W ostatniej dekadzie PRL z Polski wyjechało na stałe ok. 1,3 mln Polek i Polaków. Wśród migrujących byli azylanci stanu wojennego, uchodźcy solidarnościowi, migranci zawodowi o bardzo różnych stopniach wykształcenia i kwalifikacji. Książka opisuje perypetie, jakie napotykali, usiłując wyjechać z PRL i osiedlić się za granicą. Relacjonuje trudne doświadczenia związane z pierwszymi miesiącami i latami pobytu w obcym kraju oraz ze zdobywaniem pozycji zawodowej i stabilności mate...
Kiedy życie miejskie zaczęło tętnić dłużej i głośniej? Kiedy piesi utracili pierwszeństwo w ruchu drogowym, a dorożki konne zostały wyparte przez samochodowe taksówki? Co spowodowało, że na początku XX wieku urzędnik miejski podróżował ponaddwukrotnie szybciej od robotnika? Wraz z powstaniem i rozwojem silnika spalinowego oraz elektrycznego pojawiła się komunikacja miejska, powozy konne były zastępowane przez samochody, mieszkańcy korzystali z rowerów i motocykli. Zmieniły s...
Książka Pieczęcie przy dokumentach Związku Pruskiego. Akt erekcyjny i dokumenty akcesyjne zawiera pierwszą próbę edycji zespołu pieczęci uwierzytelniających akty powołujące do życia tytułową konfederację. Obejmuje ona opisy typów 122 zachowanych oraz 18 pieczęci dziś nieistniejących, a przywieszonych niegdyś do dwóch kompletów dokumentów (toruńskiego i elbląskiego). Edycję poprzedza wstęp, w którym starano się wprowadzić Czytelnika w złożony świat dokumentów związkowych, prez...
Książka ukazuje miejsce Mikołaja Kopernika w kulturze pamięci najpierw społeczności lokalnych Torunia i Fromborka, następnie środowiska erudytów Rzeczypospolitej, a wreszcie kręgu europejskich encyklopedystów. Autorzy stawiają ważne pytania: kim był Kopernik dla ludzi XVIII stulecia?, co decydowało o pamięci i zapomnieniu? Najprościej można by odpowiedzieć, że wybitny astronom był taki, jakim chcieli go widzieć i jakiego potrzebowali twórcy jego biogramów, fundatorzy tablic p...
W latach 60. XX wieku, kiedy rozpoczynano eksplorację stanowisk w Grucznie, ówczesne uwarunkowania pozwoliły na przeprowadzenie zakrojonych na szeroką skalę badań, w wyniku których wydobyto bardzo liczny zbiór ludzkich szczątków kostnych. Projekt zatytułowany „Opracowanie wyników analiz ludzkich szczątków kostnych z badań prowadzonych w latach 1964–69 w Grucznie, gm. Świecie”, który był realizowany dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, um...
Czym były osiemnastowieczne salony? Kto je prowadził i jak można było stać się częścią tego świata? Jakie aktywności towarzyszyły spotkaniom? Jakie funkcje pełniły salony w życiu społecznym i politycznym? Jaki był stosunek „salonierek” do polityki i w jakim stopniu salon pomagał im w ich publicznej działalności? Autorka odpowiada na te pytania, nawiązując do prac dotyczących salonu we Francji, pamiętników polsko-litewskiej szlachty oraz relacji podróżników, którzy odwiedzili ...
„Czy średniowieczny duchowny mógł być jednocześnie mieszczaninem? Sprzeczność tego pytania jest tylko pozorna. Wynika ze stereotypowego przekonania o nieruchomej strukturze społeczeństwa średniowiecznego, sztywno podzielonego na ściśle odseparowane stany. Tymczasem problem ówczesnej przynależności społecznej nie jest wymysłem współczesnego historyka. Pytanie czy kapłan jest mieszczaninem zadawali już średniowieczni rajcy. Znalazło się ono w zestawie problemów prawno-ustrojowy...
