Literatura faktu

Po raz pierwszy oczy całego świata zwróciły się na Bałkany w 1914 roku, kiedy serbski nacjonalista zastrzelił w Sarajewie habsburskiego następcę tronu. Po raz drugi – gdy na półwyspie rozgorzała krwawa, bratobójcza wojna. Europa patrzyła wtedy na Bałkany z przerażeniem i niedowierzaniem, bo zignorowała ostrzeżenie. Kiedy pod koniec lat osiemdziesiątych Robert D. Kaplan alarmował, że na Bałkanach wrze, a Jugosławii grozi rozpad, został zlekceważony. Przez wydawców, którzy nie...

Józef Piłsudski jest postacią znaną każdemu. Kim był Bronisław Piłsudski, starszy zaledwie o 13 miesięcy brat Józefa? Obaj bracia rywalizowali o względy tych samych dziewczyn, obaj zaplątali się w ten sam spisek na życie cara Aleksandra III. Wygnaniec Bronisław Piłsudski badał ginącą kulturę i język Ajnów - rdzennych mieszkańców Sachalinu i Hokkaido. Zamieszkał między nimi, uczył ich czytania i pisania, zasad nowoczesnego rolnictwa, przekonał, że należy solić ryby. Założył ro...

Książka przedstawia intelektualną biografię Dorothy Day, dziennikarki kojarzonej z lewicą, uczestniczki anarchistycznych demonstracji, niestrudzenie, nawet w podeszłym wieku, działającej na rzecz praw człowieka, za co – zdarzało się – trafiała do aresztu. Dziś Dorothy Day jest kandydatką na ołtarze, a jej sposób myślenia uznawany jest za bliski pontyfikatowi Franciszka. Autor książki na podstawie jej listów, dzienników, książek oraz artykułów w różnych czasopismach, zwłaszcza...

Monografia ta podejmuje zagadnienia związane z tożsamością rasową oraz hegemonią „białości”, będące w centrum dyskursu publicznego w Stanach Zjednoczonych. Autor przedstawia i analizuje nie zawsze wystarczająco dostrzegany wymiar rasy, jakim jest jej performatywność. Skupienie się na performatywnym aspekcie rasy nie oznacza pominięcia czy relatywizacji jej społecznych i kulturowych znaczeń ani niepamięci o cierpieniach i niesprawiedliwości doznanych w wyniku takich praktyk, j...

Odkrycie neuronów lustrzanych przez zespół neurobiologów z Uniwersytetu w Parmie w latach 90-tych ubiegłego wieku porównywano do rozszyfrowania struktury DNA przez Francisa Cricka i Jamesa Watsona. Szybko ogłoszono, że neurony lustrzane stanowią klucz do zrozumienia wielu unikalnie ludzkich cech – z językiem, teorią umysłu, empatią, moralnością i uspołecznieniem na czele. Autor jej książki, profesor Christian Keysers wniósł duży wkład w odkrycie słuchowych neuronów lustrzany...

Wszystkie największe umysły każdego kraju ćwiczyły się, prędzej czy później, na Prouście. Irlandzki pisarz Samuel Beckett napisał zwięzłe studium o Prouście. W Niemczech pisał o nim Walter Benjamin. W Hiszpanii José Ortega y Gasset w swym eseju Time, Distance and Form in the Art of Proust zapewniał, że Proust wynalazł nową bliskość między nami a rzeczami, więc „niemalże cała literacka twórczość przed nim przyjmowała dla literatury perspektywę z lotu ptaka, niedojrzale panora...

Pierwszy tom swoich wspomnień Perec – jeden z najsłynniejszych pisarzy jidysz, opublikował w 1913 roku pt. Majne zichrojnes [Moje wspomnienia]. Z powodu śmierci nie zdążył napisać kolejnych tomów. We wstępie określił je jako przede wszystkim klucz do swoich dzieł. Książka zawiera dziewięć rozdziałów koncentrujących się na okresie dzieciństwa i młodości, przedstawia rozwój intelektualny i emocjonalny pisarza. Perec skupia się na procesie swojego kształcenia – tradycyjnej nauce...

Co to jest przeznaczenie? I kiedy nie jest przypadkiem – pytała, kiedy siedzieliśmy w jej londyńskim mieszkaniu. I jeszcze, dlaczego ona? Bo jeśli została wybrana, to przecież tak, jakby ktoś jej powierzył tych wszystkich, których pochłonęło piekło Szoah. A ona nie chciała tak o sobie myśleć, bo to by była wielka próżność, wręcz zarozumiałość z jej strony. Nie czuła się wybrana. Ale, jeśli ktoś gdzieś jednak widział sens, aby właśnie ona, dziewczynka z Krakowa, miała przeżyć,...

