowieść o ludziach, którzy otaczali Goulda i umożliwiali mu uprawianie muzyki - stroicielach, konstruktorach fortepianów, inżynierach dźwięku, impresariach. Pr...

    Promocja
    okładka  Który stawał na wysokości zadania, Książka | David Lodge

    „H.G. Wells, nazwany kiedyś „człowiekiem, który wymyślił jutro”, napisał sto książek i miał setkę kobiet. Był niski, miał brzuszek i piskliwy głos, ale ponoć był lepiej wyposażony przez naturę niż „Dawid” Michała Anioła oraz pachniał orzechami i miodem. Anna Arno, "Książki. Magazyn do czytania" U schyłku Dnia H. G Wells przygląda się swemu życiu obfitującemu w ciekawe wydarzenia, książki i kobiety. Od mało obiecujących początków, kiedy to ledwo się utrzymywał z pensji nauczy...

    Promocja
    okładka Mężczyźni, którzy wstrząsnęli światem mody, Książka | Bertrand MEYER-STABLEY

    Christian Dior, Hubert de Givenchy, Pierre Cardin, Charles Frederick Worth, Paul Poiret, Jean Patou, Cristóbal Balenciaga, Yves Saint Laurent, Karl Lagerfeld, Jean Paul Gaultier, Christian Lacroix, John Galliano - najwięksi kreatorzy mody. Każdy z nich to geniusz i wizjoner, a wszyscy zapisali się złotymi zgłoskami w annałach mody. Mężczyźni, którzy wstrząsnęli światem mody to niezwykła historia dwunastu obdarzonych pasją projektantów, którzy kierując się odwagą i wybitnym ta...

    Promocja
    okładka Przecież to mój Poznań. Andrzej Wituski w rozmowie, Książka | Andrzej Wituski

    Przecież to mój Poznań to wspomnienia jednej z najbardziej wpływowych osób w historii powojennego Poznania, Andrzeja Wituskiego. Z wykształcenia ekonomista, doskonale sobie radził na każdym stanowisku: jako majster w wytwórni wędlin, prezydent Poznania, dyrektor banku i dyrektor międzynarodowych konkursów imienia Henryka Wieniawskiego. Ten zakochany w swoim mieście poznaniak, nie bacząc na zabijające wszelką inicjatywę przepisy, rozpoczął w latach osiemdziesiątych budowę pozn...

    Promocja
    okładka Eugeniusz Bodo. Już taki jestem zimny drań, Książka | Ryszard Wolański

    „Gra pan jak Bodo! Dlaczego? Bo do du…”. To tylko żartobliwy kalambur Adolfa Dymszy, prawda bowiem była zupełnie inna. Eugeniusz Bodo grał „jak z nut”, chociaż ich nie znał. Dwa etapy jego życia upłynęły mu śpiewająco. Otaczała go wtedy miłość rodzinnego domu, sława zdobyta w warszawskich kabaretach, wreszcie uwielbienie kinowej widowni za ekranową wszechstronność. I kto wie, jak potoczyłyby się jego artystyczne losy, gdyby nie wojna. Tragiczna, niesprawiedliwa i okrutna. O t...

    Promocja
    okładka Poza krawędź świata, Książka | Laurence Bergreen

    10 sierpnia 1519 roku z Sewilli wypłynęło pięć statków dowodzonej przez Ferdynanda Magellana Armady Molukańskiej. Wyruszała ona na poszukiwanie nowej, zachodniej drogi wodnej do Wysp Korzennych, skąd pochodziła większość goździków, pieprzu i gałki muszkatołowej, cenionych wówczas w Europie nie mniej niż złoto. Trzy lata później z tej wyprawy powrócił tylko jeden statek prowadzony przez kilkunastu krańcowo wycieńczonych żeglarzy, ale z ładowniami pełnymi przypraw. Znacznie jed...

    Promocja
    okładka Czego oczy nie widzą, Książka | Beata Tadla

    „Pani to ma fajną pracę. Przyjdzie sobie na godzinkę, coś tam przeczyta i do domu” – to zdanie Beata Tadla usłyszała setki razy. W końcu postanowiła opowiedzieć historie, które ułożyły się w album niezwykłych wspomnień z pracy w radiu i telewizji. Kulisy wpadek, reakcje na niespodziewane zdarzenia, najtrudniejsze momenty, niesforni goście, kłopotliwe prezenty, śmiech, łzy, nerwy, chwile zwątpienia i satysfakcji - to i jeszcze wiele innych opowieści z drugiej strony ekranu zn...