Udo Arnold, emerytowany profesor Uniwersytetu w Bonn, doktor honoris causa uniwersytetów w Olsztynie i Saratowie, jest jednym z najwybitniejszych badaczy historii zakonu niemieckiego. Jego zainteresowania naukowe obejmują wszystkie aspekty i cały zakres chronologiczny dziejów zakonu, od założenia pod Akką w 1190 roku, po czasy współczesne. Włożył nieoceniony wkład w umiędzynarodowienie badań nad Krzyżakami, był współzałożycielem i długoletnim prezydentem Międzynarodowej Komis...
"Wszystkie, bez wyjątku, poznane przeze mnie rodziny przechowują pamięć swoich przodków, bliższych lub dalszych, przekonanie, że zawdzięczają im dobre życiowe wzory oraz chęć dochowania tym wzorom wierności. Starają się o to w bardzo różnych wariantach biograficznych, zwykle obfitujących w szczególne zdarzenia, niełatwe wybory, śmiałe decyzje. Tym pragnę zaciekawić czytelników, może skłonić do akceptacji, rzadziej pewnie do protestu, zachęcić do naśladowania tego, co budujące...
Wybitny historyk francuski Fernand Braudel w swoich pracach o Morzu Śródziemnym stwierdził, że dla zrozumienia działań nawet pojedynczego człowieka konieczny jest szeroki kontekst, jaki tworzą przestrzeń i środowisko społeczne, w którym toczy swoje życie główny bohater. Dla Braudela Filip II, król Hiszpanii, stał się więc tylko pretekstem do analizy całej cywilizacji Morza Śródziemnego w jego czasach. W prezentowanej książce autor posługuje się metodą Braudela, ale odnosi ją ...
Wstęp / 7 1. Architekt, budowniczy, kamieniarz, murarz, rzeźbiarz. Próba zdefiniowania profesji na podstawie średniowiecznych źródeł pisanych / 18 1.1. Architekt (architectus, architector, architectarius) / 18 1.2. Magister operis (maître de l’oeuvre, fabricator) / 28 1.3. Artifex / 45 1.4. Operarius, operator / 55 1.5. Lathomus, lapicida, cementarius / 65 2. Wzorzec (mode l) architektoniczny i jego kopiowanie / 83 3. W poszukiwaniu materiałów budowlanych / 139 4. Podróże b...
Przyroda otaczająca człowieka w naturalny sposób poddawana była rozmaitym interpretacjom, które stawały się faktami kulturowymi i zakorzeniały się życiu społeczeństw. Autorzy zebranych w tomie artykułów przedstawiają interpretacje przyrody w różnych kontekstach historycznych i geograficznych, a tym samym eksponują różnorodność ujęć interpretacji przyrody. Przyglądając się „człowiekowi w czasie”, pokazują „alternatywne przyrody”. Kolejne artykuły pozwalają czytelnikowi przede ...
W prezentowanej antologii problemy wynikające z potraktowania archiwum jako fenomenu kultury rozpatrywane są na gruncie empirycznego archiwum. Archiwum nie stanowi tu pretekstu do rozważań nad, przykładowo, pamięcią czy zapomnieniem, władzą czy też konstruowaniem przeszłości, jak to jest we współczesnej humanistyce za sprawą „zwrotu archiwalnego”. Nie oznacza to, że te problemy nie są w niniejszym zbiorze podejmowane. Przeciwnie – jednak, podobnie jak inne, którymi zajmują si...
Piętno władzy. Studia nad cenzurą i zakresem wolności słowa jest nawiązaniem do tradycji toruńskiego ośrodka, który od lat wydaje tomy studiów zawierające interdyscyplinarne rozważania na temat funkcjonowania i znaczenia cenzury, zarówno instytucjonalnej, jak i pozainstytucjonalnej. Publikacja zawiera 14 tekstów autorów z różnych ośrodków akademickich, podejmujących problematykę mechanizmów służących kontroli słowa, praktycznych przejawów działalności organów władzy za tę kon...
