Opracowali: Maksim Makarau, Dzianis Liseichykau, Andrei Latushkin Redakcja: Tomasz Kempa Wydaniem Księgi magistratu miasta Połocka z 1676 roku zapoczątkowujemy nową serię wydawnictw źródłowych pod tytułem „Monumenta Magni Ducatus Lithuaniae”. Pomysł jej powstania narodził się w gronie historyków Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, ale stanowi on też pokłosie rozmów z polskimi i zagranicznymi historykami zajmującymi się badaniem dziejów Wielkiego Księstwa Litewskiego w...
In 1816 in Civita Lavigna (Lanuvium), some local farmers unearthed dozens of fragments of an inscription which was to become the most important primary source for several generations of historians studying Roman private associations. After all the fragments had been reassembled, it turned out that the inscription was a list of by-laws of an association which referred to itself as the collegium salutatre Dianae et Antinoi. The text fell into the hands of Theodor Mommsen and be...
Sztuka wojenna jest fundamentem działania sił zbrojnych. Zależnie od rodzaju wojsk i środowiska ich działania jest rozwijana poprzez prowadzone badania i nabywaną praktykę. Zasadniczym elementem sztuki wojennej jest sztuka operacyjna, stosowana i doskonalona przez lata. Jednym z jej rodzajów jest sztuka operacyjna marynarki wojennej (morska sztuka operacyjna). Stanowi ona element wykonawczy systemu, w którym założenia teoretyczne opisuje nauka wojenna, a połączona z doświadcz...
W prezentowanej publikacji autor analizuje trzy różne poziomy polsko-niemieckich relacji, które wytyczyły kierunek współczesnych stosunków między tymi narodami. Punktem wyjścia jest każdorazowo szeroko rozumiana sfera kultury, w której dokonywały się przewartościowania wzajemnego postrzegania. Przeżycie tragedii drugiej wojny światowej zdeterminowało obraz sąsiadów-okupantów u najstarszego pokolenia polskich intelektualistów znających Niemcy, którego reprezentantami są Andrze...
Książka stanowi swoiste podsumowanie dotychczasowych zainteresowań Autora papieskimi dyspensami zarówno z punktu widzenia ukazania aspektów prawnych, obowiązujących przy ich udzielaniu dla duchownych, jak i – a może przede wszystkim – opisu różnych obszarów życia codziennego duchowieństwa, które zostały zawarte w ich treści. Badania aspektów prawnych związanych z udzielaniem papieskich dyspens pozwoliły na pokazanie, w jaki sposób kler podchodził do tego typu dyspens w kontek...
Wśród wielu pisanych źródeł historycznych doby staropolskiej na pewno do ciekawszych należą te o charakterze epistolograficznym. Ich treść, bardzo często nacechowana dużym subiektywizmem, niesie zazwyczaj wiele informacji, których nie da się odnaleźć w innych źródłach. Do takich interesujących zbiorów należą listy Stanisława Karwowskiego, generalnego plenipotenta Izabeli Branickiej, siostry Stanisława Augusta Poniatowskiego i żony kasztelana krakowskiego Jana Klemensa Branick...
Wstęp / 7 1. Architekt, budowniczy, kamieniarz, murarz, rzeźbiarz. Próba zdefiniowania profesji na podstawie średniowiecznych źródeł pisanych / 18 1.1. Architekt (architectus, architector, architectarius) / 18 1.2. Magister operis (maître de l’oeuvre, fabricator) / 28 1.3. Artifex / 45 1.4. Operarius, operator / 55 1.5. Lathomus, lapicida, cementarius / 65 2. Wzorzec (mode l) architektoniczny i jego kopiowanie / 83 3. W poszukiwaniu materiałów budowlanych / 139 4. Podróże b...
Przyroda otaczająca człowieka w naturalny sposób poddawana była rozmaitym interpretacjom, które stawały się faktami kulturowymi i zakorzeniały się życiu społeczeństw. Autorzy zebranych w tomie artykułów przedstawiają interpretacje przyrody w różnych kontekstach historycznych i geograficznych, a tym samym eksponują różnorodność ujęć interpretacji przyrody. Przyglądając się „człowiekowi w czasie”, pokazują „alternatywne przyrody”. Kolejne artykuły pozwalają czytelnikowi przede ...
W prezentowanej antologii problemy wynikające z potraktowania archiwum jako fenomenu kultury rozpatrywane są na gruncie empirycznego archiwum. Archiwum nie stanowi tu pretekstu do rozważań nad, przykładowo, pamięcią czy zapomnieniem, władzą czy też konstruowaniem przeszłości, jak to jest we współczesnej humanistyce za sprawą „zwrotu archiwalnego”. Nie oznacza to, że te problemy nie są w niniejszym zbiorze podejmowane. Przeciwnie – jednak, podobnie jak inne, którymi zajmują si...