    Promocja
    okładka Królowa mafii, Książka | Piotr Pytlakowski, Monika Banasiak

    Tajemnicza i ekscytująca Monika Banasiak, czyli Słowikowa. Oskarżono ją o kierowanie gangiem. Po wyjściu z aresztu zdecydowała się przerwać milczenie i opowiedzieć Piotrowi Pytlakowskiemu o swoim niezwykłym życiu. Była żoną słynnego gangstera Słowika. Mówiono, że to związek aż po grób. Słowik budził wśród innych gangsterów strach, Monika – szacunek i podziw. Piękna dziewczyna z dobrego domu, studentka medycyny, weszła do egzotycznego dla niej świata narkotyków i zbrodni i ws...

    Promocja
    okładka Przy wigilijnym stole, Książka | Śmierzchalska Danuta

    Swoimi wspomnieniami dzielą się ludzie kultury, biznesu i Kościoła. Boże Narodzenie… Dlaczego jest dla nas tak ważne, chyba najważniejsze ze świąt? Czy sprawia to zimowa noc rozświetlona lampkami na choinkach, tradycyjne potrawy na wigilijnym stole i opłatek, którym dzielimy się z naszymi bliskimi? Bo tego wieczoru zawsze musimy być razem z nimi. I w Polsce, bo nigdzie na świecie Wigilia nie ma w sobie takiej magii. Swoimi wspomnieniami z Danutą Śmierzchalską dzielą się w tej...

    Promocja
    okładka Philip K. Dick. Człowiek, który pamiętał przyszłość, Książka | Anthony Peake

    „Czy był szalony? Bez wątpienia. Gdyby był normalny, nie byłby geniuszem” - Lech Jęczmyk Biografia jednego z największych prozaików minionego stulecia, zwanego Salvadorem Dalí świata literatury, autora najosobliwszych opowieści fantastycznonaukowych, jakie widział świat. Philip K. Dick żył w okresie obfitującym w wielkie wydarzenia, jak Wielki Kryzys, II wojna światowa, pierwsze loty w kosmos czy rewolucja informatyczna. Napisał kilkadziesiąt powieści, na których odcisnęły on...

    Promocja
    okładka Tańcząc z wrogiem, Książka | Paul Glaser

    Porywająca historia żydowskiej nauczycielki tańca wplątanej w drugowojenny koszmar. Rosie uczyła tańca w całej zachodniej Europie. Nim skończyła dwadzieścia pięć lat, zdążyła stracić ukochanego w wypadku lotniczym, poślubić niewłaściwego mężczyznę i znaleźć pocieszenie w ramionach innego. Gdy do władzy doszli naziści, przeszła przez kilka obozów koncentracyjnych, ale energia, niewiarygodna zaradność i żywiołowy urok pozwoliły jej przetrwać – lekcje tańca udzielane esesmanom s...

    Promocja
    okładka Conrad Drzewiecki. Reformator polskiego baletu, Książka | Drajewski Stefan

    Książka przedstawia postać niezwykłego tancerza i choreografa, który dokonał rewolucji w polskim balecie i założył w Poznaniu autorski zespół – Polski Teatr Tańca. Był artystą wszechstronnym: tworzył również choreografie do oper, układał ruch sceniczny w teatrach dramatycznych, wreszcie reżyserował opery, dramaty, a nawet filmy baletowe. Kiedy po pięciu latach spędzonych we Francji wrócił w 1963 roku do Poznania, stał się idolem nie tylko uczniów szkoły baletowej, ale i Polak...

    Promocja
    okładka Harry Redknapp. Autobiografia Zawsze pod kontrolą, Książka | Harry Redknapp

    Harry Redknapp to menedżer, który widział wszystko – od posępnego baraku w Oxford City i boisk treningowych z rosnącymi na środku drzewami aż do długich serii zwycięstw w Premiership, zdobycia Pucharu Anglii i podejmowania Realu Madryt w Lidze Mistrzów. W charakterystyczny, rzetelny sposób, z pasją i humorem, przedstawia nam historię swojego życia. Opowiada o swoich kontrowersyjnych wzlotach i upadkach – o udrękach podczas procesu sądowego, przyjaźni z Bobbym Moore’em, przygo...