Publikacja jest pierwszą pełną monografią rokoszu sandomierskiego - konfliktu w latach 1606-1609 między Zygmuntem III Wazą a częścią szlachty opozycyjnie nastawionej wobec króla i prowadzonej przez niego polityki. Pogłębiona i oparta na szerokiej bazie źródłowej analiza tego wydarzenia jest bardzo istotna, ponieważ w historiografii pojawiło się wiele mitów dotyczących wojny domowej. Rokosz był największym szlacheckim ruchem w XVII wieku i jednym z ważniejszych wystąpień szl...
„Podstawowym atutem recenzowanej książki jest to, że obszernie i metodami stricte naukowymi (co dotąd nie było regułą) opisano w niej wciąż mało rozpoznane i pod pewnymi względami ulotne zjawisko archiwów społecznych. Nowością wnoszoną przez recenzowaną pracę, widoczną na tle innych polskich opracowań odwołujących się do tej poruszanej od kilku lat problematyki, jest zawarta w niej systematyczna i dokładna charakterystyka szeregu społecznych inicjatyw dokumentacyjnych, oparta...
.Przedmiotem prezentowanego zbioru studiów jest obszerne zagadnienie, które mogłoby stać się tematem monografii. Jak bowiem opisać w wyznaczonej ramami wydawniczymi pracy dzieje ewangelicyzmu w jednym z najważniejszych dla luteranizmu i kalwinizmu miejsc na mapie ziem polskich? Jest to widoczne szczególnie w Toruniu. Dość wspomnieć tylko, że od czasów reformacji aż do 1920 roku ludność protestancka przeważała wśród mieszkańców Starego i Nowego Miasta Torunia, a burmistrzowie ...
Tematem monografii jest fundamentalna kwestia regulacji prawnych dotyczących własności nieruchomości w przełomowych dla części ziem polskich pierwszych trzech dekadach XIX wieku. Wprowadzenie na terenie Księstwa Warszawskiego Kodeksu Napoleona było w dziedzinie prawa cywilnego zmianą rewolucyjną zastępującą wiele instytucji dawnego polskiego prawa prywatnego, opartego w zasadniczej swej części na normach zwyczajowych, oraz nadal tkwiące w feudalizmie prawa pruskie i austriack...
Wszyscy swoiście współmieszkamy z naszymi przodkami czy też dosłownie chodzimy po ogromnym „cmentarzysku”, jakim jest gleba zawierająca nieidentyfikowalne dziś mikroelementy chemiczne i mineralne pochodzące ze zwłok miliardów ludzi, którzy żyli przed nami, a którym przyroda tylko czasowo „użyczyła” materii do budowy ich ciał. Część z nich została rytualnie potraktowana i pogrzebana. Ta książka jest wynikiem fascynacji ogromną wielorodnością emocji, którymi ludzie reagują, i p...
Autor podjął się ambitnego zadania ukazania materialnych przejawów mitologicznych wyobrażeń dawnych Słowian. Praca prezentuje znakomicie przemyślany sposób rozwiązania tej problematyki. Autor najpierw składa deklarację teoretyczną, definiuje sposób rozumienia mitu, status wyobrażeń religijnych i magicznych w kontekście projektowanej kultury tradycyjnej. Książka zawiera obszerny przegląd, analizę i interesująco przedstawioną interpretację wyobrażeń mitycznych odzwierciedlonych...
Dla kogo ważne są postaci, wydarzenia czy miejsca historii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, które próbuje się zapamiętać i utrwalić? Czyja jest ta historia i dla kogo jest pisana? Tradycyjna metoda historiograficzna zazwyczaj pomija wszystko, co jest określane jako bierne w procesie tworzenia dziejów: kobiety, niższe warstwy społeczne, a także „rzeczy małe, codzienne, niespektakularne”. Przekonujemy, że – jakkolwiek ważna – perspektywa historyczna wycelowana w „osob...