Piętno władzy. Studia nad cenzurą i zakresem wolności słowa jest nawiązaniem do tradycji toruńskiego ośrodka, który od lat wydaje tomy studiów zawierające interdyscyplinarne rozważania na temat funkcjonowania i znaczenia cenzury, zarówno instytucjonalnej, jak i pozainstytucjonalnej. Publikacja zawiera 14 tekstów autorów z różnych ośrodków akademickich, podejmujących problematykę mechanizmów służących kontroli słowa, praktycznych przejawów działalności organów władzy za tę kon...
Publikacja jest pierwszą pełną monografią rokoszu sandomierskiego - konfliktu w latach 1606-1609 między Zygmuntem III Wazą a częścią szlachty opozycyjnie nastawionej wobec króla i prowadzonej przez niego polityki. Pogłębiona i oparta na szerokiej bazie źródłowej analiza tego wydarzenia jest bardzo istotna, ponieważ w historiografii pojawiło się wiele mitów dotyczących wojny domowej. Rokosz był największym szlacheckim ruchem w XVII wieku i jednym z ważniejszych wystąpień szl...
„Podstawowym atutem recenzowanej książki jest to, że obszernie i metodami stricte naukowymi (co dotąd nie było regułą) opisano w niej wciąż mało rozpoznane i pod pewnymi względami ulotne zjawisko archiwów społecznych. Nowością wnoszoną przez recenzowaną pracę, widoczną na tle innych polskich opracowań odwołujących się do tej poruszanej od kilku lat problematyki, jest zawarta w niej systematyczna i dokładna charakterystyka szeregu społecznych inicjatyw dokumentacyjnych, oparta...
.Przedmiotem prezentowanego zbioru studiów jest obszerne zagadnienie, które mogłoby stać się tematem monografii. Jak bowiem opisać w wyznaczonej ramami wydawniczymi pracy dzieje ewangelicyzmu w jednym z najważniejszych dla luteranizmu i kalwinizmu miejsc na mapie ziem polskich? Jest to widoczne szczególnie w Toruniu. Dość wspomnieć tylko, że od czasów reformacji aż do 1920 roku ludność protestancka przeważała wśród mieszkańców Starego i Nowego Miasta Torunia, a burmistrzowie ...
Tematem monografii jest fundamentalna kwestia regulacji prawnych dotyczących własności nieruchomości w przełomowych dla części ziem polskich pierwszych trzech dekadach XIX wieku. Wprowadzenie na terenie Księstwa Warszawskiego Kodeksu Napoleona było w dziedzinie prawa cywilnego zmianą rewolucyjną zastępującą wiele instytucji dawnego polskiego prawa prywatnego, opartego w zasadniczej swej części na normach zwyczajowych, oraz nadal tkwiące w feudalizmie prawa pruskie i austriack...
Wszyscy swoiście współmieszkamy z naszymi przodkami czy też dosłownie chodzimy po ogromnym „cmentarzysku”, jakim jest gleba zawierająca nieidentyfikowalne dziś mikroelementy chemiczne i mineralne pochodzące ze zwłok miliardów ludzi, którzy żyli przed nami, a którym przyroda tylko czasowo „użyczyła” materii do budowy ich ciał. Część z nich została rytualnie potraktowana i pogrzebana. Ta książka jest wynikiem fascynacji ogromną wielorodnością emocji, którymi ludzie reagują, i p...
Autor podjął się ambitnego zadania ukazania materialnych przejawów mitologicznych wyobrażeń dawnych Słowian. Praca prezentuje znakomicie przemyślany sposób rozwiązania tej problematyki. Autor najpierw składa deklarację teoretyczną, definiuje sposób rozumienia mitu, status wyobrażeń religijnych i magicznych w kontekście projektowanej kultury tradycyjnej. Książka zawiera obszerny przegląd, analizę i interesująco przedstawioną interpretację wyobrażeń mitycznych odzwierciedlonych...
Dla kogo ważne są postaci, wydarzenia czy miejsca historii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, które próbuje się zapamiętać i utrwalić? Czyja jest ta historia i dla kogo jest pisana? Tradycyjna metoda historiograficzna zazwyczaj pomija wszystko, co jest określane jako bierne w procesie tworzenia dziejów: kobiety, niższe warstwy społeczne, a także „rzeczy małe, codzienne, niespektakularne”. Przekonujemy, że – jakkolwiek ważna – perspektywa historyczna wycelowana w „osob...
Niniejsza publikacja ma charakter interdyscyplinarny. Stanowi zbiór tekstów przedstawicieli różnych dziedzin nauki (humanistycznych, społecznych), którzy wykorzystują w swoich badaniach źródła zaliczane do szeroko pojętej literatury wspomnieniowej, doceniając ich znaczenie i dużą wartość poznawczą. Wśród autorów znajdziemy historyków, socjologów, literaturoznawców, kulturoznawców, co daje nam możliwość wielowymiarowego spojrzenia na interesującą nas kategorię źródeł wspomnien...