    Promocja
    okładka Kobiety, które wstrząsnęły światem mody, Książka | Bertrand MEYER-STABLEY

    Moda jest kobietą! Wbrew pozorom jednak świat haute couture nie był dla kobiet łatwo dostępny i przyjazny. Coco Chanel, Vivienne Westwood, Nina Ricci, Elsa Schiaparelli, Sonia Rykiel, Miuccia Prada, Róża Bertin, Jeanne Paquin, Jeanne Lanvin, Madeleine Vionnet, Madame Gres, Carven. Każda z nich rzuciła wyzwanie modzie swoich czasów i wytyczyła jej nowe szlaki, tworząc wyjątkowy styl i własną markę. Niepokorne, nieszablonowe, nieprzeciętne. Silne. Genialne projektantki, wybitne...

    Promocja
    okładka Polański. Biografia, Książka | Paul Werner

    Nowe spojrzenie na życie Romana Polańskiego, które było równie dramatyczne jak jego filmy. Urodził się jako Raymond Thierry Liebling w rodzinie polskich Żydów w Paryżu w 1933 roku. Trzy lata później jego rodzice z powodu trudnej sytuacji finansowej i z obawy przed narastającym w Europie antysemityzmem przeprowadzili się do Krakowa. Podczas wojny zostali wywiezieni do obozów koncentracyjnych (matkę Polańskiego zagazowano w Auschwitz), a Roman od dziewiątego roku życia był zdan...

    Promocja
    okładka Roger Waters. Człowiek za murem, Książka | Dave Thompson

    Dla jednych jest liderem Pink Floyd z klasycznego okresu działalności grupy. Dla innych pomysłodawcą i głównym autorem albumów zaliczanych do największych w historii rocka – The Dark Side of the Moon, Wish Yoo Were Here czy The Wall. Dla jeszcze innych jednym z najbardziej oryginalnych i utalentowanych tekściarzy swojego pokolenia. Dla wszystkich pozostaje zagadką. Jest gwiazdą rocka, która nie tylko odżegnuje się od gwiazdorstwa, ale przez większą część kariery otwarcie na n...

    Promocja
    okładka Generał Stanisław Maczek, Książka | Evan McGilvray

    SIŁA I HONOR - ŻYCIE I SŁUŻBA DOWÓDCY 1.DYWIZJI PANCERNEJ. „Żołnierz polski walczy o wolność wszystkich, ale umiera tylko dla Polski” – generał Stanisław Maczek Losy gen. Stanisława Maczka odzwierciedlają historię Polski i obrazują niedole, jakich doświadczyli Polacy: życie pod zaborami i udział w I wojnie światowej w szeregach obcej armii, walki o niepodległość, dramat września 1939 roku, formowanie polskich jednostek i wreszcie walka z wrogiem w Europie Zachodniej. A po woj...

    Promocja
    okładka Tola Mankiewiczówna- Jak za dawnych lat, Książka | Ryszard Wolański

    Była autentyczną gwiazdą II Rzeczpospolitej. Choć jej artystyczny rodowód sięga opery, to jednak rewia, kabaret, musical, piosenka, radio i przede wszystkim film stały się jej pasją i sensem życia. Tola Mankiewiczówna „rozkręcała” polski show-biznes. Wchodziła do tego świata świetnie przygotowana, znakomicie wykształcona. Nie czekała na swojego odkrywcę. W tym nowym, rodzącym się szaleństwie zwanym kulturą masową była artystką w pełni ukształtowaną, świadomą swojej pozycji i ...

    Promocja
    okładka ABBA. Historia supergrupy, Książka | Carl Magnus Palm

    Autor opowiada ekscytującą historię o ludziach, którzy tworzyli supergrupę, o ich pochodzeniu, muzycznych wpływach i osobistych demonach. Śledzi losy Agnethy, Björna, Benny’ego i Fridy od lat dzieciństwa aż po dzień dzisiejszy - ich drogę na szczyt, małżeństwa, osobiste problemy i ostatnie lata zespołu. Kreśli również portret barwnego i kontrowersyjnego menedżera, Stikkana Andersona, który miał odwagę uwierzyć, że świat jest gotów na szwedzki zespół pop, podczas gdy cała bran...