Niniejsza publikacja ma charakter interdyscyplinarny. Stanowi zbiór tekstów przedstawicieli różnych dziedzin nauki (humanistycznych, społecznych), którzy wykorzystują w swoich badaniach źródła zaliczane do szeroko pojętej literatury wspomnieniowej, doceniając ich znaczenie i dużą wartość poznawczą. Wśród autorów znajdziemy historyków, socjologów, literaturoznawców, kulturoznawców, co daje nam możliwość wielowymiarowego spojrzenia na interesującą nas kategorię źródeł wspomnien...
W monografii realizowany jest autorski projekt badań historiograficzno-metodologicznych. Clifford Geertz w jednym ze swoich esejów postulował studia nad myśleniem, jakie przebiega „na forum i agorze współczesnego życia”, dotychczas pozostających poza zainteresowaniami antropologów. Nazwał je etnografią myśli współczesnej. Stąd też koncepcję historii historiografii i metodologii historii, ufundowaną na Geertzowskim rozumieniu kultury i jej badaniu, autor traktuje jako etnograf...
Prezentowana książka wpisuje się w nurt badań nad wczesnonowożytnymi stronnictwami dworskimi oraz stosunkami klientalnymi, stanowiąc przy tym interesującą i opartą na pokaźnym materiale źródłowym analizę sytuacji wewnętrznej w Wielkim Księstwie Litewskim w pierwszych dekadach XVII w. Autor omówił kariery czołowych litewskich regalistów, ich wpływy na prowincji i w centrum władzy, podstawy patronatu, skład i strukturę sympatyzujących z tronem fakcji magnackich, a także wyjaśni...
Historia najnowsza obejmuje okres od zakończenia nowożytności, czyli przełom XVIII i XIX wieku, aż do czasów współczesnych. Dlatego wiele książek z kategorii „Historia najnowsza” poświęconych jest wojnom światowym, powstaniu warszawskiemu czy okresowi PRL-u. Pozycje przedstawiające czasy II wojny światowej stanowią tak dużą część książek, że zostały umieszczone w odrębnej podkategorii „II wojna światowa”. Główny trzon kategorii „Historia najnowsza” stanowią książki oscylujące wokół tematyki wojen światowych („Legiony – droga do legendy” Marka A. Koprowskiego, „Niewygodny Polak” Macieja Bernatta-Reszczyńskiego), powstania warszawskiego („Duch ’44. Siła ponad słabością” Stanisława Zasady), PRL-u („»Ciekawe« życie w PRL-u. I co dalej?” Bogusława Homickiego) oraz Solidarności („Tu radio Solidarność” Pawła Pietkuna). Jednak znaleźć tu można także takie publikacje jak „Kobiety wywiadu” Przemysława Słowińskiego, który przedstawia biografie najsłynniejszych agentek i szpiegów, m.in. Mathilde Carré, Coco Chanel czy Krystyny Skarbek. W tej kategorii znajduje się też „Epilog do »Kamieni na szaniec«” profesora Grzegorza Nowika, ukazujący szerzej tło wydarzeń przedstawionych przez Aleksandra Kamińskiego w jego słynnej książce. Najnowszej historii poświęcona została chociażby „Polska 1945–2015. Historia polityczna” Andrzeja Piaseckiego i Ryszarda Michalaka – jedna z niewielu monografii przedstawiających w takiej formie losy współczesnej Polski. Nie może zabraknąć także opisów brawurowych ucieczek, m.in. z obozów śmierci – Auschwitz, Sobiboru, sowieckich łagrów czy pilnie strzeżonych twierdz, które w „Słynnych ucieczkach Polaków” opisał Andrzej Fedorowicz.