Ja tej wojny nie wywołałem, ba, pewnie byłbym jej przeciwny! Robiłem, co mogłem: urodziłem się, gdy zdawało się, że jest już po wszystkim, w kwietniu 1947 roku, więc było dosyć czasu, żeby ruiny uprzątnąć, poległych pochować, a winnych złapać i ukarać. Byłem jedynakiem, moi poprzednicy, czy może poprzedniczki zostały usunięte, bo mamie­-Różyczce ciąża wciąż groziła śmiercią. Lekarze odradzali, zresztą mama­-Różyczka dobrze wiedziała, że po getcie krakowskim, obozie w Płaszowi...

Autorkami książki są dwie dziennikarki z Kijowa, które pozostały w czasie wojny w Ukrainie. W książce znajdują się też opowieści czterech kolejnych autorek – dziennikarek z Kijowa i Lwowa. Pierwsze opowieści powstały w pierwszych dniach i tygodniach wojny, kiedy jeszcze nie było nic wiadomo o zbrodniach Rosjan w Buczy, czy Mariupolu. Ostatnie już w trzecim miesiącu wojny, w którym wciąż nie było wiadomo, kiedy to się skończy. Książka jest też elementem kampanii społecznej, uw...

Profesor dr hab. Oskar Stanisław Czarnik w 1980 r. miał 43 lata, niespełna trzy lata wcześniej uzyskał doktorat, a od dwóch był szeregowym pracownikiem w Zakładzie Katalogów Centralnych Biblioteki Narodowej w Warszawie, i wcześniej nie angażował się w działalność opozycyjną. Gdy jednak niespodziewanie dla niego samego wybrano go przewodniczącym Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność”, jego życie zmieniło się diametralnie. Dwie pierwsze części wspomnień – obejmujące okres od po...

Zrozumieć górę i tych, którzy próbują ją zdobyćPublikowane przez niego dzienniki z Zimowej Narodowej Wyprawy na K2 w 2018 roku zdobyły tysiące czytelników. W tej książce Rafał Fronia podejmuje próbę wyjaśnienia, dlaczego najwyższe góry są tak kuszące i co sprawia, że mimo śmiertelnego niebezpieczeństwa co roku setki śmiałków próbują wdrapać się na ich szczyt. I jak te góry zmieniają człowieka. Anatomia Góryto niezwykła opowieść o obcowaniu z górami i himalaizmie. To pełne emo...

Wiara Skazanych – to druga część cyklu rozmów z osobami doświadczającymi kary pozbawienia wolności. Podobnie jak w części pierwszej, autorka w swoich reportażach zaprasza nas do bardzo intymnego świata, jakim jest świat wewnętrznych przeżyć kryminalistów. Tym razem, rozmawia z nimi już nie o relacjach damsko – męskich z więzieniem w tle, jak to było w Miłości Skazanych. Teraz przyszedł czas na rozmowy o Bogu. Osoby, które doświadczyły kary pozbawienia wolności, siłą rzeczy są...

Na przełomie XIX i XX wieku nazwisko Ferrein było w Moskwie tak dobrze znane, jak nazwiska złotnika Fabergé czy śpiewaka Szalapina. Znano je także na świecie – zwłaszcza wśród chemików, botaników, lekarzy czy farmaceutów – ponieważ Ferreinowie należeli do elity uczonych i przedsiębiorców i dzięki swojej pracowitości i umiejętności wprowadzania innowacji cieszyli się szczególnym uznaniem, a firmę farmaceutyczną, zarządzaną przez Woldemara Ferreina, można było uznać za wzór. Da...

Życie Karima uwydatnia wyzwania, które wiążą się z podążaniem własną drogą. Przemek Staroń TO NIE JEST HISTORIA JAK Z BAJKI Blokowisko na imigranckich przedmieściach Lyonu, gdzie łatwo o kłopoty. Kumple, z których niejeden trafił potem za kratki. I rówieśnicy, którzy nabijali się z jego wycofania i nieśmiałości. Powiedzieć, że Karim Benzema nie miał łatwego startu w życie, to nic nie powiedzieć. Na szczęście miał rodziców, którzy postanowili ochronić swoje dzieci przed złym ...

„Siostry” to zbiór emocji, lęków i nadziei. To wszystko to, czym możemy służyć innym. Nasze wzloty i upadki, kręte ścieżki, które oswajałyśmy, by dojść tu, gdzie jesteśmy. Nasza droga każdego dnia wyznacza nową linię startu, a pragnienia pokazują coraz to nowsze linie mety. Ufamy w ich piękno i wartość. Ufamy w naszą moc, dzięki której odkrywamy dorodność własnej siły i głębię bezsilności. Podążamy ścieżką akceptacji i wdzięczności. Twierdzimy, że każda z nas jest wystarczają...