Co znajdziesz w kategorii: Biografie i wspomnienia

Co to jest książka biograficzna?

Książki biograficzne to dzieła opisujące życie, karierę, osiągnięcia jakiejś znanej postaci lub popularnej osoby, na przykład muzyka, polityka czy sportowca. Niektóre z tych tytułów są fabularyzowane, inne nie. W przeciwieństwie do autobiografii, ebooki biograficzne napisane są z perspektywy osoby trzeciej, opisującej daną postać. Z kolei autobiografie to historie tworzone przez same osoby w nich opisywane - znajdziecie w nich zatem wiele osobistych opowieści oraz pierwszoosobową formę narracji. Czasami biografie skupiają się na osobach lub wydarzeniach kontrowersyjnych - innym razem na tych najbardziej cenionych i lubianych. Sensację wywołał na przykład debiut literacki Jennette McCurdy, “Cieszę się, że moja mama umarła”. Ten pełen emocji zapis zmagań z toksyczną matką, zaburzeniami odżywiania i uzależnieniami jednej z najbardziej znanych współczesnych amerykańskich dziecięcych aktorek. Nie zawsze jednak biografie lub autobiografie opierają się na tak trudnych zwierzeniach i wspomnieniach.

Z czego składa się biografia?

Jakie elementy składają się na ciekawe biografie? Przede wszystkim wciągająca, często wielowątkowa historia odmalowująca obraz człowieka z krwi i kości - z jego radościami i smutkami, problemami i sukcesami. Często dzieła te opierają się na wspomnieniach - czy to samej opisywanej osoby, czy jej przyjaciół, znajomych, rodziny, bliskich. Dzięki temu otrzymujemy w miarę możliwości jak najbardziej pełny obraz życia, do którego poznania zostajemy zaproszeni. Nierzadko dzięki temu poznajemy inne, czasem zaskakujące oblicze danej osoby, odmienne od tego, co znamy z mediów czy opinii społecznej. Najlepsze książki biograficzne często opierają się na sytuacjach, które są czytelnikom zupełnie nieznane lub niewyobrażalne. Tak dzieje się na przykład w wypadku tytułu “ Czesałam ciepłe króliki. Rozmowa z Alicją Gawlikowską-Świerczyńską” Dariusza Zaborka. Ta lekarka i więźniarka obozu w Ravensbrück opowiada historię o niesamowitym optymizmie, który udało się jej utrzymać nawet pomimo tragicznych warunków obozu koncentracyjnego. W wieku 92 lat zdecydowała się opowiedzieć Zaborkowi o swoim życiu, dzięki czemu otrzymujemy poruszający obraz o życiu silnej, odważnej i niezależnej kobiety. Ebook z tym wywiadem znajdziecie na Woblink w formatach epub, mobi lub pdf.

Jakie są rodzaje ebooków biograficznych?