W monografii realizowany jest autorski projekt badań historiograficzno-metodologicznych. Clifford Geertz w jednym ze swoich esejów postulował studia nad myśleniem, jakie przebiega „na forum i agorze współczesnego życia”, dotychczas pozostających poza zainteresowaniami antropologów. Nazwał je etnografią myśli współczesnej. Stąd też koncepcję historii historiografii i metodologii historii, ufundowaną na Geertzowskim rozumieniu kultury i jej badaniu, autor traktuje jako etnograf...
Prezentowana książka wpisuje się w nurt badań nad wczesnonowożytnymi stronnictwami dworskimi oraz stosunkami klientalnymi, stanowiąc przy tym interesującą i opartą na pokaźnym materiale źródłowym analizę sytuacji wewnętrznej w Wielkim Księstwie Litewskim w pierwszych dekadach XVII w. Autor omówił kariery czołowych litewskich regalistów, ich wpływy na prowincji i w centrum władzy, podstawy patronatu, skład i strukturę sympatyzujących z tronem fakcji magnackich, a także wyjaśni...
Naszą intencją było zestawienie materiałów ilustrujących możliwie szerokie spektrum polityki narodowościowej realizowanej przez niemieckiego okupanta na terenie wcielonego do Trzeciej Rzeszy Pomorza Gdańskiego […] Całość materiału źródłowego podzielono na klika bloków tematycznych według kryterium problemowo0chronologicznego. W pierwszej kolejności w ramach tzw. Antecedencji zamieszczono kilka dokumentów związanych z agresją niemiecką na Polskę. Dalsza część dokumentacji zost...
In dem bereits fünften Band der Serie „Ecclesia clerusque temporibus medii aevi” finden unsere Leser Ergebnisse der Forschungen über die Kirche im mittelalterlichen Livland, die aus den Studien von Historikern aus Dänemark, Deutschland, Estland und Polen resultieren. Der Band enthält acht Beiträge in deutscher und englischer Sprache. Diese sind verschiedenen Aspekten der Geschichte, von der mittelalterlichen Kirche in Livland bis hin zur Reformation, gewidmet. Die in den Text...
Prezentowana książka wpisuje się w nurt badań nad wczesnonowożytnymi stronnictwami dworskimi oraz stosunkami klientalnymi, stanowiąc przy tym interesującą i opartą na pokaźnym materiale źródłowym analizę sytuacji wewnętrznej w Wielkim Księstwie Litewskim w pierwszych dekadach XVII w. Autor omówił kariery czołowych litewskich regalistów, ich wpływy na prowincji i w centrum władzy, podstawy patronatu, skład i strukturę sympatyzujących z tronem fakcji magnackich, a także wyjaśni...
Historia najnowsza obejmuje okres od zakończenia nowożytności, czyli przełom XVIII i XIX wieku, aż do czasów współczesnych. Dlatego wiele książek z kategorii „Historia najnowsza” poświęconych jest wojnom światowym, powstaniu warszawskiemu czy okresowi PRL-u. Pozycje przedstawiające czasy II wojny światowej stanowią tak dużą część książek, że zostały umieszczone w odrębnej podkategorii „II wojna światowa”. Główny trzon kategorii „Historia najnowsza” stanowią książki oscylujące wokół tematyki wojen światowych („Legiony – droga do legendy” Marka A. Koprowskiego, „Niewygodny Polak” Macieja Bernatta-Reszczyńskiego), powstania warszawskiego („Duch ’44. Siła ponad słabością” Stanisława Zasady), PRL-u („»Ciekawe« życie w PRL-u. I co dalej?” Bogusława Homickiego) oraz Solidarności („Tu radio Solidarność” Pawła Pietkuna). Jednak znaleźć tu można także takie publikacje jak „Kobiety wywiadu” Przemysława Słowińskiego, który przedstawia biografie najsłynniejszych agentek i szpiegów, m.in. Mathilde Carré, Coco Chanel czy Krystyny Skarbek. W tej kategorii znajduje się też „Epilog do »Kamieni na szaniec«” profesora Grzegorza Nowika, ukazujący szerzej tło wydarzeń przedstawionych przez Aleksandra Kamińskiego w jego słynnej książce. Najnowszej historii poświęcona została chociażby „Polska 1945–2015. Historia polityczna” Andrzeja Piaseckiego i Ryszarda Michalaka – jedna z niewielu monografii przedstawiających w takiej formie losy współczesnej Polski. Nie może zabraknąć także opisów brawurowych ucieczek, m.in. z obozów śmierci – Auschwitz, Sobiboru, sowieckich łagrów czy pilnie strzeżonych twierdz, które w „Słynnych ucieczkach Polaków” opisał Andrzej Fedorowicz.