Gdy Mark McKenna zabrał się do pisania historii środkowej Australii, nie miał pojęcia, co odkryje. Zdawało się, że zwłaszcza jedno zdarzenie z 1934 roku odzwierciedla najpełniej ówczesną politykę rasową na Terytorium Północnym: morderstwo Aborygena Yokunnuny, za którym stał biały policjant Bill McKinnon i późniejsze śledztwo w tej sprawie. Później jednak, za sprawą rozmów zarówno z rodzinami zabójcy, jak i ofiary, McKenna wydobył na światło dzienne nowe dowody, które odmienił...

Chińskie przysłowie mówi: „Kiedy opowiesz dobrą historię, uzyskasz dwa razy lepszy efekt przy dwa razy mniejszym wysiłku”. Wspaniała tradycyjna kultura Chin jest pełna barwnych opowieści i anegdot. Nie możemy odczytywać ich jedynie z perspektywy rozmaitych starożytnych chińskich szkół myśli, ale powinniśmy patrzeć na nie przez pryzmat popularnych legend. Będąc wiecznie żywymi i nie blaknąc z czasem, historie te i anegdoty wpływają na życie wielu pokoleń. Opowieść ma magiczną ...

Miłość do koni towarzyszyła wielu członkom rodu Abramowiczów należącym do trzech pokoleń.Pragnę przybliżyć zatem historię hodowli arabskich koni w naszej rodzinie,historię.która trwała prawie sto lat.

Wolfgang Amadeus Mozart (1756–1771) – austriacki kompozytor, jeden z trzech klasyków wiedeńskich, powszechnie uznawany za geniusz muzyczny i powszechnie też znany ze swych „przebojowych” utworów, o których nawet nie-melomani wiedzą, że wyszły spod jego pióra – młodziana w peruce, znanego im choćby z… czekoladowych kulek. Żywy, dowcipny, błyskotliwy, skłonny do żartów, kochający zabawy i grę w bilard. Jego sława jako „cudownego dziecka” z Salzburga rozchodziła się po Europie d...

Porywająca opowieść rodzinna i historia nigdy wcześniej nie opisanego romansu, koncentrujące się na osobie Aldo Gucciego – człowieka odpowiedzialnego za przekształcenie legendarnego domu mody w potęgę, jaką znamy – opisana przez jego córkę. Narodziny Patricii Gucci utrzymywano w ścisłej tajemnicy: wiadomość o istnieniu nieślubnego dziecka mogłaby pogrążyć jej ojca, Aldo. Początek lat sześćdziesiątych XX wieku to okres największej świetności Gucci – ulubionej marki zarówno a...

Elżbieta II to królowa, która była najdłużej panującą monarchinią w dziejach Anglii, Walii i Szkocji. W 1952 roku została władczynią nie tylko Wielkiej Brytanii, ale całej Wspólnoty Narodów, liczącej wówczas 32 kraje. Elżbieta II spotkała 13 amerykańskich prezydentów, poznała pięciu papieży, w czasie jej panowania upadł mur berliński, rozpadł się Związek Radziecki, powstała Unia Europejska, a Wielka Brytania zdążyła w niej być i z niej wystąpić. Świat przeżył niejedną rewolu...

Stany Zjednoczone to kraj proroków. Jednym z nich był Joseph Smith, któremu pewnej nocy 1823 roku ukazał się anioł Moroni. Boży posłaniec opowiedział mu o świętym tekście, wyrytym na złotych płytach, który od wieków spoczywa ukryty pod kamieniem na pobliskim wzgórzu. Od tego zaczęła się historia Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich. 24 lipca 1984 roku zamordowane zostały kobieta i jej piętnastomiesięczna córeczka. Według policji zabójstwo mogło być następstw...

Czwarta władza czy hieny dziennikarskie? Obrońcy demokracji czy pachołkowie władzy? A może zwykli mediaworkerzy, którzy – niczym chłopi pańszczyźniani – obrabiają swoje poletka za marną zwykle zapłatę. Zaufanie do bractwa dziennikarskiego spada. Nie jest jeszcze tragicznie – zgodnie z badaniem prestiżu zawodów, przeprowadzonym przez agencję badawczą SW Research wiosną 2022 roku, ufność wobec dziennikarzy deklarowało 36 proc. badanych, wyżej znaleźli się policjanci - 42 proc....