Na Woblink znajdziecie wiele różnych rodzajów biografii literackich skupiających się na osobach o różnych zawodach, pochodzeniu czy żyjących w zupełnie odmiennych od dzisiejszych warunkach. Wiele tego typu dzieł odmalowuje portrety artystów i twórców. W tej grupie znajdziecie chociażby historię życia Kory zatytułowaną “Się żyje. Kora. Biografia” napisaną przez Katarzynę Kubisiowską. Z kolei autobiograficzna “My Love Story. Autobiografia” została spisana przez samą Tinę Turner. Nie tylko ta wielka piosenkarka wzięła sprawy w swoje ręce, gdy przyszło do opowiedzenia historii swojego życia. Taką drogą poszli także Dave Grohl, muzyk, lider zespołu Foo Fighters, w swojej książce “The Storyteller. Moje historie. Opowieści o życiu i muzyce” czy Woody Allen w “A propos niczego. Autobiografia”. Specyficzny rodzaj autobiografii przedstawił w swoim dziele “Tysiąc lat radości i trosk. Wspomnienia” chiński artysta Ai Weiwei, przeplatając własne doświadczenia i wspomnienia z historią swojego ojca oraz kontekstem przemian, jakie miały miejsce w Chinach w ciągu kilku ostatnich dekad. Ciekawą perspektywę biografii artysty proponuje także Natalia Budzyńska w swoim dziele “Witkiewicz, ojciec Witkacego”. Opisuje ona bowiem życie znanego malarza, krytyka sztuki oraz pisarza, ojca Witkacego, twórcy architektonicznego stylu zakopiańskiego, o którym czasem zapomina się, mówiąc głównie o jego synu. Wśród ważnych biografii polskich artystów znajdziecie także książkę Moniki Śliwińskiej “Wyspiański. Dopóki starczy życia”. Dzięki danym zebranym w archiwach, rodzinnych dokumentach, listach i pamiętnikach Śliwińskiej udaje się zrekonstruować mało znanego, prywatnego Wyspiańskiego, który ściga się z własną śmiercią, najbardziej intymne wiersze pisze o żonie i gorączkowo szuka sposobu, by dostąpić artystycznego spełnienia i nieśmiertelności. Cennym źródłem wiedzy są także biografie świętych (hagiografie). Dotyczą one zarówno postaci historycznych (na przykład “Ignacy Loyola. Sam i na piechotę”), jak i współczesnych (jak “Siostra Faustyna. Biografia świętej”). Wiele z nich dotyczy także świętych papieży, w tym Jana Pawła II - tutaj znajdziecie chociażby “Pontyfikat na czasy zamętu. Jan Paweł II wobec wyzwań Kościoła i świata” o. Macieja Zięby lub “Niezapomniany. Jan Paweł II we wspomnieniach przyjaciół i współpracowników” Włodzimierza Rędziocha. Te i wiele innych biografii oraz autobiografii znajdziecie na Woblink jako książki papierowe, audiobooki lub ebooki (epub, mobi, pdf).

Najlepsze książki biograficzne i autobiograficzne

Wiele popularnych biografii i autobiografii opowiada historie osób rozpoznawalnych na całym świecie, odkrywając nieznane lub przemilczane wcześniej elementy ich życia. Biografie sławnych ludzi zawierają w sobie także między innymi najciekawsze biografie sportowców, polityków, pisarzy czy muzyków. Znajdziecie tu na przykład ebooka “Ten drugi”, opowieść o księciu Harrym. Wcześniej ukrywane wydarzenia i okoliczności zawiera w sobie także na przykład biografia aktora Matthew Perry'ego , znanego głównie z roli Chandlera w serialu “Przyjaciele”. Jego “ Przyjaciele, kochankowie i ta Wielka Straszna Rzecz”, choć pełne charakterystycznego dla niego humoru, opowiada o trudnej walce z chorobą i nałogami, najciemniejszych momentach życia i najważniejszych, prawdziwych przyjaciołach. Swoją autobiografię, w której wyjaśnia wiele wcześniejszych kontrowersji i ujawnia nieznane dotąd fakty, stworzyła także Pamela Anderson w “Love, Pamela. Autobiografia”. Poznać możecie także życie innych aktorów - Matthew McConaughey’a w książce “Zielone światła” czy Toma Feltona w “Po drugiej stronie różdżki”. Michał Rusinek, przez wiele lat sekretarz Wisławy Szymborskiej, opowiada o tej wybitnej poetce w swoim “Nic zwyczajnego. O Wisławie Szymborskiej”. David Gardner napisał biografię jednego z najbardziej znanych współcześnie amerykańskich aktorów zatytułowaną “ Tom Hanks. Enigma”. Nie tylko artyści są jednak podmiotami książek biograficznych. Jedna z najbardziej głośnych swego czasu pozycji dotyczy współtwórcy sukcesu firmy Apple - to “Steve Jobs” Waltera Andersona. Znaną autobiografię napisała także Michelle Obama - jej “ Becoming. Moja historia” to pełne szczerości i humoru wspomnienia byłej Pierwszej Damy Stanów Zjednoczonych. O swoich przodkach pisała z kolei znana dziennikarka Oriana Fallaci. “Kapelusz cały w czereśniach” to epicka historia jej własnych przodków, pełna miłości, zdrady, namiętności i niespokojnego ducha, artystów, chłopów, buntowników, bohaterów i tchórzy, a przy tym literacki hołd dziennikarki dla jej rodzinnych Włoch i Florencji. Te i wiele innych tytułów biograficznych odsłaniających życie znanych i mniej znanych osób z Polski i świata, czeka na Was na Woblink jako książki papierowe, audiobooki lub ebooki (epub, mobi, pdf).